GIÁO ÁN GIÁO ÁN TỰ CHỌN NGỮ VĂN 10

[mslanh]

GIÁO ÁN TỰ CHỌN NGỮ VĂN 10 được soạn dưới dạng file word gồm các thư mục, file, links. Các bạn xem và tải về ở dưới.

Tiết 4 – Ôn tập

CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY

(Trích Đăm Săn – sử thi Tây Nguyên)​

I. MỤC TIÊU

1. Kiến thức

Giúp HS:

- Nắm được đặc điểm của sử thi anh hùng trong việc xây dựng kiểu «nhân vật anh hùng sử thi», về nghệ thuật miêu tả và sử dụng ngôn từ.

2. Kĩ năng

- Biết cách phân tích một VB sử thi anh hùng để thấy được giá trị của sử thi về nội dung và nghệ thuật, đặc biệt là cách sử thi mượn việc mô tả chiến tranh để khẳng định lí tưởng về một cuộc sống hòa hợp, hạnh phúc.

* Những kĩ năng sống cơ bản:

- Tự nhận thức về mục đích chiến đấu cao cả của Đăm Săn và vị trí, sức cảm hóa của cá nhân đối với cộng đồng.

- Giao tiếp, trình bày suy nghĩ, ý tưởng, cảm nhận của cá nhân về vẻ đẹp của người anh hùng chiến trận theo đặc trưng của sử thi anh hùng.

- Tư duy s/tạo: trình bày cảm nhận của cá nhân về mục đích chiến đấu cao cả của người a.hùng.

3. Thái độ

- Nhận thức được lẽ sống cao đẹp của mỗi cá nhân là hi sinh, phấn đấu vì danh dự và hạnh phúc yên vui của cả cộng đồng.

4. Năng lực cần đạt

- Năng lực thu thập thông tin liên quan đến bài học

- Năng lực giải quyết các tình huống đặt ra trong các nội dung của bài học

- Năng lực đọc – hiểu văn bản.

- NL trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về đặc điểm của nhân vật sử thi anh hùng.

- Năng lực hợp tác, giao tiếp khi trao đổi, thảo luận về nội dung của bài học.

- Năng lực riêng: Cảm thụ thẩm mĩ, sử dụng ngôn ngữ tiếng Việt

II. CHUẨN BỊ

1. Giáo viên

- SGK, SGV, Giáo án, TLTK, HDTHCKT-KN 10

2. Học sinh

- SGK, Vở ghi, Đọc bài theo HDSGK

III. QUÁ TRÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CHO HS

1. Các hoạt động đầu giờ

* Ổn định tổ chức lớp

* Kiểm tra bài cũ : KT trong quá trình ôn tập

2. Nội dung bài học

* Lời vào bài: Đến với người Mường ở Hòa Bình, Thanh Hóa trong những ngày lễ hội hoặc những lần gia đình đồng bào có đám tang, ta được nghe thầy mo (thầy cúng) kể trước đám đông hoặc linh hồn người chết mo «Đẻ đất, đẻ nước». Đồng bào Tây Nguyên lại say mê nghe kể trong nhà Rông sử thi Xinh Nhã, Đăm Di, Khinh Dú... Nhưng tự hào nhất với đồng bào Ê- đê Tây Nguyên là sử thi Đăm Săn...

I. KIẾN THỨC CƠ BẢN

1. Tóm tắt diễn biến trận đánh để so sánh tài năng và phẩm chất của hai tù trưởng

a). Đam Săn đến nhà Mtao Mxây khiêu chiến nhưng Mtao Mxây còn bỡn cợt chàng mà chưa chịu giao chiến ngay.

b). Bước vào cuộc chiến.

- Hiệp đấu thứ nhất:

+ Hai bên lần lượt múa khiên.

+ Mtao Mxây múa trước nhưng tỏ ra yếu ớt và kém cỏi.

+ Đam Săn múa khiên chứng tỏ sức mạnh, trí thông minh.

+ Kết quả hiệp đấu: Mtao Mxây chạy khắp nơi để tránh đường khiến Đam Săn múa.

- Hiệp đấu thứ hai:

+ Đam Săn múa khiên với sức mạnh như gió bão, cây giáo đâm liên tiếp Mtao Mxây nhưng không thủng.

+ Kết quả: Đam Săn nhờ sự giúp đỡ của ông Trời đã cắt được đầu của Mtao Mxây và dân làng Mtao Mxây nhất loạt theo Đam Săn về ngôi làng mới.

2. Những câu nói và hành động của đông đảo dân làng đối với việc thắng thua của hai tù trưởng chỉ ra thái độ và tình cảm của cộng đồng Ê-đê đối với mục đích của cuộc chiến và người anh hùng sử thi.

- Khi Đăm Săn gõ cửa từng nhà gọi “Ơ tất cả tôi tớ này! Các người có đi với ta không?”, dân làng nói “Không đi sao được! Tù trưởng chúng tôi đã chết, lúa chúng tôi đã mục, chúng tôi còn ở với ai?”, “Không đi sao được! Làng chúng tôi phía Bắc đã mọc cỏ gấu, phía Nam đã mọc cà hoang. Người nhà giàu cầm đầu chúng tôi nay đã không còn nữa”.

+ Nô lệ của Mtao Mxây “đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến như mối đi theo Đăm Săn”. Tôi tớ của Mtao Mxây mang của cải về nhà Đăm Săn “nhiều như ong đi chuyển nước, như vò vẽ đi chuyển hoa, như bầy trai gái đi giếng làng cõng nước”...

+ Tôi tớ của Đăm Săn thì đánh chiêng, tiếp khách, tiệc tùng linh đình ăn mừng chiến thắng của Đăm Săn.

à Những lời nói và hành động của tôi tớ hai bên chứng tỏ thái độ tán thành, hưởng ứng của họ đối với những cuộc chiến sáp nhập các bộ lạc, bộ tộc. Đó là con đường hình thành các dân tộc, trong đó, vai trò của các tù trưởng anh hùng như Đăm Săn có ý nghĩa quyết định.

à Đòi lại vợ là cái cớ dẫn đến chiến tranh mở rộng bờ cõi, làm nổi uy danh của cộng đồng, đây là ý nghĩa của sử thi Đăm Săn. Vì vậy chiến thắng hay thất bại của người tù trưởng sẽ quyết định tất cả. Cho nên dân làng Mtao Mxây đều tình nguyện đi với Đăm Săn và trong sử thi cũng không nói nhiều về chết chóc mà lựa chọn chi tiết ăn mừng.

3. Việc lựa chọn cảnh ăn mừng cuối đoạn trích là cách nhìn nhận của tác giả về ý nghĩa thời đại của cuộc chiến tranh bộ tộc và về tầm vóc lịch sử của người anh hùng trong sự phát triển của cộng đồng.

- Đoạn trích không miêu tả cảnh chết chóc của cuộc chiến (chỉ có tù trưởng là Mtao Mxây bị giết chết, bêu đầu) mà tập trung miêu tả cảnh ăn mừng chiến thắng của dân làng Đăm Săn và việc tự nguyện đi theo chàng của dân làng Mtao Mxây.

- Thái độ và cách nhìn nhận, đánh giá của tác giả dân gian đã bênh vực người anh hùng Đăm Săn, cũng như coi trọng xu thế tất yếu lịch sử phát triển cộng đồng.

4. Giá trị miêu tả và biếu cảm của những câu văn có lối so sánh, phóng đại khi miêu tả nhân vật, khung cảnh diễn ra sự việc.

- Trí tưởng tượng và cách nói phóng đại là nghệ thuật tiêu biểu cho sử thi.

- Miêu tả hành động của Đăm Săn bằng cách so sánh:

+ Múa trên cao như gió bão...

+ Múa dưới thấp như lốc...

- Những câu văn phóng đại:

+ Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung.

+ Một lần xốc tới chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tới nữa chàng vượt một đồi lồ ô. Chàng chạy vun vút qua phía Đông, vun vút qua phía Tây...

- Những câu văn có sử dụng các biện pháp tu từ góp phần tạo nên âm hưởng hùng tráng, vẻ đẹp rực rỡ trong nghệ thuật miêu tả chân dung nhân vật anh hùng và nghệ thuật tạo dựng khung cảnh hoành tráng trong sử thi.

+ Làm sống lại quá khứ anh hùng của người Ê-đê Tây Nguyên thời Cổ đại.

+ Bộc lộ niềm tự hào của người Tây Nguyên về tổ tiên. Người Tây Nguyên tự hào có những anh hùng như Đăm Săn, Xinh Nhã, Khinh Dú...