MÔN VĂN TÀI LIỆU BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI Môn Văn 9 LÍ LUẬN VĂN HỌC THEO CHỦ ĐỀ CHƯƠNG TRÌNH MỚI

[Yopovn]

TÀI LIỆU BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI Môn Văn 9 LÍ LUẬN VĂN HỌC THEO CHỦ ĐỀ CHƯƠNG TRÌNH MỚI được soạn dưới dạng file word gồm 334 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.

MỤC LỤC​

PHƯƠNG PHÁP ÔN THI HSG HIỆU QUẢ

CHUYÊN ĐỀ 1: TÁC PHẨM VĂN HỌC

1.Tác phẩm văn học là gì?

2. Nguồn gốc của tác phẩm văn học

2.1. Những nhận định về nguồn gốc của tác phẩm văn học

2.3 Những nhận định về nguồn gốc

3. Những đặc điểm của tác phẩm

3.1. Tác phẩm văn học là một hệ thống chỉnh thể.

3.2.Nội dung và hình thức của tác phẩm văn học.

3.3.Ý nghĩa quan trọng của nội dung và hình thức tác phẩm văn học.

3.4.Mối quan hệ giữa nội dung và hình thức tác phẩm văn học

3.5. Những nhận định về hình thức và nội dung

CHUYÊN ĐỀ 2: CÁC CHỨC NĂNG CỦA VĂN HỌC

1. Nhận định về các chức năng của văn học

2. Chức năng nhận thức.

3. Chức năng giáo dục.

4. Chức năng thẩm mĩ …

5. Mối quan hệ giữa các chức năng văn học.

CHUYÊN ĐỀ 3: NỘI DUNG CỦA VĂN HỌC

1. Những nhận định về nội dung của văn học

2.Tác phẩm văn học phản ánh những gì?

3.Hình tượng văn học

CHUYÊN ĐỀ 4: TÁC PHẨM TRUYỆN

1.Nhận định về tác phẫm truyện ( Nhân vật, chi tiết, tình huống)

2.Nhân vật

2.1 Vai trò của nhân vật trong tác phẩm.

2.2 Các loại nhân vật văn học.

2.3 Một số biện pháp xây dựng nhân vật.

3. Chi tiết trong tác phẩm truyện

3.1.Chi tiết trong tác phẩm là gì?

3.2 Đặc điểm và vai trò của chi tiết trong tác phẩm truyện

3.3 Ý nghĩa của chi tiết trong tác phẩm

3.4Cách cảm nhận chi tiết trong tác phẩm truyện.

4. Tình huống truyện

4.1. Tình huống truyện là gì?

4.2. Vai trò của tình huống truyện

4.3 Phân loại tình huống truyện

4.4 Cách xác định tình huống truyện.

CHUYÊN ĐỀ 5: THƠ

Những nhận định về thơ.

Thơ là gì?

Những đặc trưng ngôn ngữ thơ

2.1. Ngôn ngữ thơ giàu nhạc tính

2.2. Ngôn ngữ thơ có tính hàm súc

2.3. Ngôn ngữ thơ có tính truyền cảm

2.4. Tính đa nghĩa của từ cũng tạo nên vẻ đẹp cho ngôn ngữ thơ ca:

2.5. Ngôn ngữ thơ ca là ngôn ngữ có nhịp điệu, không có nhịp điệu thì không thành thơ.

2.6. Ngôn ngữ thơ ca không đối lập với ngôn ngữ toàn dân. Nó tiếp thu tinh hoa của ngôn ngừ thường nhật không ngừng nâng cao, làm giàu thêm ngôn ngữ toàn dân.

2.7.Tham khảo bài văn hay, nhận định về ngôn ngữ thơ.

3.Nội dung của thơ

3.1 Thơ là tiếng nói của tình cảm

3.2. Những nhận định về nội dung tình cảm trong thơ

3.3 Thơ phản ánh cuộc sống

3.4.Nhận định về nội dung thơ phản ánh cuộc sống

4. Sáng tạo trong thơ.

5. Để sáng tạo và lưu giữ một bài thơ hay.





CHUYÊN ĐỀ 7: ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH THÀNH PHỐ,

CÓ ĐÁP ÁN CHI TIẾT​

STT​	NỘI DUNG ĐỀ THI HỌC SINH GỎI​
1​	Làm thơ là cân một phần nghìn 0milligram quặng chữ” (Mai-a-cop-ki). Anh chị hiểu ý kiến trên như thế nào. Chứng minh qua một số bài thơ anh chị đã học hoặc đọc thêm.​
2​	“Thơ hiện đại không chỉ đem lại những cái mới về nội dung tư tưởng, cảm xúc mà còn đổi mới về phương thức biểu cảm, về sáng tạo hình ảnh, cấu trúc câu thơ, ngôn ngữ thơ.” (Ngữ văn 9, tập 2, trang 200, NXB GD, 2004)​ Anh (chị) hãy làm sáng rõ nhận định trên qua tác phẩm Ánh trăng của Nguyễn Duy.
3​	.3 Trong văn bản “Tiếng nói văn nghệ”, Nguyễn Đình thi có viết: “Nghệ thuật không đứng ngoài trỏ vẽ cho ta đường đi, nghệ thuật vào đốt lửa trong lòng chúng ta, khiến chúng ta tự phải bước lên đường ấy”. Qua văn bản “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long, em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên./.
4​	4 Thơ văn hiện đại Việt Nam giai đoạn 1945- 1975 ngoài hình ảnh người chiến sĩ trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc còn mang nhịp thở của con người lao động mới. Bằng những hiểu biết về văn học giai đoạn này, em hãy làm sáng tỏ nhận định trên.
5​	5 Nhà văn Nguyễn Dữ đã kết thúc Chuyện người con gái Nam Xương bằng chi tiết Vũ Nương hiện về gặp chồng rồi sau đó biến mất. Có ý kiến cho rằng: giá như nhà văn để Vũ Nương trở về trần gian sống hạnh phúc cùng chồng con thì kết thúc của truyện sẽ có ý nghĩa hơn. Có người lại nhận xét: cách kết thúc của tác giả như vậy là hợp lí. Suy nghĩ của em về hai ý kiến trên..
6​	6 “Mỗi tác phẩm lớn như rọi vào bên trong chúng ta một ánh sáng riêng...” (Nguyễn Đình Thi, Tiếng nói của văn nghệ) Em hiểu như thế nào về ý kiến trên? Hãy nói về “ánh sáng riêng” mà truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long đã “rọi vào” tâm hồn em. ​
7​	7 Có nhận định rằng: "Từ những suy ngẫm của người cháu, bài thơ biểu hiện một triết lí sâu sắc: Những gì thân thiết nhất của tuổi thơ mỗi người đều có sức tỏa sáng, nâng bước con người trong suốt hành trình dài rộng của cuộc đời. Tình yêu đất nước bắt nguồn từ lòng yêu quý ông bà, cha mẹ, từ những gì gần gũi và bình dị nhất". Qua bài thơ "Bếp lửa" của Bằng Việt. Em hãy làm sáng rõ nhận định trên. ​
8​	Thơ văn hiện đại Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975, ngoài hình ảnh người chiến sĩ trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc còn mang nhịp thở của con người lao động mới. Bằng những hiểu biết về văn học giai đoạn này, em hãy làm sáng tỏ nhận định trên
9​	Vẻ đẹp trong lối sống, tâm hồn của nhân vật anh thanh niên trong “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long và nhân vật Phương Định trong “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê. ​
10​	“Niềm vui của nhà văn chân chính là được làm người dẫn đường đến xứ sở của cái đẹp”. Hãy khám phá “xứ sở của cái đẹp” qua văn bản Đoàn thuyền đánh cá (Huy Cận, Ngữ văn 9, tập 1.
11​	Trị của một tác phẩm nghệ thuật trước hết là ở giá trị tư tưởng của nó” Em hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy phân tích giá trị tư tưởng nhân đạo trong tác phẩm “Chuyện người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ để làm sáng tỏ ý kiến trên. ​
12​	“Dù viết về cái gì, văn chương chân chính cũng hướng về con người. Viết về cái xấu để cảnh tỉnh con người, để báo động giúp con người sống với bản lĩnh tốt đẹp của mình. Viết về cái tốt để con người tự tin ở mình và đó chính là hành trang cần có ở con người trong cuộc hành trình tới tương lai.” Em hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy làm sáng tỏ ý kiến trên qua bài thơ “Ánh trăng” của Nguyễn Duy.
13​	“Tinh thần nhân đạo trong văn học trước hết là tình yêu thương con người” (Đặng Thai Mai – “Trên đường học tập và nghiên cứu” - NXB Văn học 1969) Chứng minh ý kiến trên qua tác phẩm “Chuyện người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ. (SGK, Ngữ văn 9, tập I)
14​	Thơ văn hiện đại Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975, ngoài hình ảnh người chiến sĩ trong sự nghiệp bảo vệ tổ quốc còn mang nhịp thở của con người lao động mới. Bằng những tác phẩm thơ văn đã học, em hãy làm sáng tỏ nhận định trên.
15​	"Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu mượn ở thực tại. Nhưng nghệ sĩ không những ghi lại cái đã có rồi mà còn muốn nói một điều gì mới mẻ." (Nguyễn Đình Thi, Tiếng nói của văn nghệ)
16​	Một trong những phương diện thể hiện tài năng của người nghệ sĩ ngôn từ là am hiểu và miêu tả thành công thế giới nội tâm của nhân vật trong tác phẩm văn học. Bằng những kiến thức đã học về đoạn trích: “Kiều ở lầu Ngưng Bích” (Trích Truyện Kiều của Nguyễn Du) em hãy làm sáng tỏ điều đó? ​
17​	Có ý kiến cho rằng: “Cảnh vật và tâm trạng trong thơ Nguyễn Du bao giờ cũng vận động chứ không tĩnh tại”. Qua hai trích đoạn “Cảnh ngày xuân” và “Kiều ở lầu Ngưng Bích” (Truyện Kiều - Nguyễn Du), hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.
18​	Trong văn bản “Tiếng nói văn nghệ”, Nguyễn Đình thi có viết: “Nghệ thuật không đứng ngoài trỏ vẽ cho ta đường đi, nghệ thuật vào đốt lửa trong lòng chúng ta, khiến chúng ta tự phải bước lên đường ấy”. Qua văn bản “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long, em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên ​
19​	Cùng viết về tình cha con nhưng hai tác phẩm Lão Hạc của Nam Cao và Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng lại có những khám phá sáng tạo riêng, độc đáo. Bằng cảm nhận về tình cha con trong hai tác phẩm, em hãy làm sáng tỏ nhận định trên.
20​	Nhà thơ Pháp Andre Chanien từng nói: "Nghệ thuật chỉ làm nên câu thơ, trái tim mới làm nên thi sĩ." Em hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy làm sáng tỏ qua Mùa xuân nho nhỏ của nhà thơ Thanh Hải, Ngữ văn 9, tập hai, NXB Giáo dục, 2004.
21​	Vẻ đẹp trong lối sống, tâm hồn của nhân vật anh thanh niên trong "Lặng lẽ Sa Pa" của Nguyễn Thành Long và nhân vật Phương Định trong "Những ngôi sao xa xôi" của Lê Minh Khuê. ​
22​	"...Tác phẩm vừa là kết tinh của tâm hồn người sáng tác, vừa là sợi dây truyền cho mọi người sự sống mà nghệ sĩ mang trong lòng." (Tiếng nói của văn nghệ, Nguyễn Đình Thi, Ngữ văn 9, tập 2)​ Bằng những hiểu biết về văn học, anh/chị hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.
23​	Một tác phẩm văn học có giá trị vừa là chứng tích của một thời, vừa là hiện thân chân lý giản dị của mọi thời. Bằng những hiểu biết về tác phẩm "Chuyện người con gái Nam Xương " của Nguyễn Dữ, em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên. ​
24​	Mỗi tác phẩm lớn như rọi vào bên trong chúng ta một ánh sáng riêng, không bao giờ nhòa đi, ánh sáng ấy bấy giờ biến thành của ta, và chiếu tỏa lên mọi việc chúng ta sống, mọi con người ta gặp, làm cho thay đổi hẳn mắt ta nhìn, óc ta nghĩ. (Trích Tiếng nói văn nghệ - Nguyễn Đình Thi) Em hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy viết về thứ “ánh sáng riêng” của một vài tác phẩm trong chương trình ngữ văn lớp 9 tập 1 đã “chiếu tỏa” “làm cho thay đổi hẳn” cách nhìn, cách nghĩ của em về con người và cuộc sống. ​
25​	Đại văn hào Nga M.Gorki (1868-1936) viết: "Mỗi tác phẩm văn học đều là một bậc thang nhỏ mà khi bước lên tôi tách khỏi dần con thú để lên tới gần con người..." Em hiểu ý kiến trên như thế nào? Qua hai tác phẩm "Đoàn thuyền đánh cá" của Huy Cận và "Ánh trăng" của Nguyễn Duy để làm rõ phần nào nhận định trên? ​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

.

​

PHƯƠNG PHÁP ÔN THI HSG HIỆU QUẢ​

1. Lựa chọn học sinh.

Đây là bước quan trọng trước khi bắt đầu ôn luyện bồi dưỡng. Bởi vì, có lựa chọn kĩ lưỡng, đúng khả năng, phát hiện tố chất văn chương của các em thì mới hiệu quả trong công tác bồi dưỡng. Trong khi theo xu thế thời đại, các em ngại học văn, người dạy đội tuyển còn phải vừa dạy vừa “dỗ” rất vất vả. Nhưng giáo viên hãy coi đó là thử thách, vượt qua được sẽ đến thành công.

Bước lựa chọn có thể tiến hành theo cách: Trước hết, giáo viên đứng đội tuyển tìm hiểu lực học môn Ngữ văn THCS của học sinh; đọc kĩ các bài thi kiểm tra thường xuyên trên lớp, các bài thi khảo sát của học sinh. Sau đó lựa chọn những bài đạt điểm cao, trình bày rõ ràng, có cảm xúc. Sau đó, giáo viên tiếp tục ra đề kiểm tra riêng nhóm học sinh đã lựa chọn vào đội tuyển. Các bài kiểm tra phải hướng chọn lựa năng lực, kĩ năng học sinh như: Biết nhận diện phân tích dạng đề, kiểu bài; Kĩ năng lập dàn ý, tạo lập văn bản; Kĩ năng trình bày, diễn đạt các luận điểm; Kĩ năng phân tích cảm thụ từng chi tiết trong tác phẩm; Kĩ năng liên hệ so sánh, bình luận, đánh giá…


VD: Một số đề kiểm tra năng lực, kĩ năng học sinh qua tác phẩm “Thuật hoài” của Phạm Ngũ Lão (SGK Ngữ văn 10):

Câu 1. Chữ “thẹn” trong bài thơ “Thuật hoài - Phạm Ngũ Lão. Bài tập này nhằm kiểm tra năng lực cảm thụ chi tiết trong tác phẩm văn học của học sinh. Học sinh phải lí giải được: Tại sao tác giả lại “thẹn”? Các ý nghĩa của chữ “thẹn”.

Câu 2. Vẻ đẹp người anh hùng trong bài thơ “Thuật hoài” - Phạm Ngũ Lão. Bài tập này nhằm kiểm tra năng lực cảm thụ tác phẩm, các kĩ năng phân tích, so sánh, đánh giá, bình luận của học sinh.

Trong quá trình chấm bài, giáo viên chỉ ra những mặt mạnh và yếu qua bài làm của từng học sinh nhằm tạo sự đồng đều trong cách dạy học và tinh thần học tập lẫn nhau của các em.

2. Bồi dưỡng học sinh giỏi.

* Xây dựng kế hoạch dạy và học:

Xây dựng kế hoạch ôn luyện bồi dưỡng theo các chuyên đề phù hợp với thời gian dự kiến: Chuyên đề rèn luyện kĩ năng làm văn; Chuyên đề lí luận văn học; Chuyên đề nghị luận xã hội

THẦY CÔ TẢI NHÉ!