SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM TOÁN 9; Phát huy trí lực học sinh thông qua việc khai thác sâu một bài tập trong SBT toán lớp 9

[Yopovn]

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM TOÁN 9; Phát huy trí lực học sinh thông qua việc khai thác sâu một bài tập trong SBT toán lớp 9 được soạn dưới dạng file word gồm 34 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.
ĐẶT VẤN ĐỀ

Việc khai thác các bài tập trong sách giáo khoa (SGK), sách bài tập (SBT), khai thác các bài toán gốc, các bài toán cơ bản đã được nhiều giáo viên làm công tác giảng dạy quan tâm. Một số giáo viên đã đề xuất được khá nhiều bài tập từ một bài tập nào đó nhưng việc tổ chức các hoạt động dạy học để làm cho học sinh biết cách khai thác bài tập thì còn có những hạn chế. Qua trao đổi thảo luận với các giáo viên đó, những vấn đề làm tôi quan tâm là: xây dựng các định hướng như thế nào để thật sự lôgic lôi cuốn học sinh, tạo cho học sinh đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác một cách thú vị, làm cho học sinh biết cách khai thác các bài tập, tổ chức cho học sinh khai thác sâu một số bài tập vào những thời điểm nào là thích hợp nhất. Trong những năm qua trực tiếp giảng dạy nhiều đối tượng học sinh khá giỏi, tôi đã tổ chức hoạt động khai thác bài tập trong nhiều tiết dạy chính khóa, trong các buổi dạy nâng cao, trong các buổi bồi dưỡng học sinh giỏi và đã thu được một số kết quả nhất định, trong bài viết này tôi xin trình bày cùng với các đồng nghiệp và hội đồng khoa học kinh nghiệm với nội dung “ Phát huy trí lực học sinh thông qua việc khai thác sâu một bài tập trong SBT toán lớp 9”. Vì khuôn khổ của bài viết tôi không có tham vọng đưa ra nhiều ví dụ minh họa về việc khai thác các bài tập, rất mong nhận được sự động viên khích lệ từ các đồng nghiệp và hội đồng khoa học của ngành.

NỘI DUNG



I) Nhận thức cũ – Tình trạng cũ.

Giáo viên thường có quan niệm là chỉ cần hoàn thành nhiệm vụ giảng dạy các nội dung mà SGK đưa ra là được còn việc nghiên cứu tìm tòi khai thác các bài tập thì đã có những người khác nghiên cứu. Muốn phát huy trí lực của học sinh thì chỉ việc ra nhiều bài tập cho học sinh luyện tập, đưa ra các dạng bài tập rồi định hướng dẫn dắt học sinh giải, học sinh nêu các cách giải, trình bày cách giải, tổng hợp phương pháp, làm hết bài tập này sang bài tập khác. Giáo viên cho rằng lượng thời gian thực dạy trên lớp và việc chuẩn bị giáo án, đồ dùng để phục vụ tiết dạy đã lấp kín thời gian. Trong khi đó lượng kiến thức trong một số tiết học lại nhiều do đó giáo viên chưa thực sự tập trung nghiên cứu kỹ để khai thác các bài tập trong SGK và SBT một cách thường xuyên. Việc khai thác bài tập mới chỉ làm để phục vụ cho các tiết dạy có giáo viên khác dự giờ, các tiết dạy thực tập thao giảng, hội giảng.Việc khai thác thường chưa thực sự lô gíc, còn rời rạc, chưa lôi cuốn được học sinh khá giỏi. Giáo viên chưa tạo cho học sinh có được thói quen biết dừng lại hay chưa nên dừng lại sau khi đã giải được bài tập mà giáo viên đưa ra hoặc các bài tập có trong các tài liệu. Học sinh chưa có hướng khai thác bài toán mới từ bài toán đã cho. Học sinh học thường thụ động, thiếu sáng tạo, chủ quan vì đã nắm được khá tốt lượng kiến thức ở SGK và SBT, học sinh không biết tự học, tự đọc, tự tham khảo tài liệu để nâng cao kiến thức, rèn luyện kỹ năng và phương pháp. Học sinh chưa biết vận dụng các bài toán gốc, các bài toán cơ bản để giải các bài tập khác mà có xuất xứ từ các bài toán gốc, các bài toán cơ bản đó.

II) Nhận thức mới – Giải pháp mới.

Nhận thức mới:

Cần phải làm cho học sinh biết đặt câu hỏi là dừng lại hay không nên dừng lại khi đã giải được các bài tập, cần tạo cho học sinh có được đức tính tò mò, khám phá, tìm kiếm một cách thường xuyên. Việc thường xuyên quan tâm khai thác các bài tập trong SGK và SBT chắc chắn sẽ góp phần giứp học sinh khá, giỏi có những đức tính đáng quý đó. Giáo viên cần phải có nhận thức đúng mức về việc khai thác bài tập, việc khai th¸c bµi tËp cÇn ph¶i tiÕn hµnh thêng xuyªn th«ng qua c¸c tiÕt d¹y trªn líp vµ ph¶i khai th¸c s©u mét sè bµi tËp ®Ó tæ chøc gi¶ng d¹y cho häc sinh trong c¸c buæi d¹y n©ng cao, trong c¸c buæi d¹y chuyªn ®Ò vµ trong c¸c buæi båi dìng häc sinh giái.

Việc khai thác các bài tập trong SGK và SBT nếu được giáo viên quan tâm một cách thường xuyên sẽ góp phần không nhỏ trong viÖc rÌn luyÖn cho c¸c em học sinh khá, giỏi tÝnh linh ho¹t, tÝnh ®éc lËp, tÝnh s¸ng t¹o. Khai thác bài tập khéo léo ngoài việc phát triển tư duy cho học sinh còn bồi dưỡng học sinh khả năng tự học, tự rèn luyện.Thông qua việc khai thác bài tập cũng giứp học sinh ôn tập được kiến thức cơ bản, trọng tâm, làm cho học sinh được rèn luyện một số phương pháp gải bài tập, học sinh có kỹ năng vẽ thêm đường phụ và kỹ năng tìm tòi lời giải.

Giải toán là một nghệ thuật thuật thực hành: giống như bôi lội, trượt tuyết, hay chơi đàn.... Vì vậy để có kỹ năng giải bài tập phải qua quá trình luyện tập. Tuy nhiên, không phải cứ giải nhiều bài tập là có kỹ năng.Việc luyện tập sẽ có hiệu quả, nếu như biết khéo léo khai thác bài tập từ một bài tập này sang một bài tập khác.



2) Giải pháp mới:

Xuất phát từ việc giải các bài tập trong SGK và sách bài tập, xét xem bài tập nào có thể có bài toán đảo, đặc biệt hóa hoặc khái quát hóa có thể được bài tập mới không. Cho một đối tượng nào đó di chuyển theo một quỹ tích nào đó thì những đối tượng nào sẽ di chuyển, ta sẽ tìm được quỹ tích chuyển động của các đối tượng nào. Đối tượng di chuyển đó ở vị trí nào thì các đối tượng liên quan sẽ đạt được giá trị lớn nhất, nhỏ nhất mà ta sẽ tìm được GTLN hay GTNN đó. Từ hình vẽ để giải các bài toán vẽ thêm đường phụ thích hợp phát hiện các tính chất, các dấu hiệu xuất hiện trên hình vẽ tìm ra bài tập mới. Trên cơ sở chuẩn bị đó trong các tiết dạy chính khóa giáo viên khéo léo đưa ra những định hướng phù hợp với thời gian cho phép để học sinh phát hiện ra những quan hệ giữa các đường thẳng

THẦY CÔ TẢI NHÉ!