Một số giải pháp phát huy tính tích cực của học sinh trong môn lịch sử lớp 5 NĂM 2023 - 2024

Yopovn · 15/10/23

Một số giải pháp phát huy tính tích cực của học sinh trong môn lịch sử lớp 5 NĂM 2023 - 2024 được soạn dưới dạng file word gồm 20 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.
I. PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài:

Trong chương trình giáo dục phổ thông cấp tiểu học, môn học Lịch sử hay như những môn học khác có vai trò tác động đến con người không chỉ trí tuệ mà còn cả về tư tưởng tình cảm. Môn học Lịch sử góp phần xây dựng con người phát triển hoàn thiện về “Đức - Trí - Thể - Mỹ” ở những mức độ khác nhau. Nếu các môn học khác giúp các em thấy được cái hay, cái đẹp để càng yêu quý con người, dân tộc Việt Nam thì thông qua môn học Lịch sử các em không chỉ thấy được quá trình phát triển của đất nước, một dân tộc mà rộng hơn là cả một xã hội loài người. Bên cạnh đó, môn học này còn góp phần bồi dưỡng và phát triển cho học sinh thói quen ham học hỏi, tìm hiểu để biết về lịch sử dân tộc; tôn trọng, bảo vệ cảnh quan thiên nhiên và các di tích lịch sử văn hóa; góp phần giáo dục và hình thành nên tính cách của một con người trong thời đại mới.

Theo Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo có nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật lĩnh hội tri thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành và phát triển năng lực”. Để đạt được mục tiêu của nền giáo dục tiên tiến cũng như đáp ứng được quan điểm chỉ đạo của Bộ giáo dục và Đào tạo, cần phải hướng tới cách dạy theo hướng phát triển năng lực của học sinh, tạo được sự hứng thú trong giờ học thì tiết học mới mang lại hiệu quả cao. Giống như các môn học khác, dạy học Lịch sử cũng phải theo xu hướng đó.

Song trên thực tế, học sinh tiểu học phần lớn các em chưa yêu thích và cũng không coi trọng môn học Lịch sử. Vậy làm sao khơi dậy ở các em lòng đam mê, yêu thích môn học nhằm phát huy năng lực học tập tích cực trong giờ học Lịch sử? Chỉ khi thật sự yêu thích môn học các em sẽ không thấy nhàm chán, mà ngược lại cảm thấy thích thú, tích cực tham gia vào hoạt động học tập, chủ động khám phá, tìm tòi việc tiếp thu bài học sẽ diễn ra nhẹ nhàng, tự nhiên và hiệu quả. Từ đó, giúp các em có được nền kiến thức vững chắc làm tiền đề cho việc tiếp thu những kiến thức ở những lớp học trên được dễ dàng hơn.

Xuất phát từ tầm quan trọng của môn học, định hướng của Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 khóa XI về đổi mới giáo dục và thực tế giảng dạy của bản thân, tôi quyết định chọn đề tài: “Một số giải pháp giúp giáo viên dạy tốt môn lịch sử lớp 5”

2. Mục đích nghiên cứu:

Mục đích tôi chọn nghiên cứu đề tài này nhằm đưa ra: Một số giải pháp phát huy tính tích cực của học sinh trong môn lịch sử lớp 5.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:

Đối tượng nghiên cứu: Một số giải pháp giúp học sinh phát huy năng lực học tập tích cực môn Lịch sử lớp 5.

Phạm vi nghiên cứu: Học sinh lớp 5A của trường Tiểu học ....... năm học ............

II. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

1. Cơ sở lí luận:

Chương trình Lịch sử lớp 5 hiện hành là những sự kiện, nhân vật lịch sử tiêu biểu được sắp xếp theo trình tự về thời gian, đại diện cho các thời kì lịch sử. Đó là những tri thức khoa học lịch sử, không chứa đựng huyền thoại, truyền thuyết hay phóng tác, hư cấu lịch sử. Đối với học sinh tiểu học, yêu cầu về hiểu lịch sử chỉ ở mức độ sơ đẳng, chủ yếu là xem xét ý nghĩa của các sự kiện của các nhân vật lịch sử đối với xã hội. Nội dung của chương trình môn Lịch sử không chỉ đơn thuần cung cấp cho học sinh một khối lượng tri thức cần thiết mà thông qua các nhân vật và sự kiện lịch sử bồi dưỡng lòng tự hào dân tộc, lòng yêu thiên nhiên, quê hương đất nước; hình thành phát triển các phẩm chất yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực và trách nhiệm của bản thân đối với quê hương, đất nước. Đồng thời môn học này còn góp phần phát triển về năng lực tư - khoa học, thái độ khám phá, tìm tòi, vận dụng kiến thức được học vào thực tế, giúp các em có được phẩm chất và năng lực cần thiết thích ứng với cuộc sống.

Với vai trò to lớn của môn học Lịch sử mang lại, đòi hỏi người giáo viên phải sáng tạo trong dạy học, biết vận dụng linh hoạt phương pháp, kĩ thuật và tổ chức hình thức dạy - học sao cho phù hợp với từng bài học, từng đối tượng học sinh, đồng thời biết vận dụng sáng tạo các phương tiện trong dạy học nhằm tạo được sự thoải mái, vừa sức và hứng thú trong giờ học, lôi cuốn được các em tham gia vào các hoạt động học tập một cách tích cực, chủ động.

2. Cơ sở thực tiễn:

Trong thực tế dạy học nhiều năm ở khối lớp 5, môn học Lịch sử cũng là một trong những môn học chính ở Tiểu học. Tuy nhiên, không phải giáo viên nào cũng có nhận thức đúng về vai trò của môn học này vì thế mà vẫn có một số ít giáo viên xem nhẹ môn học này so với hai môn học Toán và Tiếng Việt. Việc giáo viên ít đầu tư, chưa có sự chuẩn bị chu đáo cho mỗi tiết dạy Lịch sử, dẫn đến sự đơn điệu trong tiết học, chưa tạo được sự tương tác giữa người dạy và người học, giữa người học với người học. Chính vì thế mà việc tiếp thu kiến thức, việc tham gia tiết học ở học sinh còn mang hình thức đối phó. Các em chỉ tập trung học vẹt những nội dung cần ghi nhớ của bài học hoặc tập trung học những nội dung cần kiểm tra vào cuối mỗi học kì. Với cách học như thế dẫn đến sự nhàm chán, sự yêu thích môn học Lịch sử ở các em hầu như không có. Như chúng ta biết, Lịch sử là những sự việc đã diễn ra, là hiện thực trong quá khứ, các em không thể “phán đoán”, “suy luận”, “học vẹt” mà sự tiếp thu tri thức phải có khoa học đòi hỏi phải có sự tìm tòi, khám phá thì kiến thức mới tồn tại lâu bền trong tri thức của các em.

Vậy, muốn giúp các em học sinh lớp 5 phát huy năng lực học tập tích cực trong giờ học Lịch sử đòi hỏi người giáo viên phải thay đổi vai trò của người dạy từ: “là người chủ đạo truyền thụ tri thức cho học sinh” thành “là người định hướng cho hoạt động học lĩnh hội tri thức của học sinh”. Để thay đổi được vai trò của người dạy đòi hỏi mỗi giáo viên phải sáng tạo trong dạy học, tổ chức giờ hoc sao cho phù hợp với điều kiện thực tế, đối tượng học sinh của mình nhằm hình thành ở học sinh năng lực chủ động, tích cực, tự tìm và lĩnh hội tri thức mới. Việc đề ra: Một số giải pháp giúp giáo viên dạy tốt môn lịch sử lớp 5 là cần thiết góp phần hình thành những con người mới thích ứng với đời sống xã hội hiện nay.

3. Khảo sát thực trạng:

3.1 Điều tra và cập nhật số liệu:

Bước vào năm học......., tôi nhận sự phân công của Ban giám hiệu trường làm công tác giảng dạy và chủ nhiệm lớp .... Thông qua các giờ học môn Lịch sử, tôi tiến hành khảo sát tình hình học tập của học sinh lớp ...đã nắm bắt được những hạn chế ở học sinh trong giờ học Lịch sử như sau:

- Hầu hết học sinh chưa yêu thích môn học Lịch sử.

- Giờ học còn thụ động, không khí học tập trong giờ học Lịch sử trầm, học sinh lâu ghi nhớ kiến thức mà lại chóng quên.

- Kỹ năng hợp tác nhóm chưa tốt, chưa mạnh dạn, chưa tự tin khi chia sẻ kết quả học tập trong nhóm, trước lớp.

- Kĩ năng xem bản đồ, phân tích thông tin còn hạn chế, kĩ năng chỉ bản đồ chưa thuần thục.

- Kĩ năng phân tích tổng hợp kiến thức còn chậm.

Kết quả khảo sát về Thái độ học tập và Năng lực học tập môn Lịch sử vào đầu năm học của học sinh lớp 5A:

* Thái độ học tập môn học Lịch sử:

Lớp	Số HS khảo sát	Yêu thích môn học	Chưa yêu thích môn học
5A	31	10	21
	100%	32,3%	67,7%

* Năng lực học tập môn học Lịch sử:

Số lượng học sinh tham gia khảo sát là 31 học sinh.

Lớp 5A	Hoàn thành tốt	Hoàn thành	Chưa hoàn thành
Số HS: 31	4	20	7
100%	12,9%	64,5%	22,6%

3.2 Thuận lợi:

- Nhà trường cung cấp đầy đủ các loại sách, tài liệu tham khảo, phương tiện dạy học.

- Nhà trường tổ chức phong trào làm đồ dùng dạy học hàng năm, góp phần xây dựng Bộ đồ dùng dạy học chung nhằm hỗ trợ tiết dạy mang lại hiệu quả cao.

- Hàng tháng tổ chuyên môn tổ chức học tập, chia sẻ kinh nghiệm thông qua hoạt động giảng dạy, học tập chuyên san, chuyên đề giúp giáo viên nâng cao năng lực chuyên môn.

- Học sinh có đủ sách vở và đồ dùng học tập phục vụ cho môn học Lịch sử.

- Việc học tập Bồi dưỡng thường xuyên hàng tháng, tổng kết đánh giá rút kinh nghiệm trong tổ cũng góp phần bồi dưỡng về năng lực chuyên môn cũng như góp phần khêu gợi sự sáng tạo trong giảng dạy của giáo viên.

- Tài liệu “Bồi dưỡng hướng dẫn giáo viên về dạy học Lịch sử ở Tiểu học theo định hướng phát triển năng lực” cũng được triển khai học tập trong tổ chuyên môn trong năm học .......... góp phần hỗ trợ giáo viên trong việc đổi mới phương pháp và hình thức dạy học tạo được hứng thú ở học sinh trong giờ học Lịch sử.

- Bản thân nhiều năm liền làm công tác giảng dạy và chủ nhiệm đối tượng học sinh lớp 5 nên nắm rõ chương trình, đặc điểm tâm lí của học sinh cũng như có kinh nghiệm trong giảng dạy.

- Học sinh đã nắm được kiến thức cơ bản cũng như làm quen với cách học môn Lịch sử ở lớp 4 làm tiền đề cho việc tiếp thu kiến thức môn học khi lên lớp 5.

3.3 Khó khăn:

* Về học sinh:

- Học sinh thường trả lời câu hỏi giáo viên đặt ra thông qua việc nhìn sách giáo khoa và nhắc lại. Câu hỏi tổng hợp, phân tích, giải thích, so sánh thì chưa tư duy khi trả lời.

- Học sinh còn lười học và chưa có sự say mê môn học nên việc ghi nhớ các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử chưa bền vững.

- Học sinh chỉ học bài nào biết bài đấy, nhớ các kiến thức lịch sử một cách rời rạc và rất nhanh quên.

- Học sinh và gia đình chưa thật sự quan tâm, còn xem nhẹ môn Lịch sử cho là một môn học phụ chỉ cần học thuộc lòng nội dung ghi nhớ là đủ.

- Phụ huynh quan tâm đến việc học của con em nhưng kiến thức, sự hiểu biết của cha mẹ lại có hạn.

* Về giáo viên:

- Một số ít giáo viên chưa thật sự quan tâm, còn xem nhẹ môn Lịch sử, chỉ tập trung vào kèm cặp cho các em chủ yếu là hai môn Toán và Tiếng Việt.

- Giáo viên chưa thực sự thay đổi hoàn toàn phương pháp dạy học cho phù hợp với từng tiết dạy; giúp các em tự suy nghĩ, chiếm lĩnh và nắm vững kiến thức.

- Giáo viên chưa tạo sự tập trung, chú ý bài dạy ngay từ hoạt động đầu tiên hoặc chưa tóm tắt lại các nội dung bài dạy ở phần củng cố giúp cho các em ghi nhớ bài sâu, kĩ hơn.

- Giáo viên tổ chức cho học sinh tiếp cận các nguồn sử liệu (kênh chữ, kênh hình) trong sách giáo khoa chưa khoa học. Trong quá trình dạy có sáng tạo, nhưng làm và sử dụng đồ dùng dạy học, trò chơi học tập chưa thường xuyên và hiệu quả.

- Giáo viên không thật sự yêu thích môn Lịch sử thì không thể truyền cho các em niềm đam mê, hứng thú và rất khó để học sinh phát huy hết năng lực học tập tích cực trong giờ học Lịch sử.

* Với kết quả khảo sát nêu trên tôi thấy bản thân cần phải nỗ lực vận dụng những phương pháp và kĩ thuật dạy học phù hợp đồng thời lên kế hoạch thực hiện tốt: “Một số giải pháp phát huy tính tích cực của học sinh trong môn lịch sử lớp 5 ”, tôi