- Tham gia
- 28/1/21
- Bài viết
- 86,946
- Điểm
- 113
tác giả
Trong chương trình Ngữ Văn 10, với bài học Ra-ma buộc tội, học sinh cần soạn như thế nào? Dưới đây, YOPOVN đã sưu tầm và tổng hợp được những bài soạn Ra-ma buộc tội dành cho các bạn học sinh lớp 10 cùng tham khảo.
Tóm tắt
Sử thi Ra-ma-yan-na kể về câu chuyện tại vương quốc Kô-sa-la, có hoàng tử Ra-ma lên ngôi vì tài, đức vua cha Da-xa-ra-tha định nhường ngôi nhưng vì lời hứa với người vợ thứ nên đã đày Ra-ma vào rừng và trao ngôi cho Bha-ra-ta con của Ka-kê-i. Ra-ma cùng vợ Xi-ta và em trai Lắc-ma-na sống ẩn dật trong rừng. Qủy vương Ra-va-na lập kế cướp Xi-ta về làm vợ, nhưng bị nàng kịch liệt chống cự. Nàng được tướng khỉ Ha-nu-man cứu thoát nhưng Ra-ma lại nghi ngờ tiết hạnh của nàng.
Bố cục
- Phần 1 (từ đầu ... "chịu đựng được lâu"): Lời buộc tội của Ra-ma
- Phần 2 (còn lại): Sự đáp lại bằng hành động và lời nói của Xi-ta
Hướng dẫn học bài:
Câu 1 (trang 59 sgk Ngữ văn 10 tập 1)
a, Ý đúng: D
b, Hoàn cảnh tác động tới tâm trạng, ngôn ngữ đối thoại của Ra-ma:
+ Ra-ma ở với tư cách chồng, tư cách đức vua, người anh hùng buộc Ra-ma dù yêu thương vợ vẫn phải giữ bổn phận người đứng đầu cộng đồng.
+ Thấy vợ với khuôn mặt bông sen đứng trước mặt lòng Ra-ma đau như cắt
+ Sợ tai tiếng, chàng nói với nàng những lời lạnh nhạt
+ Những lời chàng nói không phải nỗi lòng sâu kín của nàng.
- Xi-ta với tư cách là vợ Ra-ma, hoàng hậu của trăm dân:
+ Xi-ta như muốn giấu mình đi vì xấu hổ
+ Nàng khiêm nhường trước Ra-ma
+ Nàng muốn tự chôn vùi hình hài, thể xác của mình, nàng xót xa, tủi hẹn
- Nỗi đau của Xi-ta là nỗi đau đánh mất danh dự của con người trước cộng đồng
- Xi-ta thay đổi cách xưng hô từ thân mật tới xa cách: chàng – thiếp, Đức vua, Người- ta
- Xi ta bước vào ngọn lửa cầu xin thần lửa bảo vệ và chứng minh cho tấm lòng trong sạch của nàng.
Câu 2 (trang 60 sgk Ngữ văn 10 tập 1)
a, Đáp án A
Tuyên bố giao tranh với quỷ Ra-va-na để cứu Xi-ta vì danh dự của chàng bị xúc phạm (Ta làm điều đó vì nhân phẩm của ta, xóa bỏ vết ô nhục, để bảo vệ uy tín và danh dự của dòng họ lẫy lừng của ta)
b, Đáp án C
Để giữ danh dự của dòng tộc cao quý, Ra-ma chấp nhận hy sinh hạnh phúc cá nhân (Người đã sinh trưởng trong một gia đình cao quý có thể nào lại lấy về một người vợ từng sống trong nhà kẻ khác, đơn giản vì mụ ta là vật để yêu thương)
+ Chàng cũng không chịu được khi nghĩ tới việc Xi-ta “bị quấy nhiễu khi ở trong vạt áo của Ra-va-na”, từ ghen tuông thành ngờ vực
c, Những từ ngữ lặp lại trong lời nói của Ra-ma chứng tỏ tâm trạng của chàng:
+ Ra- ma thẳng thắn, dứt khoát trong lời nói của bản thân
Câu 3 (trang 60 sgk Ngữ văn 10 tập 1)
Sự khác biệt giữa tư cách đức hạnh của Xi-ta với những loại phụ nữ tầm thường, thấp kém
- Tùy thuộc vào số mệnh của nàng, quyền lực của kẻ khác trong kiểm soát của nàng
+ Điều nằm trong tầm kiểm soát của Xi-ta: để thần lửa chứng minh cho tấm lòng thủy chung, sự dũng cảm, và tấm lòng trinh bạch của nàng.
+ Phụ thuộc vào kẻ khác: cái thân thiếp đây
- Vai trò của thần A-nhi trong văn hóa Ấn Độ:
+ Thần tượng trưng cho sự bất tử, sự hiện sinh, cai quản cõi người trong văn hóa Ấn Độ
+ Lời cầu khấn của Xi-ta chứng tỏ nàng tin tưởng vị thần Lửa, tin vào sự che chở, minh chứng
+ Thần lửa quan trọng trong tâm thức, tín ngưỡng của người Ấn Độ, vị thần tối cao, mang lại sức mạnh siêu nhiên
Câu 4 (trang 60 sgk Ngữ văn 10 tập 1)
Thái độ của công chúng:
+ Khiến cho dân chúng xúc động, đau xót ( ai nấy, già trẻ đau lòng đứt ruột xem Gia-na-ki đứng trong giàn hỏa)
+ Các phụ nữ bật lên tiếng khóc thảm thương
+ Các loài Rắc-xa-na lẫn Ra-na-ra khóc vang trời.
Hình minh họa
Câu 1 (trang 59 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
a. Ý đúng: D
b.
- Hoàn cảnh tác động tới tâm trạng, ngôn ngữ đối thoại của Ra – ma:
+ Ra – ma dù yêu thương, xót xa vợ vẫn phải giữ bổn phận gương mẫu của một đức vua anh hùng.
+ Trong lời nói của chàng, con người xã hội nổi lên lấn áp con người cá nhân.
+ Sợ tai tiếng, chàng nói nàng những lời lạnh nhạt.
- Xi - ta với tư cách là vợ Ra – ma, hoàng hậu của trăm dân:
+ Không thể để danh dự của mình bị bôi nhọ một cách xấu xa.
+ Xi–ta thay đổi cách xưng hô từ thân mật tới xa cách: chàng – thiếp, Hỡi đứa vua, Người.
Câu 2 (trang 59 – 60 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
a. Ý đúng: A
b. Ý đúng: C
c. Những từ ngữ lặp lại trong lời nói của Ra – ma chứng tỏ tâm trạng: thẳng thắn, dứt khoát, nghiêm tắc.
d. Thái độ của Ra-ma khi Xi–ta bước lên giàn lửa: căng thẳng vô cùng.
Câu 3 (trang 60 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
- Xi–ta khẳng định tư cách và đức hạnh của nàng không thể so sánh với hạng phụ nữ thấp kém tầm thường được.
+ Nàng là con của thần Đất Mẹ.
+ Từ biệt cung điện nguy nga để theo chồng vào rừng.
+ Cự tuyệt tất cả những hành động của quỷ vương.
- Xi–ta phân biệt điều tùy thuộc vào số mệnh của nàng, vào quyền lực kẻ khác và điều trong vòng kiểm soát của nàng:
+ Nàng bị bắt cóc và ngất đi là những điều ngoài ý chí của nàng.
+ Trái tim, tình yêu của nàng chủ động thuộc về Ra – ma.
- Vai trò của thần A – nhi trong văn hóa Ấn Độ:
+ Thần lửa A – nhi là vị thần linh thiêng tối quan trọng trong đời sống của người Ân Độ.
+ Trong hôn lễ cô dâu chú rể thường lượn vòng quanh ngọn lửa bảy lần và đọc bảy lời thề thủy chung.
+ Lời cầu khấn của Xi–ta chứng tỏ nàng tin tưởng vào sự che chở của thần Lửa.
Câu 4 (trang 60 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Thái độ của công chúng trước cảnh Xi–ta bước vào lửa:
+ Dân chúng xúc động, đau xót.
+ Những người phụ nữ khóc thảm thương.
+ Các loài Rắc – xa – na lẫn Ra – na – ra khóc vang trời.
- Hành động tự nguyện nhảy vào lửa của Xi–ta là hành động cao cả, tô đậm tính chất bi hùng của sử thi.
→ Cảnh Xi–ta bước lên giàn lửa là biểu tượng tập trung cao nhất cho hình mẫu người phụ nữ lí tưởng của Ấn Độ thời cổ đại.
Hình minh họa
Kiến thức cơ bản
1. Tóm tắt sử thi:
Câu chuyện diễn ra ở vương quốc Kô-sa-la. Vua Đa-xa-ra-tha có bốn người con trai do ba bà vợ sinh ra. Ra-ma là con cả, hơn hẳn các em về tài đức. Vua cha có ý định nhường ngôi cho chàng nhưng bà vợ thứ Ka-kê-i đã nổi lòng đố kị và nhắc lại chuyện ân nghĩa khi xưa. Nhà vua đành đày Ra-ma vào rừng mười bốn năm và trao ngôi lại cho con của Ka-kê-i. Ra-ma cùng vợ là Xi-ta và em trai Lắc-ma-na vào rừng sống ẩn dật. Thời hạn sắp hết nhưng biến cố lớn đã xảy ra, quỷ vương Ra-va-na lập mưu cướp Xi-ta đem về làm vợ. Mặc quỷ vương dụ dỗ và ép buộc, Xi-ta vẫn kịch liệt chống cự. Được tướng khỉ Ha-nu-man giúp đỡ, Ra-ma đã cứu được Xi-ta. Nhưng sau đó, Ra-ma nghi ngờ tiết hạnh của Xi-ta và không muốn nhận lại nàng làm vợ. Để chứng tỏ lòng chung thuỷ của mình, Xi-ta đã nhảy vào lửa. Thần lửa biết Xi-ta trong sạch nên đã cứu nàng. Ra-ma và Xi-ta trở về kinh đô, khiến cho con dân được sống trong thái bình.
2. Đoạn trích là thử thách cuối cùng của Ra-ma và Xi-ta trên con đường tìm về với hạnh phúc và danh vọng. Bằng lối kể chuyện giàu kịch tính và nghệ thuật khắc họa tính cách rất điển hình, tác giả đã cho chúng ta thấy được quan niệm của người ấn Độ cổ đại về người anh hùng, về đường quân vương mẫu mực và về người phụ nữ lí tưởng trong xã hội.
Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 59 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Sau chiến thắng, Ra-ma và Xi-ta gặp lại nhau trước sự chứng kiến của “mọi người”
a, Công chúng đó bao gồm: anh em, bạn hữu của Ra-ma, đội quân của loài khỉ Va-na-ra, quan quân, dân chúng của loài quỷ Rắc-sa-xa => Đáp án D: Tất cả những đối tượng trên
b, Sự tác động của hoàn cảnh đến tâm trạng, ngôn ngữ đối thoại của các nhân vật:
- Nhân vật Ra-ma: Khi đứng trước rất nhiều người, thuộc nhiều tầng lớp khác nhau trong xã hội, Ra-ma không chỉ đứng trên tư cách một người chồng mà còn trên tư cách một người anh hùng, một đức vua. Tư cách kép ấy khiến Ra-ma phải có những thái độ ứng xử phù hợp. Chàng không thể nói nguyên nhân của cuộc chiến kia chỉ đơn thuần là cứu người vợ của mình mà còn phải nói rõ rằng lí do của cuộc chiến là để lấy lại danh dự của dòng tộc chàng (dù chàng có yêu thương, xót xa cho người vợ thì vẫn phải giữ bổn phận gương mẫu của một đức vua anh hùng).
- Nhân vật Xi-ta: Xi-ta vừa là người vợ của Ra-ma, đồng thời cũng là hoàng hậu của một nước. Lời của nàng nói không phải chỉ hướng vào Ra-ma mà còn là hướng vào tất cả mọi người có mặt ở đó, do vậy mọi lời nàng nói ra đều phải cẩn trọng, làm sao để mọi người hiểu được tấm lòng của nàng đối với chồng và giữ được sự cao quý của một hoàng hậu.
Câu 2 (trang 59 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
a, Theo lời tuyên bố của Ra-ma thì chàng giao tranh với quỷ Ra-va-na, tiêu diệt hắn để giải cứu Xi-ta vì danh dự người anh hùng bị xúc phạm khi Ra-va-na dám cướp vợ của chàng => Đáp án A
b, Chàng ruồng bỏ Xi-ta vì danh dự không cho phép người anh hùng chấp nhận một người vợ đã chung chạ với kẻ khác ("Người đã sinh trưởng... một vật để yêu đương). Tuy nhiên cũng không phủ nhận được rằng trong thái độ ruồng bỏ Xi-ta của Ra-ma có "sự ghen tuông của người chồng" => Đáp án C
c, Trong lời nói của mình, Ra-ma lặp lại nhiều nhất những từ ngữ liên quan đến tài nghệ và nhất là danh dự (“nhân phẩm”, “uy tín”, “tiếng tăm”, “gia đình cao quý”…) của đức anh hùng. Chàng hiểu sâu sắc vai trò của chàng cũng như các khuôn mẫu của xã hội để dân chúng noi theo. Do đó, dù rất đau khổ và thương yêu vợ của mình, Ra-ma vẫn phải giữ trọn bổn phận: trước mặt mọi người, chàng nén lòng để nói “những lời gay gắt khó tả”, những lời “tàn nhẫn chưa từng có” dù cho những lời ấy có thể làm tổn thương đến Xi-ta, anh em, bạn hữu của chàng (“nàng có thế để tâm đến…Vi-phi-sa-na cũng được”). Bên cạnh đó là sự lúng túng, bối rối và không đành lòng nơi chàng khi chàng nói, dù với thái độ dứt khoát (“phải biết chắc điều này…”, “ta nói rõ cho nàng hay…”)
d, Khi Xi-ta bước lên giàn lửa, trong lòng của Ra-ma cũng đang chịu thử thách thật dữ dội, sự căng thẳng và có phần bất lực khi chỉ dám đứng nhìn người vợ yêu thương của mình bước gần tới sự đau đớn và cái chết (“Vào lúc đó, chẳng có ai trong…mắt dán xuống đất).
Câu 3 (trang 59 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
- Trong lời đáp của mình, Xi-ta đi từ sự đau đớn, mất tự chủ đến sự bình tĩnh, lấy lại được vị thế của mình (“Lấy tà áo lau nước mắt… nức nở, nàng nói), những lời nói của nàng dịu dàng mà đầy sức mạnh, thấu tình đạt lí:
+ Xi-ta khẳng định tư cách, phẩm hạnh của mình, đưa ra những lời trách khi Ra-ma không suy xét chín chắn mà so sánh nàng ngang hàng với hạng phụ nữ tầm thường: có thể những người phụ nữ kia sẽ thay lòng đổi dạ khi ở trong hoàn cảnh của nàng, nhưng nàng thì không. Xét cho cùng, một người phụ nữ đã từ bỏ cung điện xa hoa để theo chồng vào rừng chịu khổ, người con gái được sinh ra bởi Đất Mẹ không thể bị đánh đồng với hạng phụ nữ tầm thường kia được.
+ Xi-ta phân biệt giữa sự phụ thuộc vào số mệnh của nàng, quyền lực của kẻ khác và điều trong vòng kiểm soát của nàng: Việc nàng bị bắt cóc và bị quỷ Ra-va-na động chạm xảy ra khi nàng bị ngất đi, đây là việc ngoài ý muốn của nàng. Còn trái tim cùng tình yêu, những thứ nàng chủ động vẫn luôn dành trọn cho Ra-ma. Nàng nhắc lại việc Ha-nu-man ngỏ ý muốn cõng nàng đến gặp chồng nhưng nàng từ chối như một minh chứng khẳng định thêm cho sự trong sạch của mình.
- A-nhi – thần Lửa là một vị thần rất quan trọng trong văn hóa của người Ấn Độ. Thần Lửa có mặt ở khắp mọi nơi nên có thể biết được mọi hành động tốt, xấu của con người đã làm. Nghi lễ thử lửa cũng vì thế mà được tin rằng có thể kiểm chứng đức hạnh của người phụ nữ. Việc Xi-ta chọn cách tự thiêu mình và lời cầu khấn của nàng trước khi bước vào giàn lửa là một phép thử để chứng minh tiết hạnh của bản thân, hành động này vừa hào hùng vừa bi thương. Xi-ta đã nhờ đến thần Lửa để chứng minh phẩm tiết thủy chung của nàng đối với người chồng trước mặt tất cả mọi người, đem lại một cái kết đẹp hơn cho câu truyện.
Câu 4 (trang 59 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Chứng kiến cảnh Xi-ta bước chân vào gian lửa đang cháy lớn là một cảnh đem đến cho người chứng kiến nhiều cảm xúc, mọi người ai nấy đều xúc động, thương xót cho nàng ("Ai nấy, già cũng như trẻ đau lòng đứt ruột... Các phụ nữ bật ra tiếng kêu khóc thảm thương). Và có thể nói, hình ảnh của Xi-ta là hình mẫu của một người phụ nữ hội tụ đầy đủ những phẩm chất của người phụ nữ lí tưởng ở Ấn Độ xưa.
Hình minh họa
Bố cục
- Phần 1 (từ đầu đến chịu đựng được lâu): Lời buộc tội của Ra-ma
- Phần 2 (còn lại): Sự đáp lại bằng hành động và lời nói của Xi-ta
Nội dung: Ra-Ma buộc tội
- Chương Ra-ma buộc tội đặt nhân vật vào thử thách ngặt nghèo bộc lộ sâu sắc bản chất co người
- Ra-ma vào sinh ra tử chiến đấu với yêu quỷ giành lại vợ nhưng cũng hi sinh tình yêu vì danh dự bổn phận của một người anh hùng, một đức vua
- Xi-ta cũng sẵn sáng đem thân mình để chứng minh tình yêu và đức hạnh thủy chung
Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 59 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Chọn đáp án D
- Hoàn cảnh ấy có tác động đến tâm trạng, ngôn ngữ đối thoại của Ra-ma, Xi-ta
+ Tâm trạng, ngôn ngữ đối thoại của Ra-ma:
• Ra-ma vừa với tư cách cá nhân, vừa với tư cách xã hội, chàng vừa yêu thương lại xót xa cho người vợ nhưng vẫn phải giữ bổn phận gương mẫu của một đức vua anh hùng.
• Thực chất những lời chàng nói không hoàn toàn chân thực, không phải những lời sâu kín trong lòng.
+ Tâm trạng, ngôn ngữ đối thoại của Xi-ta:
• . Với tư cách là vợ Ra-ma, hoàng hậu của trăm dân
• Xi-ta như muốn giấu mình đi vì xấu hổ, đau đớn khi bị mất danh dự trước cộng đồng
• Nàng khiêm nhường trước Ra-ma
• Lúc đầu, Xi-ta xưng hô là “chàng” – “thiếp” rất thân mật, riêng tư nhưng sau đó là quan hệ xã hội “Hỡi Đức vua!... Người..”.
• Sau đó, nàng quyết định chứng minh tấm lòng trong sạch của mình bằng cách bước vào giàn lửa
Câu 2 (trang 59 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Theo lời tuyên bố của Ra-ma chàng giao tranh với quỷ Ra-va-na, tiêu diệt hắn giải cứu Xi-ta vì động cơ: danh dự của người anh hùng bị xúc phạm khi Ra-va-na dám cướp vợ chàng
- Chàng ruồng bỏ Xi-ta vì danh dự không cho phép người anh hùng chấp nhận một người vợ đã chung chạ với kẻ khác và do cả sự ghen tuông của người chồng
- Những từ ngữ lặp đi lặp lại nhiều trong lời nói của Ra – ma cho thấy ý chí, tâm trạng của chàng
+ Ra – ma nhấn đi, nhấn lại sự rõ ràng, dứt khoát trong những lời nói của mình
+ Qua đây ta càng thấy có gì lúng túng, bối rối của chàng.
Câu 3 (trang 59 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Sự khác biệt giữa tư cách, đứa hạnh của nàng và loại phụ nữ tầm thường, thấp kém
- Sự khác biệt giữa điều tùy thuộc vào số mệnh của nàng, vào quyền lực của kẻ khác và điều trong vòng kiểm soát của nàng:
+ Điều tùy thuộc vào quyền lực của kẻ khác: cái thân thiếp đây
+ Điều trong vòng kiểm soát của nàng: để thần lửa chứng minh cho tấm lòng thủy chung, sự dũng cảm, và tấm lòng trinh bạch của nàng.
- Vai trò của thần A-nhi trong văn hóa Ấn Độ:
+ Thần tượng trưng cho sự bất tử, sự hiện sinh, cai quản cõi người trong văn hóa Ấn Độ
+ Lời cầu khấn của Xi-ta chứng tỏ nàng tin tưởng sự che chở, minh chứng của thần Lửa
+ Thần lửa quan trọng trong tâm thức, tín ngưỡng của người Ấn Độ, vị thần tối cao, mang lại sức mạnh siêu nhiên
Câu 4 (trang 59 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Thái độ của công chúng trước cảnh Xi –ta bước vào lửa:
+ “Các phụ nữ bật ra tiếng khóc thảm thương."
+ Cả loài Rắc – sa –xa lẫn loài Va –na – ra cùng kêu khóc vang trời”
⇒ công chúng vô cùng đau xót, thương cảm cho Xi –ta, họ cũng muốn giúp nàng Xi –ta nhưng lại không thể hành động.
- Cảnh Xi –ta bước vào lửa khiến em thấy cảm phục bởi sự dũng cảm của nàng.
Hình minh họa
Câu 1 (trang 59 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
a. Chọn D. Tất cả những đối tượng trên.
b.
- Tâm trạng, ngôn ngữ đối thoại của Ra-ma:
+ Ra-ma vừa với tư cách cá nhân, vừa với tư cách xã hội, chàng vừa yêu thương lại xót xa cho người vợ nhưng vẫn phải giữ bổn phận gương mẫu của một đức vua anh hùng. “ Thấy người đẹp khuôn mặt bông sen với những cuộn tóc lượn sóng đứng trước mặt mình, lòng Ra-ma đau như dao cắt. Nhưng vì sợ tai tiếng, chàng bèn nói với nàng, trước mặt những người khác...”. Thực chất những lời chàng nói không hoàn toàn chân thực,, không phải những lời sâu kín trong lòng.
- Tâm trạng, ngôn ngữ đối thoại của Xi-ta:
+ Xi-ta “như muốn giấu mình đi vì xấu hổ”, rồi “ khiêm nhường đứng trước Ra – ma”, “nàng muốn tự chôn vùi cả hình hài thân xác của mình”. Nàng xót xa, tủi hẹn. Hơn thế, đó là nỗi khổ đau mất đi danh dự của một con người trước cộng đồng.
+ Lúc đầu, Xi-ta xưng hô là “chàng” – “thiếp” rất thân mật, riêng tư nhưng sau đó là quan hệ xã hội “Hỡi Đức vua!... Người..”.
+ Sau đó, nàng quyết định chứng minh tấm lòng trong sạch của mình: “Chị không muốn sống sau những lời tố cáo lầm lạc như vậy. Chồng chị không hài lòng về chị, chàng đã ruồng rẫy chị trước mặt mọi người. Giờ thì chị sẽ từ bỏ tấm thân này cho ngọn lửa.” Và Xi-ta đã bước vảo ngọn lửa và cầu xin thần lửa bảo vệ để minh chứng cho lòng trong sạch của mình.
Câu 2 (trang 59 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
a.
A. Danh dự người anh hùng bị xúc phạm khi Ra - va - na dám cướp vợ của chàng.
=> Theo lời tuyên bố của Ra-ma thì việc chàng giao tranh với quỷ Ra-va-na, tiêu diệt hắn để cứu Xi-ta là vì danh dự của chàng bị xúc phạm khi Ra-va-na dám cướp vợ chàng. “Ta làm điều đó vì nhân phẩm của ta, để xóa bỏ vết ô nhục, để bảo vệ uy tín và danh dự của dòng họ lừng lẫy tiếng tăm của ta’’. Ra-ma cũng thẳng thừng bảo với Xi-ta rằng : “Chẳng phải vì nàng mà ta đánh thắng kẻ thù’’.
b.
C. Cả hai lí do trên
Ra-ma tuyên bố từ bỏ Xi-ta bởi vì, chàng nói : “Người đã sinh trưởng trong một gia đình cao quý có thể nào lại thấy về một người vợ từng sống trong nhà kẻ khác, đơn giản chỉ vì mụ ta là một vật để yêu đương ?’’. Đây là vấn đề danh dự. Danh dự không thể cho phép người anh hùng chấp nhận một người vợ đã chung chạ với người khác. Tuy nhiên, ngoài vấn đề danh dự, trong lòng Ra-ma còn trỗi lên tình cảm ghen tuông nữa. Sự ghen tuông dày vò Ra-ma. Chàng không thể chịu nổi khi nghĩ đến việc “nàng (Xi-ta) đã bị quấy nhiễu ở trong vạt áo của Ra-va-na, đôi mắt tội lỗi của hắn đã hau háu nhìn khắp người nàng’’. Từ sự ghen tuông, Ra-ma đã ngờ vực sự trong trắng của Xi-ta: “Thấy nàng yêu kiều xinh đẹp, lại có được nàng trong nhà hắn, Ra-va-na đâu có chịu đựng được lâu.
c.
- Ra – ma nhấn đi, nhấn lại sự rõ ràng, dứt khoát trong những lời nói của mình (“phải biết chắc điều này...”, “Ta nói rõ cho nàng hay, chẳng chút quanh co, ngập ngừng...”. Chàng hiểu sâu sắc vai trò của chàng cũng như các khuôn mẫu của xã hội để dân chúng noi theo. Do đó, dù rất đau khổ và thương yêu vợ của mình, Ra-ma vẫn phải giữ trọn bổn phận: trước mặt mọi người, chàng nén lòng để nói “những lời gay gắt khó tả”, những lời “tàn nhẫn chưa từng có” dù cho những lời ấy có thể làm tổn thương đến Xi-ta, anh em, bạn hữu của chàng (“nàng có thế để tâm đến…Vi-phi-sa-na cũng được”). Bên cạnh đó, ta càng thấy có gì lúng túng, bối rối, không đành nơi chàng.
d.
- Khi Xi-ta bước lên giàn lửa: Ra-ma cũng chịu đựng thử thách ghê gớm, chàng cố nén đau thương vì danh dự của một đức vua anh hùng.
- Nỗi đau đớn và sự kìm nén khiến Ra-ma trông thật đáng sợ: chẳng có ai trong đám bạn hữu dám nói gì với Ra-ma, hoặc nhìn vào chàng; lúc đó nom chàng khủng khiếp như thần Chết và Ra-ma vẫn kiềm chế được bản thân, mặc cho Xi-ta bước lên giàn lửa Ra-ma vẫn ngồi, mắt dán xuống đất.
Câu 3 (trang 60 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
- Sự khác biệt giữa tư cách, đứa hạnh của nàng và loại phụ nữ tầm thường, thấp kém
- Sự khác biệt giữa điều tùy thuộc vào số mệnh của nàng, vào quyền lực của kẻ khác và điều trong vòng kiểm soát của nàng:
+ Điều tùy thuộc vào quyền lực của kẻ khác
+ Điều trong vòng kiểm soát của nàng:
Nàng chọn để ngọn lửa chứng minh cho phẩm tiết thủy chung của mình, đó là sự dũng cảm của một tấm lòng trinh bạch.
- Vai trò của thần A – nhi trong văn hóa Ấn Độ:
+ Là vị thần tượng trưng cho sự bất tử, cai quản cõi người trong văn hóa Ấn Độ. Vị thần tượng tương cho sự hiện sinh, không bao giờ lụi tàn, được nhân dân tin tưởng và tôn thờ.
+ Lời cầu khấn của Xi-ta cho thấy nàng đã tin tưởng vị thần Lửa với niềm tin thần sẽ che chở và chứng minh có tấm lòng của nàng. Qua đây, chúng ta cũng biết vị thần A – nhi có vị trí quan trọng trong tâm thức người dân Ấn Độ - đó là vị thần tối cao, mang sức mạnh siêu nhiên.
Câu 4 (trang 60 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
- Thái độ của công chúng trước cảnh Xi –ta bước vào lửa:
+ “Các phụ nữ bật ra tiếng khóc thảm thương. Cả loài Rắc – sa –xa lẫn loài Va –na – ra cùng kêu khóc vang trời”: công chúng vô cùng đau xót, thương cảm cho Xi –ta. Có lẽ họ cũng muốn giúp nàng Xi –ta nhưng lại không thể hành động.
- Cảnh Xi –ta bước vào lửa khiến em thấy cảm phục bởi sự dũng cảm của nàng.
Hình minh họa
Câu 1 (trang 59 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Sau chiến thắng, Ra-ma và Xi-ta gặp nhau trước sự chứng kiến của mọi người.
a. Công chúng đó bao gồm những ai?
b. Hoàn cảnh ấy tác động như thế nào đến ngôn ngữ, tâm trạng của Ra-ma và Xi-ta?
Lời giải chi tiết:
a. Phương án: D
Có thể nói, màn gặp gỡ giữa Ra-ma và Xi-ta trong một không gian công cộng, giữa đông đủ mọi người, đã chi phối rất nhiều đến tâm trạng cũng như ngôn ngữ đối thoại của Ra-ma và Xi-ta.
b.
Với Ra-ma, lúc này chàng không chỉ đứng trên tư cách một người chồng mà còn trên tư cách một người anh hùng, một đường quân vương. Với tư cách ấy, chàng ở trong một hoàn cảnh vô cùng khó xử: vừa yêu thương xót xa cho vợ nhưng vẫn phải giữ bổn phận gương mẫu của một đức vua anh hùng: “Thấy người đẹp khuôn mặt bông sen với những cuộn tóc lượn sóng đứng trước mặt mình, lòng Ra-ma đau như dao cắt. Nhưng vì sợ tai tiếng, chàng bèn nói với nàng, trước mặt những người khác…”.
Nàng Xi-ta cũng vậy. Trong màn gặp gỡ này, nàng đã vô cùng đau khổ khi bị kết tội oan. Là một người vợ, hơn nữa còn là một hoàng hậu, nàng không thể để danh dự của mình bị bôi nhọ một cách xấu xa. Nhưng việc ấy đâu có dễ. Lúc đầu nàng ra sức van nài trong khuôn khổ quan hệ tình nghĩa vợ chồng (lời thoại xưng hô chàng – thiết) nhưng rồi nàng chuyển sang quan hệ xã hội: “Hỡi đức vua!… Người…”. Sự thay đổi cách xưng hô ấy cũng cho thấy tình thế khó xử của Gia-na-ki “trước mặt đông đủ mọi người”.
Câu 2 (trang 59 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Theo lời tuyên bố của Ra-ma:
a. Chàng giao tranh với quỷ Ra-va-na, tiêu diệt hắn để giải cứu Xi-ta vì động cơ gì?
b. Chàng ruồng bỏ Xi-ta vì lí do gì?
c. Phân tích những từ ngữ lặp đi lặp lại nhiều lần trong lời nói của Ra-ma cho thấy ý chí, tâm trạng của chàng.
d. Phân tích thái độ của Ra-ma khi Xi-ta bước lên giàn lửa?
Lời giải chi tiết:
a. Phương án: A
Theo lời tuyên bố của Ra-ma thì chàng giao tranh với quỷ Ra-va-na, tiêu diệt hắn để giải cứu Xi-ta vì danh dự người anh hùng bị xúc phạm khi Ra-va-na dám cướp vợ của chàng.
b. Phương án: A
Chàng ruồng bỏ Xi-ta vì danh dự không cho phép người anh hùng chấp nhận một người vợ đã chung chạ với kẻ khác (“Người đã sinh trưởng… một vật để yêu đương).
c. Để nhấn mạnh bổn phận và danh dự, chúng ta thấy Ra-ma nhấn đi nhấn lại nhiều lần những từ ngữ liên quan đến tài năng và danh dự (nhân phẩm, tiếng tăm, uy tín, gia đình cao quý, dòng họ lừng lẫy, trả thù sự lăng nhục,…) của một đức vua cao quý, anh hùng.
d. Khi Xi-ta bước lên giàn lửa, Ra-ma cũng căng thẳng vô cùng. Có thể nói đó cũng là một thử thách dữ dội đối với Ra-ma bởi chàng không thể nghĩ rằng hành động của Xi-ta lại quyết liệt như vậy. Ở vào một tình thế “tiến thoái lưỡng nan” vì thế mà: “Vào lúc đó, chẳng ai trong đám bạn hữu dám nói gì với Ra-ma, hoặc nhìn vào chàng; lúc đó nom chàng khủng khiếp như thần chết.
Câu 3 (trang 60 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Trong lời đáp của mình, Xi-ta đã nhấn mạnh như thế nào về:
- Sự khác biệt giữa tư cách, đức hạnh của nàng với loại phụ nữ tầm thường thấp kém?
- Sự khác biệt giữa điều tùy thuộc vào số mệnh của nàng, vào quyền lực kẻ khác và điều trong vòng kiểm soát của nàng
Lời giải chi tiết:
Khi bị đẩy vào bước đường cùng, Xi-ta mặc dù vô cùng đau đớn nhưng nàng vẫn bình tĩnh đưa ra những lời thanh minh thấu tình, đạt lí.
- Trước hết, Xi-ta khẳng định tư cách và đức hạnh của nàng không thể so sánh với hạng phụ nữ thấp kém tầm thường được. Nàng là con của thần Đất Mẹ và chỉ với việc nàng có thể từ bỏ cung điện nguy nga để theo chồng vào rừng mà chia sẻ bao gian nan thử thách cũng đủ để chứng minh cho phẩm hạnh của nàng rồi.
- Lí do thứ hai còn thuyết phục hơn nữa. Nàng bị bắt cóc và việc quỷ vương Ra-va-na động đến người nàng khi nàng đang bị ngất đi là những điều nằm ngoài lí trí của nàng. Khi nàng tỉnh lại, nàng đã nhất quyết cự tuyệt tất cả những hành động của quỷ vương. Lí do mà Xi-ta đưa ra quả thật là vô cùng sắc sảo, đặc biệt khi những sự việc ấy lại được chứng kiến bởi Ha-nu-man.
- Không thuyết phục được chồng, cuối cùng, Xi-ta đã chọn một hành động quyết liệt hơn: bước lên giàn lửa. Hành động và lời cầu khấn của Xi-ta hướng tới đáng A-nhi cho thấy để chứng minh cho đức hạnh và phẩm tiết thủy chung, Xi-ta sẵn sàng bước qua cả mạng sống của chính mình.
Câu 4 (trang 60 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Phân tích thái độ của công chúng và nêu cảm nghĩ của anh chị trước cảnh Xi-ta bước vào lửa?
Lời giải chi tiết:
Có thể nói cảnh Xi-ta nạp mình cho lửa là một cảnh đầy kịch tính, vừa hào hùng và vừa rất bi thương. Chính vì vậy nó khiến cho quan quân và dân chúng của cả hai bên cũng như anh em bạn hữu vô cùng xúc động (“Ai nấy, già cũng như trẻ đau lòng đứt ruột… Các phụ nữ bật ra tiếng kêu khóc thảm thương. Cả loài Rak-sa-xa lẫn loài Va-na-ra cũng kêu khóc vang trời trước cảnh tượng đó”). Cảnh Xi-ta bước lên giàn lửa đúng là biểu tượng tập trung nhất cho hình mẫu người phụ nữ lí tưởng của Ấn Độ thời cổ đại.
Hình minh họa
Bài soạn tham khảo số 1
Tóm tắt
Sử thi Ra-ma-yan-na kể về câu chuyện tại vương quốc Kô-sa-la, có hoàng tử Ra-ma lên ngôi vì tài, đức vua cha Da-xa-ra-tha định nhường ngôi nhưng vì lời hứa với người vợ thứ nên đã đày Ra-ma vào rừng và trao ngôi cho Bha-ra-ta con của Ka-kê-i. Ra-ma cùng vợ Xi-ta và em trai Lắc-ma-na sống ẩn dật trong rừng. Qủy vương Ra-va-na lập kế cướp Xi-ta về làm vợ, nhưng bị nàng kịch liệt chống cự. Nàng được tướng khỉ Ha-nu-man cứu thoát nhưng Ra-ma lại nghi ngờ tiết hạnh của nàng.
Bố cục
- Phần 1 (từ đầu ... "chịu đựng được lâu"): Lời buộc tội của Ra-ma
- Phần 2 (còn lại): Sự đáp lại bằng hành động và lời nói của Xi-ta
Hướng dẫn học bài:
Câu 1 (trang 59 sgk Ngữ văn 10 tập 1)
a, Ý đúng: D
b, Hoàn cảnh tác động tới tâm trạng, ngôn ngữ đối thoại của Ra-ma:
+ Ra-ma ở với tư cách chồng, tư cách đức vua, người anh hùng buộc Ra-ma dù yêu thương vợ vẫn phải giữ bổn phận người đứng đầu cộng đồng.
+ Thấy vợ với khuôn mặt bông sen đứng trước mặt lòng Ra-ma đau như cắt
+ Sợ tai tiếng, chàng nói với nàng những lời lạnh nhạt
+ Những lời chàng nói không phải nỗi lòng sâu kín của nàng.
- Xi-ta với tư cách là vợ Ra-ma, hoàng hậu của trăm dân:
+ Xi-ta như muốn giấu mình đi vì xấu hổ
+ Nàng khiêm nhường trước Ra-ma
+ Nàng muốn tự chôn vùi hình hài, thể xác của mình, nàng xót xa, tủi hẹn
- Nỗi đau của Xi-ta là nỗi đau đánh mất danh dự của con người trước cộng đồng
- Xi-ta thay đổi cách xưng hô từ thân mật tới xa cách: chàng – thiếp, Đức vua, Người- ta
- Xi ta bước vào ngọn lửa cầu xin thần lửa bảo vệ và chứng minh cho tấm lòng trong sạch của nàng.
Câu 2 (trang 60 sgk Ngữ văn 10 tập 1)
a, Đáp án A
Tuyên bố giao tranh với quỷ Ra-va-na để cứu Xi-ta vì danh dự của chàng bị xúc phạm (Ta làm điều đó vì nhân phẩm của ta, xóa bỏ vết ô nhục, để bảo vệ uy tín và danh dự của dòng họ lẫy lừng của ta)
b, Đáp án C
Để giữ danh dự của dòng tộc cao quý, Ra-ma chấp nhận hy sinh hạnh phúc cá nhân (Người đã sinh trưởng trong một gia đình cao quý có thể nào lại lấy về một người vợ từng sống trong nhà kẻ khác, đơn giản vì mụ ta là vật để yêu thương)
+ Chàng cũng không chịu được khi nghĩ tới việc Xi-ta “bị quấy nhiễu khi ở trong vạt áo của Ra-va-na”, từ ghen tuông thành ngờ vực
c, Những từ ngữ lặp lại trong lời nói của Ra-ma chứng tỏ tâm trạng của chàng:
+ Ra- ma thẳng thắn, dứt khoát trong lời nói của bản thân
Câu 3 (trang 60 sgk Ngữ văn 10 tập 1)
Sự khác biệt giữa tư cách đức hạnh của Xi-ta với những loại phụ nữ tầm thường, thấp kém
- Tùy thuộc vào số mệnh của nàng, quyền lực của kẻ khác trong kiểm soát của nàng
+ Điều nằm trong tầm kiểm soát của Xi-ta: để thần lửa chứng minh cho tấm lòng thủy chung, sự dũng cảm, và tấm lòng trinh bạch của nàng.
+ Phụ thuộc vào kẻ khác: cái thân thiếp đây
- Vai trò của thần A-nhi trong văn hóa Ấn Độ:
+ Thần tượng trưng cho sự bất tử, sự hiện sinh, cai quản cõi người trong văn hóa Ấn Độ
+ Lời cầu khấn của Xi-ta chứng tỏ nàng tin tưởng vị thần Lửa, tin vào sự che chở, minh chứng
+ Thần lửa quan trọng trong tâm thức, tín ngưỡng của người Ấn Độ, vị thần tối cao, mang lại sức mạnh siêu nhiên
Câu 4 (trang 60 sgk Ngữ văn 10 tập 1)
Thái độ của công chúng:
+ Khiến cho dân chúng xúc động, đau xót ( ai nấy, già trẻ đau lòng đứt ruột xem Gia-na-ki đứng trong giàn hỏa)
+ Các phụ nữ bật lên tiếng khóc thảm thương
+ Các loài Rắc-xa-na lẫn Ra-na-ra khóc vang trời.
Hình minh họa
Bài soạn tham khảo số 2
Câu 1 (trang 59 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
a. Ý đúng: D
b.
- Hoàn cảnh tác động tới tâm trạng, ngôn ngữ đối thoại của Ra – ma:
+ Ra – ma dù yêu thương, xót xa vợ vẫn phải giữ bổn phận gương mẫu của một đức vua anh hùng.
+ Trong lời nói của chàng, con người xã hội nổi lên lấn áp con người cá nhân.
+ Sợ tai tiếng, chàng nói nàng những lời lạnh nhạt.
- Xi - ta với tư cách là vợ Ra – ma, hoàng hậu của trăm dân:
+ Không thể để danh dự của mình bị bôi nhọ một cách xấu xa.
+ Xi–ta thay đổi cách xưng hô từ thân mật tới xa cách: chàng – thiếp, Hỡi đứa vua, Người.
Câu 2 (trang 59 – 60 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
a. Ý đúng: A
b. Ý đúng: C
c. Những từ ngữ lặp lại trong lời nói của Ra – ma chứng tỏ tâm trạng: thẳng thắn, dứt khoát, nghiêm tắc.
d. Thái độ của Ra-ma khi Xi–ta bước lên giàn lửa: căng thẳng vô cùng.
Câu 3 (trang 60 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
- Xi–ta khẳng định tư cách và đức hạnh của nàng không thể so sánh với hạng phụ nữ thấp kém tầm thường được.
+ Nàng là con của thần Đất Mẹ.
+ Từ biệt cung điện nguy nga để theo chồng vào rừng.
+ Cự tuyệt tất cả những hành động của quỷ vương.
- Xi–ta phân biệt điều tùy thuộc vào số mệnh của nàng, vào quyền lực kẻ khác và điều trong vòng kiểm soát của nàng:
+ Nàng bị bắt cóc và ngất đi là những điều ngoài ý chí của nàng.
+ Trái tim, tình yêu của nàng chủ động thuộc về Ra – ma.
- Vai trò của thần A – nhi trong văn hóa Ấn Độ:
+ Thần lửa A – nhi là vị thần linh thiêng tối quan trọng trong đời sống của người Ân Độ.
+ Trong hôn lễ cô dâu chú rể thường lượn vòng quanh ngọn lửa bảy lần và đọc bảy lời thề thủy chung.
+ Lời cầu khấn của Xi–ta chứng tỏ nàng tin tưởng vào sự che chở của thần Lửa.
Câu 4 (trang 60 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Thái độ của công chúng trước cảnh Xi–ta bước vào lửa:
+ Dân chúng xúc động, đau xót.
+ Những người phụ nữ khóc thảm thương.
+ Các loài Rắc – xa – na lẫn Ra – na – ra khóc vang trời.
- Hành động tự nguyện nhảy vào lửa của Xi–ta là hành động cao cả, tô đậm tính chất bi hùng của sử thi.
→ Cảnh Xi–ta bước lên giàn lửa là biểu tượng tập trung cao nhất cho hình mẫu người phụ nữ lí tưởng của Ấn Độ thời cổ đại.
Hình minh họa
Bài tham khảo số 3
Kiến thức cơ bản
1. Tóm tắt sử thi:
Câu chuyện diễn ra ở vương quốc Kô-sa-la. Vua Đa-xa-ra-tha có bốn người con trai do ba bà vợ sinh ra. Ra-ma là con cả, hơn hẳn các em về tài đức. Vua cha có ý định nhường ngôi cho chàng nhưng bà vợ thứ Ka-kê-i đã nổi lòng đố kị và nhắc lại chuyện ân nghĩa khi xưa. Nhà vua đành đày Ra-ma vào rừng mười bốn năm và trao ngôi lại cho con của Ka-kê-i. Ra-ma cùng vợ là Xi-ta và em trai Lắc-ma-na vào rừng sống ẩn dật. Thời hạn sắp hết nhưng biến cố lớn đã xảy ra, quỷ vương Ra-va-na lập mưu cướp Xi-ta đem về làm vợ. Mặc quỷ vương dụ dỗ và ép buộc, Xi-ta vẫn kịch liệt chống cự. Được tướng khỉ Ha-nu-man giúp đỡ, Ra-ma đã cứu được Xi-ta. Nhưng sau đó, Ra-ma nghi ngờ tiết hạnh của Xi-ta và không muốn nhận lại nàng làm vợ. Để chứng tỏ lòng chung thuỷ của mình, Xi-ta đã nhảy vào lửa. Thần lửa biết Xi-ta trong sạch nên đã cứu nàng. Ra-ma và Xi-ta trở về kinh đô, khiến cho con dân được sống trong thái bình.
2. Đoạn trích là thử thách cuối cùng của Ra-ma và Xi-ta trên con đường tìm về với hạnh phúc và danh vọng. Bằng lối kể chuyện giàu kịch tính và nghệ thuật khắc họa tính cách rất điển hình, tác giả đã cho chúng ta thấy được quan niệm của người ấn Độ cổ đại về người anh hùng, về đường quân vương mẫu mực và về người phụ nữ lí tưởng trong xã hội.
Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 59 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Sau chiến thắng, Ra-ma và Xi-ta gặp lại nhau trước sự chứng kiến của “mọi người”
a, Công chúng đó bao gồm: anh em, bạn hữu của Ra-ma, đội quân của loài khỉ Va-na-ra, quan quân, dân chúng của loài quỷ Rắc-sa-xa => Đáp án D: Tất cả những đối tượng trên
b, Sự tác động của hoàn cảnh đến tâm trạng, ngôn ngữ đối thoại của các nhân vật:
- Nhân vật Ra-ma: Khi đứng trước rất nhiều người, thuộc nhiều tầng lớp khác nhau trong xã hội, Ra-ma không chỉ đứng trên tư cách một người chồng mà còn trên tư cách một người anh hùng, một đức vua. Tư cách kép ấy khiến Ra-ma phải có những thái độ ứng xử phù hợp. Chàng không thể nói nguyên nhân của cuộc chiến kia chỉ đơn thuần là cứu người vợ của mình mà còn phải nói rõ rằng lí do của cuộc chiến là để lấy lại danh dự của dòng tộc chàng (dù chàng có yêu thương, xót xa cho người vợ thì vẫn phải giữ bổn phận gương mẫu của một đức vua anh hùng).
- Nhân vật Xi-ta: Xi-ta vừa là người vợ của Ra-ma, đồng thời cũng là hoàng hậu của một nước. Lời của nàng nói không phải chỉ hướng vào Ra-ma mà còn là hướng vào tất cả mọi người có mặt ở đó, do vậy mọi lời nàng nói ra đều phải cẩn trọng, làm sao để mọi người hiểu được tấm lòng của nàng đối với chồng và giữ được sự cao quý của một hoàng hậu.
Câu 2 (trang 59 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
a, Theo lời tuyên bố của Ra-ma thì chàng giao tranh với quỷ Ra-va-na, tiêu diệt hắn để giải cứu Xi-ta vì danh dự người anh hùng bị xúc phạm khi Ra-va-na dám cướp vợ của chàng => Đáp án A
b, Chàng ruồng bỏ Xi-ta vì danh dự không cho phép người anh hùng chấp nhận một người vợ đã chung chạ với kẻ khác ("Người đã sinh trưởng... một vật để yêu đương). Tuy nhiên cũng không phủ nhận được rằng trong thái độ ruồng bỏ Xi-ta của Ra-ma có "sự ghen tuông của người chồng" => Đáp án C
c, Trong lời nói của mình, Ra-ma lặp lại nhiều nhất những từ ngữ liên quan đến tài nghệ và nhất là danh dự (“nhân phẩm”, “uy tín”, “tiếng tăm”, “gia đình cao quý”…) của đức anh hùng. Chàng hiểu sâu sắc vai trò của chàng cũng như các khuôn mẫu của xã hội để dân chúng noi theo. Do đó, dù rất đau khổ và thương yêu vợ của mình, Ra-ma vẫn phải giữ trọn bổn phận: trước mặt mọi người, chàng nén lòng để nói “những lời gay gắt khó tả”, những lời “tàn nhẫn chưa từng có” dù cho những lời ấy có thể làm tổn thương đến Xi-ta, anh em, bạn hữu của chàng (“nàng có thế để tâm đến…Vi-phi-sa-na cũng được”). Bên cạnh đó là sự lúng túng, bối rối và không đành lòng nơi chàng khi chàng nói, dù với thái độ dứt khoát (“phải biết chắc điều này…”, “ta nói rõ cho nàng hay…”)
d, Khi Xi-ta bước lên giàn lửa, trong lòng của Ra-ma cũng đang chịu thử thách thật dữ dội, sự căng thẳng và có phần bất lực khi chỉ dám đứng nhìn người vợ yêu thương của mình bước gần tới sự đau đớn và cái chết (“Vào lúc đó, chẳng có ai trong…mắt dán xuống đất).
Câu 3 (trang 59 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
- Trong lời đáp của mình, Xi-ta đi từ sự đau đớn, mất tự chủ đến sự bình tĩnh, lấy lại được vị thế của mình (“Lấy tà áo lau nước mắt… nức nở, nàng nói), những lời nói của nàng dịu dàng mà đầy sức mạnh, thấu tình đạt lí:
+ Xi-ta khẳng định tư cách, phẩm hạnh của mình, đưa ra những lời trách khi Ra-ma không suy xét chín chắn mà so sánh nàng ngang hàng với hạng phụ nữ tầm thường: có thể những người phụ nữ kia sẽ thay lòng đổi dạ khi ở trong hoàn cảnh của nàng, nhưng nàng thì không. Xét cho cùng, một người phụ nữ đã từ bỏ cung điện xa hoa để theo chồng vào rừng chịu khổ, người con gái được sinh ra bởi Đất Mẹ không thể bị đánh đồng với hạng phụ nữ tầm thường kia được.
+ Xi-ta phân biệt giữa sự phụ thuộc vào số mệnh của nàng, quyền lực của kẻ khác và điều trong vòng kiểm soát của nàng: Việc nàng bị bắt cóc và bị quỷ Ra-va-na động chạm xảy ra khi nàng bị ngất đi, đây là việc ngoài ý muốn của nàng. Còn trái tim cùng tình yêu, những thứ nàng chủ động vẫn luôn dành trọn cho Ra-ma. Nàng nhắc lại việc Ha-nu-man ngỏ ý muốn cõng nàng đến gặp chồng nhưng nàng từ chối như một minh chứng khẳng định thêm cho sự trong sạch của mình.
- A-nhi – thần Lửa là một vị thần rất quan trọng trong văn hóa của người Ấn Độ. Thần Lửa có mặt ở khắp mọi nơi nên có thể biết được mọi hành động tốt, xấu của con người đã làm. Nghi lễ thử lửa cũng vì thế mà được tin rằng có thể kiểm chứng đức hạnh của người phụ nữ. Việc Xi-ta chọn cách tự thiêu mình và lời cầu khấn của nàng trước khi bước vào giàn lửa là một phép thử để chứng minh tiết hạnh của bản thân, hành động này vừa hào hùng vừa bi thương. Xi-ta đã nhờ đến thần Lửa để chứng minh phẩm tiết thủy chung của nàng đối với người chồng trước mặt tất cả mọi người, đem lại một cái kết đẹp hơn cho câu truyện.
Câu 4 (trang 59 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Chứng kiến cảnh Xi-ta bước chân vào gian lửa đang cháy lớn là một cảnh đem đến cho người chứng kiến nhiều cảm xúc, mọi người ai nấy đều xúc động, thương xót cho nàng ("Ai nấy, già cũng như trẻ đau lòng đứt ruột... Các phụ nữ bật ra tiếng kêu khóc thảm thương). Và có thể nói, hình ảnh của Xi-ta là hình mẫu của một người phụ nữ hội tụ đầy đủ những phẩm chất của người phụ nữ lí tưởng ở Ấn Độ xưa.
Hình minh họa
Bài soạn tham khảo số 4
Bố cục
- Phần 1 (từ đầu đến chịu đựng được lâu): Lời buộc tội của Ra-ma
- Phần 2 (còn lại): Sự đáp lại bằng hành động và lời nói của Xi-ta
Nội dung: Ra-Ma buộc tội
- Chương Ra-ma buộc tội đặt nhân vật vào thử thách ngặt nghèo bộc lộ sâu sắc bản chất co người
- Ra-ma vào sinh ra tử chiến đấu với yêu quỷ giành lại vợ nhưng cũng hi sinh tình yêu vì danh dự bổn phận của một người anh hùng, một đức vua
- Xi-ta cũng sẵn sáng đem thân mình để chứng minh tình yêu và đức hạnh thủy chung
Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 59 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Chọn đáp án D
- Hoàn cảnh ấy có tác động đến tâm trạng, ngôn ngữ đối thoại của Ra-ma, Xi-ta
+ Tâm trạng, ngôn ngữ đối thoại của Ra-ma:
• Ra-ma vừa với tư cách cá nhân, vừa với tư cách xã hội, chàng vừa yêu thương lại xót xa cho người vợ nhưng vẫn phải giữ bổn phận gương mẫu của một đức vua anh hùng.
• Thực chất những lời chàng nói không hoàn toàn chân thực, không phải những lời sâu kín trong lòng.
+ Tâm trạng, ngôn ngữ đối thoại của Xi-ta:
• . Với tư cách là vợ Ra-ma, hoàng hậu của trăm dân
• Xi-ta như muốn giấu mình đi vì xấu hổ, đau đớn khi bị mất danh dự trước cộng đồng
• Nàng khiêm nhường trước Ra-ma
• Lúc đầu, Xi-ta xưng hô là “chàng” – “thiếp” rất thân mật, riêng tư nhưng sau đó là quan hệ xã hội “Hỡi Đức vua!... Người..”.
• Sau đó, nàng quyết định chứng minh tấm lòng trong sạch của mình bằng cách bước vào giàn lửa
Câu 2 (trang 59 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Theo lời tuyên bố của Ra-ma chàng giao tranh với quỷ Ra-va-na, tiêu diệt hắn giải cứu Xi-ta vì động cơ: danh dự của người anh hùng bị xúc phạm khi Ra-va-na dám cướp vợ chàng
- Chàng ruồng bỏ Xi-ta vì danh dự không cho phép người anh hùng chấp nhận một người vợ đã chung chạ với kẻ khác và do cả sự ghen tuông của người chồng
- Những từ ngữ lặp đi lặp lại nhiều trong lời nói của Ra – ma cho thấy ý chí, tâm trạng của chàng
+ Ra – ma nhấn đi, nhấn lại sự rõ ràng, dứt khoát trong những lời nói của mình
+ Qua đây ta càng thấy có gì lúng túng, bối rối của chàng.
Câu 3 (trang 59 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Sự khác biệt giữa tư cách, đứa hạnh của nàng và loại phụ nữ tầm thường, thấp kém
- Sự khác biệt giữa điều tùy thuộc vào số mệnh của nàng, vào quyền lực của kẻ khác và điều trong vòng kiểm soát của nàng:
+ Điều tùy thuộc vào quyền lực của kẻ khác: cái thân thiếp đây
+ Điều trong vòng kiểm soát của nàng: để thần lửa chứng minh cho tấm lòng thủy chung, sự dũng cảm, và tấm lòng trinh bạch của nàng.
- Vai trò của thần A-nhi trong văn hóa Ấn Độ:
+ Thần tượng trưng cho sự bất tử, sự hiện sinh, cai quản cõi người trong văn hóa Ấn Độ
+ Lời cầu khấn của Xi-ta chứng tỏ nàng tin tưởng sự che chở, minh chứng của thần Lửa
+ Thần lửa quan trọng trong tâm thức, tín ngưỡng của người Ấn Độ, vị thần tối cao, mang lại sức mạnh siêu nhiên
Câu 4 (trang 59 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Thái độ của công chúng trước cảnh Xi –ta bước vào lửa:
+ “Các phụ nữ bật ra tiếng khóc thảm thương."
+ Cả loài Rắc – sa –xa lẫn loài Va –na – ra cùng kêu khóc vang trời”
⇒ công chúng vô cùng đau xót, thương cảm cho Xi –ta, họ cũng muốn giúp nàng Xi –ta nhưng lại không thể hành động.
- Cảnh Xi –ta bước vào lửa khiến em thấy cảm phục bởi sự dũng cảm của nàng.
Hình minh họa
Bài tham khảo số 5
Câu 1 (trang 59 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
a. Chọn D. Tất cả những đối tượng trên.
b.
- Tâm trạng, ngôn ngữ đối thoại của Ra-ma:
+ Ra-ma vừa với tư cách cá nhân, vừa với tư cách xã hội, chàng vừa yêu thương lại xót xa cho người vợ nhưng vẫn phải giữ bổn phận gương mẫu của một đức vua anh hùng. “ Thấy người đẹp khuôn mặt bông sen với những cuộn tóc lượn sóng đứng trước mặt mình, lòng Ra-ma đau như dao cắt. Nhưng vì sợ tai tiếng, chàng bèn nói với nàng, trước mặt những người khác...”. Thực chất những lời chàng nói không hoàn toàn chân thực,, không phải những lời sâu kín trong lòng.
- Tâm trạng, ngôn ngữ đối thoại của Xi-ta:
+ Xi-ta “như muốn giấu mình đi vì xấu hổ”, rồi “ khiêm nhường đứng trước Ra – ma”, “nàng muốn tự chôn vùi cả hình hài thân xác của mình”. Nàng xót xa, tủi hẹn. Hơn thế, đó là nỗi khổ đau mất đi danh dự của một con người trước cộng đồng.
+ Lúc đầu, Xi-ta xưng hô là “chàng” – “thiếp” rất thân mật, riêng tư nhưng sau đó là quan hệ xã hội “Hỡi Đức vua!... Người..”.
+ Sau đó, nàng quyết định chứng minh tấm lòng trong sạch của mình: “Chị không muốn sống sau những lời tố cáo lầm lạc như vậy. Chồng chị không hài lòng về chị, chàng đã ruồng rẫy chị trước mặt mọi người. Giờ thì chị sẽ từ bỏ tấm thân này cho ngọn lửa.” Và Xi-ta đã bước vảo ngọn lửa và cầu xin thần lửa bảo vệ để minh chứng cho lòng trong sạch của mình.
Câu 2 (trang 59 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
a.
A. Danh dự người anh hùng bị xúc phạm khi Ra - va - na dám cướp vợ của chàng.
=> Theo lời tuyên bố của Ra-ma thì việc chàng giao tranh với quỷ Ra-va-na, tiêu diệt hắn để cứu Xi-ta là vì danh dự của chàng bị xúc phạm khi Ra-va-na dám cướp vợ chàng. “Ta làm điều đó vì nhân phẩm của ta, để xóa bỏ vết ô nhục, để bảo vệ uy tín và danh dự của dòng họ lừng lẫy tiếng tăm của ta’’. Ra-ma cũng thẳng thừng bảo với Xi-ta rằng : “Chẳng phải vì nàng mà ta đánh thắng kẻ thù’’.
b.
C. Cả hai lí do trên
Ra-ma tuyên bố từ bỏ Xi-ta bởi vì, chàng nói : “Người đã sinh trưởng trong một gia đình cao quý có thể nào lại thấy về một người vợ từng sống trong nhà kẻ khác, đơn giản chỉ vì mụ ta là một vật để yêu đương ?’’. Đây là vấn đề danh dự. Danh dự không thể cho phép người anh hùng chấp nhận một người vợ đã chung chạ với người khác. Tuy nhiên, ngoài vấn đề danh dự, trong lòng Ra-ma còn trỗi lên tình cảm ghen tuông nữa. Sự ghen tuông dày vò Ra-ma. Chàng không thể chịu nổi khi nghĩ đến việc “nàng (Xi-ta) đã bị quấy nhiễu ở trong vạt áo của Ra-va-na, đôi mắt tội lỗi của hắn đã hau háu nhìn khắp người nàng’’. Từ sự ghen tuông, Ra-ma đã ngờ vực sự trong trắng của Xi-ta: “Thấy nàng yêu kiều xinh đẹp, lại có được nàng trong nhà hắn, Ra-va-na đâu có chịu đựng được lâu.
c.
- Ra – ma nhấn đi, nhấn lại sự rõ ràng, dứt khoát trong những lời nói của mình (“phải biết chắc điều này...”, “Ta nói rõ cho nàng hay, chẳng chút quanh co, ngập ngừng...”. Chàng hiểu sâu sắc vai trò của chàng cũng như các khuôn mẫu của xã hội để dân chúng noi theo. Do đó, dù rất đau khổ và thương yêu vợ của mình, Ra-ma vẫn phải giữ trọn bổn phận: trước mặt mọi người, chàng nén lòng để nói “những lời gay gắt khó tả”, những lời “tàn nhẫn chưa từng có” dù cho những lời ấy có thể làm tổn thương đến Xi-ta, anh em, bạn hữu của chàng (“nàng có thế để tâm đến…Vi-phi-sa-na cũng được”). Bên cạnh đó, ta càng thấy có gì lúng túng, bối rối, không đành nơi chàng.
d.
- Khi Xi-ta bước lên giàn lửa: Ra-ma cũng chịu đựng thử thách ghê gớm, chàng cố nén đau thương vì danh dự của một đức vua anh hùng.
- Nỗi đau đớn và sự kìm nén khiến Ra-ma trông thật đáng sợ: chẳng có ai trong đám bạn hữu dám nói gì với Ra-ma, hoặc nhìn vào chàng; lúc đó nom chàng khủng khiếp như thần Chết và Ra-ma vẫn kiềm chế được bản thân, mặc cho Xi-ta bước lên giàn lửa Ra-ma vẫn ngồi, mắt dán xuống đất.
Câu 3 (trang 60 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
- Sự khác biệt giữa tư cách, đứa hạnh của nàng và loại phụ nữ tầm thường, thấp kém
- Sự khác biệt giữa điều tùy thuộc vào số mệnh của nàng, vào quyền lực của kẻ khác và điều trong vòng kiểm soát của nàng:
+ Điều tùy thuộc vào quyền lực của kẻ khác
+ Điều trong vòng kiểm soát của nàng:
Nàng chọn để ngọn lửa chứng minh cho phẩm tiết thủy chung của mình, đó là sự dũng cảm của một tấm lòng trinh bạch.
- Vai trò của thần A – nhi trong văn hóa Ấn Độ:
+ Là vị thần tượng trưng cho sự bất tử, cai quản cõi người trong văn hóa Ấn Độ. Vị thần tượng tương cho sự hiện sinh, không bao giờ lụi tàn, được nhân dân tin tưởng và tôn thờ.
+ Lời cầu khấn của Xi-ta cho thấy nàng đã tin tưởng vị thần Lửa với niềm tin thần sẽ che chở và chứng minh có tấm lòng của nàng. Qua đây, chúng ta cũng biết vị thần A – nhi có vị trí quan trọng trong tâm thức người dân Ấn Độ - đó là vị thần tối cao, mang sức mạnh siêu nhiên.
Câu 4 (trang 60 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
- Thái độ của công chúng trước cảnh Xi –ta bước vào lửa:
+ “Các phụ nữ bật ra tiếng khóc thảm thương. Cả loài Rắc – sa –xa lẫn loài Va –na – ra cùng kêu khóc vang trời”: công chúng vô cùng đau xót, thương cảm cho Xi –ta. Có lẽ họ cũng muốn giúp nàng Xi –ta nhưng lại không thể hành động.
- Cảnh Xi –ta bước vào lửa khiến em thấy cảm phục bởi sự dũng cảm của nàng.
Hình minh họa
Bài soạn tham khảo số 6
Câu 1 (trang 59 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Sau chiến thắng, Ra-ma và Xi-ta gặp nhau trước sự chứng kiến của mọi người.
a. Công chúng đó bao gồm những ai?
b. Hoàn cảnh ấy tác động như thế nào đến ngôn ngữ, tâm trạng của Ra-ma và Xi-ta?
Lời giải chi tiết:
a. Phương án: D
Có thể nói, màn gặp gỡ giữa Ra-ma và Xi-ta trong một không gian công cộng, giữa đông đủ mọi người, đã chi phối rất nhiều đến tâm trạng cũng như ngôn ngữ đối thoại của Ra-ma và Xi-ta.
b.
Với Ra-ma, lúc này chàng không chỉ đứng trên tư cách một người chồng mà còn trên tư cách một người anh hùng, một đường quân vương. Với tư cách ấy, chàng ở trong một hoàn cảnh vô cùng khó xử: vừa yêu thương xót xa cho vợ nhưng vẫn phải giữ bổn phận gương mẫu của một đức vua anh hùng: “Thấy người đẹp khuôn mặt bông sen với những cuộn tóc lượn sóng đứng trước mặt mình, lòng Ra-ma đau như dao cắt. Nhưng vì sợ tai tiếng, chàng bèn nói với nàng, trước mặt những người khác…”.
Nàng Xi-ta cũng vậy. Trong màn gặp gỡ này, nàng đã vô cùng đau khổ khi bị kết tội oan. Là một người vợ, hơn nữa còn là một hoàng hậu, nàng không thể để danh dự của mình bị bôi nhọ một cách xấu xa. Nhưng việc ấy đâu có dễ. Lúc đầu nàng ra sức van nài trong khuôn khổ quan hệ tình nghĩa vợ chồng (lời thoại xưng hô chàng – thiết) nhưng rồi nàng chuyển sang quan hệ xã hội: “Hỡi đức vua!… Người…”. Sự thay đổi cách xưng hô ấy cũng cho thấy tình thế khó xử của Gia-na-ki “trước mặt đông đủ mọi người”.
Câu 2 (trang 59 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Theo lời tuyên bố của Ra-ma:
a. Chàng giao tranh với quỷ Ra-va-na, tiêu diệt hắn để giải cứu Xi-ta vì động cơ gì?
b. Chàng ruồng bỏ Xi-ta vì lí do gì?
c. Phân tích những từ ngữ lặp đi lặp lại nhiều lần trong lời nói của Ra-ma cho thấy ý chí, tâm trạng của chàng.
d. Phân tích thái độ của Ra-ma khi Xi-ta bước lên giàn lửa?
Lời giải chi tiết:
a. Phương án: A
Theo lời tuyên bố của Ra-ma thì chàng giao tranh với quỷ Ra-va-na, tiêu diệt hắn để giải cứu Xi-ta vì danh dự người anh hùng bị xúc phạm khi Ra-va-na dám cướp vợ của chàng.
b. Phương án: A
Chàng ruồng bỏ Xi-ta vì danh dự không cho phép người anh hùng chấp nhận một người vợ đã chung chạ với kẻ khác (“Người đã sinh trưởng… một vật để yêu đương).
c. Để nhấn mạnh bổn phận và danh dự, chúng ta thấy Ra-ma nhấn đi nhấn lại nhiều lần những từ ngữ liên quan đến tài năng và danh dự (nhân phẩm, tiếng tăm, uy tín, gia đình cao quý, dòng họ lừng lẫy, trả thù sự lăng nhục,…) của một đức vua cao quý, anh hùng.
d. Khi Xi-ta bước lên giàn lửa, Ra-ma cũng căng thẳng vô cùng. Có thể nói đó cũng là một thử thách dữ dội đối với Ra-ma bởi chàng không thể nghĩ rằng hành động của Xi-ta lại quyết liệt như vậy. Ở vào một tình thế “tiến thoái lưỡng nan” vì thế mà: “Vào lúc đó, chẳng ai trong đám bạn hữu dám nói gì với Ra-ma, hoặc nhìn vào chàng; lúc đó nom chàng khủng khiếp như thần chết.
Câu 3 (trang 60 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Trong lời đáp của mình, Xi-ta đã nhấn mạnh như thế nào về:
- Sự khác biệt giữa tư cách, đức hạnh của nàng với loại phụ nữ tầm thường thấp kém?
- Sự khác biệt giữa điều tùy thuộc vào số mệnh của nàng, vào quyền lực kẻ khác và điều trong vòng kiểm soát của nàng
Lời giải chi tiết:
Khi bị đẩy vào bước đường cùng, Xi-ta mặc dù vô cùng đau đớn nhưng nàng vẫn bình tĩnh đưa ra những lời thanh minh thấu tình, đạt lí.
- Trước hết, Xi-ta khẳng định tư cách và đức hạnh của nàng không thể so sánh với hạng phụ nữ thấp kém tầm thường được. Nàng là con của thần Đất Mẹ và chỉ với việc nàng có thể từ bỏ cung điện nguy nga để theo chồng vào rừng mà chia sẻ bao gian nan thử thách cũng đủ để chứng minh cho phẩm hạnh của nàng rồi.
- Lí do thứ hai còn thuyết phục hơn nữa. Nàng bị bắt cóc và việc quỷ vương Ra-va-na động đến người nàng khi nàng đang bị ngất đi là những điều nằm ngoài lí trí của nàng. Khi nàng tỉnh lại, nàng đã nhất quyết cự tuyệt tất cả những hành động của quỷ vương. Lí do mà Xi-ta đưa ra quả thật là vô cùng sắc sảo, đặc biệt khi những sự việc ấy lại được chứng kiến bởi Ha-nu-man.
- Không thuyết phục được chồng, cuối cùng, Xi-ta đã chọn một hành động quyết liệt hơn: bước lên giàn lửa. Hành động và lời cầu khấn của Xi-ta hướng tới đáng A-nhi cho thấy để chứng minh cho đức hạnh và phẩm tiết thủy chung, Xi-ta sẵn sàng bước qua cả mạng sống của chính mình.
Câu 4 (trang 60 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Phân tích thái độ của công chúng và nêu cảm nghĩ của anh chị trước cảnh Xi-ta bước vào lửa?
Lời giải chi tiết:
Có thể nói cảnh Xi-ta nạp mình cho lửa là một cảnh đầy kịch tính, vừa hào hùng và vừa rất bi thương. Chính vì vậy nó khiến cho quan quân và dân chúng của cả hai bên cũng như anh em bạn hữu vô cùng xúc động (“Ai nấy, già cũng như trẻ đau lòng đứt ruột… Các phụ nữ bật ra tiếng kêu khóc thảm thương. Cả loài Rak-sa-xa lẫn loài Va-na-ra cũng kêu khóc vang trời trước cảnh tượng đó”). Cảnh Xi-ta bước lên giàn lửa đúng là biểu tượng tập trung nhất cho hình mẫu người phụ nữ lí tưởng của Ấn Độ thời cổ đại.
Hình minh họa
CHỦ ĐỀ LIÊN QUAN
CHỦ ĐỀ MỚI NHẤT
