MÔN TOÁN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Một vài ứng dụng của toán học phổ thông vào thực tiễn cuộc sống của học sinh 10,12, trường THPT Phan Bội Châu, Cư Jút, Đăk Nông

Yopovn · 6/3/24

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Một vài ứng dụng của toán học phổ thông vào thực tiễn cuộc sống của học sinh 10,12, trường THPT Phan Bội Châu, Cư Jút, Đăk Nông được soạn dưới dạng file word gồm 17 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.

I. MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Bài toán ứng dụng của toán học vào thực tiễn cuộc sống là một nội dung hết sức quan trọng như Luật Giáo dục năm 2005 xác định “Hoạt động giáo dục phải được thực hiện theo nguyên lý học đi đôi với hành, giáo dục phải kết hợp với lao động sản xuất, lý luận phải gắn liền với thực tiễn…”

Mục tiêu của giáo dục ngày nay là đào tạo nguồn nhân lực có trình độ để phục vụ đất nước. Do vậy các kiến thức học sinh được học phải gắn liền với thực tế. Chính vì lẽ đó mà các nhà giáo dục đã không ngừng chỉnh sửa cải cách nội dung giảng dạy cho phù hợp với yêu cầu của xã hội.

Đối với môn học xã hội thì các ứng dụng thực tế rất dễ thấy. Học môn địa lý thì các em có thể hiểu vì sao có các hiện tượng ngày, đêm, mưa, gió,… Vì vậy, việc dạy học các môn này rất dễ lôi cuốn sự hứng thú của học sinh. Còn môn toán thì sao? Có lẽ trong chúng ta ai cũng đã từng học toán, đều có chung suy nghĩ toán học ngoài những phép tính đơn giản như cộng, trừ, nhân chia… thì hầu hết học sinh đều rất ngại học các kiến thức còn lại vì hầu hết các em đêu cho rằng các kiến thức liên quan đến môn toán đều trừu tượng, khó hiểu. Vì vậy việc học toán trở thành một áp lực không nhỏ đối với học sinh. Các em cho rằng kiến thức về lĩnh vực toán học là mơ hồ xa xôi, học chỉ là học mà thôi, học toán chỉ để thi cử chứ không có áp dụng trong thực tiễn cuộc sống. Vì vậy, trong quá trình dạy học, tôi có trao đổi với các em thì hầu hết các em đều nghi ngờ liệu toán học có ứng dụng vào thực tế được hay không?

Thực tế cho thấy toán học có rất nhiều ứng dụng vào thực tiễn cuộc sống hàng ngày của con người nhưng chúng ta không để ý. Với mục đích giúp cho học sinh thấy rằng toán học là rất gần gũi với cuộc sống xung quanh, hoàn toàn rất thực tế và việc tiếp thu các kiến thức toán ở nhà trường không chỉ để thi cử mà nó còn là những công cụ đắc lực để giúp các em giải quyết các bài toán trong thực tế cuộc sống hàng ngày.

Chính vì lẽ đó mà tôi chọn đề tài “Một vài ứng dụng của toán học phổ thông vào thực tiễn cuộc sống”.

2. Mục đích nghiên cứu

Tôi viết sáng kiến kinh nghiệm này với mục đích giúp các em học sinh có định hướng xử lí loại bài toán mang tính ứng dụng thường gặp, đạt hiệu quả học tập cao hơn.

3. Đối tượng nghiên cứu

“Một vài ứng dụng của toán học phổ thông vào thực tiễn cuộc sống” trong quá trình dạy học tại trường THPT Phan Bội Châu.

4. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu bằng lí luận dạy và học, nghiên cứu sách giáo khoa, tài liệu tham khảo, báo Toán học và Tuổi trẻ, các trang mạng diendantoanhoc.net, Violet, Vietmaths,… Xây dựng hệ thống bài tập.

Nghiên cứu qua thực tế giảng dạy như: Thảo luận nhóm, thử nghiệm, kiểm tra, đánh giá rút kinh nghiệm.

Nghiên cứu qua kết quả học tập của học sinh về bài toán ứng dụng của toán học phổ thông vào thực tiễn cuộc sống.

5. Giới hạn phạm vi nghiên cứu

Đề tài này được nghiên cứu đối với việc giải toán bài toán ứng dụng của toán học phổ thông vào thực tiễn cuộc sống của học sinh khối 10 và khối 12, trường THPT Phan Bội Châu, huyện Cư Jút, tỉnh Đăk Nông.

II. NỘI DUNG

1. Cơ sở lí luận

Trong trường THPT có thể coi việc thực hành giải toán là hình thức chủ yếu của hoạt động toán đối với học sinh. Các bài toán là phương tiện cốt yếu trong quá trình giúp học sinh nắm vững tri thức, phát triển tư duy, hình thành kĩ năng, kỹ xảo, phát triển năng lực sáng tạo đồng thời giải quyết được một số bài toán thực tế đặt ra. Hoạt động giải các bài toán là điều kiện để thực hiện tốt các mục tiêu dạy toán ở trường THPT. Vì vậy, việc tổ chức giải các bài toán có hiệu quả sẽ góp phần quan trọng đối với chất lượng dạy học toán.

Việc ứng dụng Một vài ứng dụng của toán học phổ thông vào thực tiễn cuộc sống, nhằm tạo ra cách nhìn mới trong việc giải quyết những bài toán thực tế cho học sinh phổ thông. Giáo viên đưa ra một số bài toán cụ thể để thông qua đó, học sinh chiếm lĩnh tri thức, rèn luyện kĩ năng để đạt được những mục đích học tập khác, đồng thời cũng giúp các em có được tính độc lập, sáng tạo. Giáo viên hướng dẫn học sinh phân tích các bài toán, làm rõ mối quan hệ giữa cái đã biết và cái cần tìm dựa vào những kiến thức đã học, liên tưởng tới những định lí, tính chất thích hợp. Qua đó, giáo viên hướng dẫn học sinh định hướng cách giải quyết vấn đề bằng cách thu thập tổ chức dữ liệu, huy động tri thức nhận thức, tìm đoán suy luận như hướng đến cái gốc của bài toán, quy lạ về quen, tương tự hóa, khái quát hóa, xem xét những mối liên hệ và phụ thuộc,…

2. Thực trạng

2.1. Đối với nhà trường

Chỉ đạo chung các tổ chuyên môn các giải pháp nâng cao chất lượng dạy học, duy trì sĩ số, không thể đi sâu vào lĩnh vực từng môn. Cũng không thể trả lời câu hỏi toán học có những ứng dụng cụ thể nào trong cuộc sống?

2.2. Đối với tổ chuyên môn

Hầu hết trong các cuộc họp tổ trao đổi chuyên môn thường phân tích chuyên môn tổng quát nhưng lại ít khi bàn về vấn đề toán học và thực tiễn cuộc sống.

2.3. Đối với giáo viên

Việc nhận dạng bài toán tính thực tế không phải giáo viên nào cũng quan tâm, đặc biệt trong thực tiễn cuộc sống thường ngày, việc nhìn nhận bài toán từ sách vở gắn với thực tế nó giúp việc học đi đôi với hành là hết sức quan trọng.

2.4. Đối với học sinh

Mặc dù đã được học nhưng việc ứng dụng bài toán qua thực tế không phải học sinh nào cũng có thể làm được, từ đó học sinh sẽ gặp không ít khó khăn, lúng túng.

2.5. Giải pháp

Đứng trước thực trạng đó, Một vài ứng dụng của toán học phổ thông vào thực tiễn cuộc sống thường gặp nhất trong chương trình toán trung học phổ thông sẽ giải quyết được một số bài toán thường gặp và gần gũi nhất trong cuộc sống thường ngày của chúng ta.

3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề

3.1. Cơ sở lí thuyết

3.1.1. Hàm số bậc hai biệt thức delta

Tọa độ đỉnh

Trục đối xứng

3.1.2. Công thức tính lãi đơn

Khách hàng gửi vào ngân hàng A đồng với lãi đơn /kì hạn thì số tiền khách hàng nhận được cả vốn lẫn lãi sau n kì hạn là:
Chú ý: trong tính toán các bài toán lãi suất và các bài toán liên quan, ta nhớ là

3.1.3. Công thức tính lãi kép

Khách hàng gửi vào ngân hàng A đồng với lãi kép /kì hạn thì số tiền khách hàng nhận được cả vốn lẫn lãi sau n kì hạn (n ∈ N*) là:

3.1.4. Công thức tính tiền gửi ngân hàng

Mỗi tháng gửi đúng cùng một số tiền vào 1 thời gian cố định.

Đầu mỗi tháng khách hàng gửi vào ngân hàng số tiền A đồng, với lãi kép /tháng thì số tiền khách hàng nhận được cả vốn lẫn lãi sau n tháng (nhận tiền cuối tháng, khi ngân hàng đã tính lãi) là Sn.

Ý tưởng hình thành công thức:

+ Cuối tháng thứ nhất, khi ngân hàng đã tính lãi thì số tiền có được là

+ Đầu tháng thứ hai, khi đã gửi thêm số tiền đồng thì số tiền là

+ Cuối tháng thứ hai, khi ngân hàng đã tính lãi thì số tiền có được là

+ Từ đó ta có công thức tổng quát

(1)

Chú ý: Từ công thức (6) ta có thể tính được:

(2)

(3)

3.2. Nội dung phương pháp
3.2.1. Chiều cao cổng hình para