- Tham gia
- 28/1/21
- Bài viết
- 86,946
- Điểm
- 113
tác giả
Trong chương trình Ngữ Văn 10, với bài học Tam đại con gà, học sinh cần soạn như thế nào? Dưới đây, YOPOVN đã sưu tầm và tổng hợp được những bài soạn Tam đại con gà dành cho các bạn học sinh lớp 10 cùng tham khảo.
Câu 1 (trang 79 sgk Ngữ văn 10 tập 1)
Câu chuyện buồn cười ở việc anh học trò ít chữ nhưng lại khoe khoang và đi dạy chữ.
Mâu thuẫn truyện ngày càng được đẩy tới đỉnh điểm khi thầy liên tiếp được đặt vào những tình huống:
+ Lần thứ 1: Thầy không biết chữ kê, bị học trò hỏi gấp thầy nói liều “dủ dỉ là con dù dì”- sự liều lĩnh và dốt nát được bộc lộ.
+ Lần thứ 2: Người ta cười về sự giấu dốt và sĩ diện hão của ông thầy “thầy xấu hổ bảo trò đọc khe khẽ”, anh ta dùng sự láu cá để lấp liếm che giấu dốt
+ Lần thứ 3: Điểm buồn cười khi anh chàng tìm tới thổ công, thổ công ngửa cả ba đài âm dương, thầy đắc ý bệ vệ kêu trẻ đọc to. Cái dốt lúc này được phô trương
+ Lần thứ 4: Cái dốt bị lật tẩy, Thầy lòi ra cái đuôi dốt nhưng vẫn gượng gạo giấu dốt, cái dốt tầng tầng lớp lớp chồng chất lên nhau
- Trong mỗi lần giải quyết tình huống, cái dốt của thầy đồ dần được bộc lộ chân tướng. Thầy càng che giấu cái dốt càng chồng chất.
- Mâu thuẫn là thầy dốt nhưng không chịu nhận dốt, liên tục ngụy biện, giấu dốt
Câu 2 (trang 79 sgk Ngữ văn 10 tập 1)
Ý nghĩa phê phán của truyện:
- Phê phán bộ phận người dốt nát nhưng thích tỏ ra hay chữ
- Phê phán thói mê tín dị đoan trong dân gian
- Tuy nhiên câu chuyện này vẫn là câu chuyện giải trí, chưa tới mức đả kích và tiêu diệt đối tượng.
Luyện tập
Bài 1 (trang 79 sgk Ngữ văn 10 tập 1)
Hành động của nhân vật:
- Thầy không biết chữ kê nên yêu cầu học trò đọc nhỏ: muốn che giấu cái dốt
- Sau khi xin đài âm dương, thầy bệ vệ bảo trẻ đọc to: đắc chí tin vào cái dốt
- Thầy cãi cố, bào chữa cho cái dốt trước mặt nhà chủ: tiếng cười được đẩy lên đỉnh điểm, hành động này của thầy bộc lộ rõ nhất bản chất nhân vật, khiến tiếng cười bật ra thoải mái nhất.
Lời nói của nhân vật:
+ Dủ dỉ là con dù dì
+ Dạy cháu biết tới tam đại con gà
+ Dủ dỉ là con dù dì, dù dì là chị con công, con công là ông con gà
Các lời nói về sau chứa đựng sự phi lý, ngu dốt mà nhân vật mang ra để chống chế, che dấu cái dốt của bản thân.
Hành động và lời nói của nhân vật là thủ pháp gây cười trong truyện.
Hình minh họa
Câu 1 (trang 79 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
- Trong truyện "Tam đại con gà", “ông thầy” liên tiếp bị đưa vào hai tình huống;
+ Thầy đồ đi dạy học trò nhưng “thấy mặt chữ nhiều nét rắc rối, không biết chữ gì, học trò lại hỏi gấp, thầy cuống, nói liều…”
+ Khi bị người nhà phát hiện dạy sai, thầy ra sức bao biện để chối tội và giấu dốt.
- Tình huống 1: “ông thầy” giải quyết bằng cách nói liều và còn viện đến thổ công để “chứng giám” một cách hú họa cho sự dốt nát của mình.
- Tình huống 2: “ông thầy” đã giải quyết để bào chữa cho mình bằng một cái “lí sự cùn”
- Qua hai tình huống, cái bản chất “dốt” của thầy đồ đã được bộc lộ rõ. Dốt nhưng vẫn ham khoe giỏi và nhất quyết bao biện cho mình bằng một cái “lí sự cùn” hoàn toàn không thể tin tưởng được.
=>Cái dốt không che đậy được, càng giấu càng lộ ra, càng làm trò cười cho thiên hạ.
Câu 2 (trang 79 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Truyện "Tam đại con gà" phê phán một loại người, một thói tật xấu trong xã hội: muốn giấu dốt và cố tình che giấu cái dốt một cách liều lĩnh.
Luyện tập
Gợi ý:
- Các hành động của thầy đồ:
+ Bảo học trò đọc khe khẽ (thận trọng).
+ Xin đài âm dương (thận trọng).
+ Ngồi bệ vệ trên giường bảo học trò đọc to (đắc chí).
- Các lời nói của thầy chứa đựng sự phi lí:
+ Dủ dỉ là con dù dì, dù dì là chị con công, con công là ông con gà.
+ Dạy học trò biết đến tận tam đại con gà.
=>Thủ pháp nghệ thuật tăng tiến.
Hình minh họa
Câu 1 (trang 79 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Mâu thuẫn trái tự nhiên ở nhân vật “thầy” (anh học trò dốt làm thầy dạy trẻ)
- “Thầy” liên tiếp bị đặt vào các tình huống khó xử:
+ Là anh học trò học hành dốt nát mà lại làm thầy đồ đi dạy học trò, dạy chữ nhưng lại “thấy mặt chữ nhiều nét rắc rối, không biết chữ gì”. Học trò hỏi gấp, thầy đáp liều
+ Chủ nhà phát hiện thầy dạy sai thì ra sức bao biện, giấu dốt
- Cách giải quyết của “thầy”
+ Tình huống thứ nhất: “thầy” chọn cách “nói liều”, sợ sai bảo học trò đọc nhỏ rồi sau đó thay vì hỏi người giỏi “thầy” lại khấn thổ công
+ Tình huống thứ hai: khi chủ nhà phát hiện dạy sai, “thầy” vẫn bao biện, “lí sự cùn”, giấu dốt, không chịu thừa nhận cái sai của mình.
- Dù cho cái dốt bị đặt vào các tình huống khó xử thì thầy vẫn cố gắng che giấu để rồi càng che giấu thì bản chất càng lộ ra. Ở đây ta thấy được sự phi lí trong cả lời nói và hành động của “thầy”. Đây là một thủ pháp nghệ thuật được sử dụng.
Câu 2 (trang 79 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Ý nghĩa phê phán của truyện:
Câu chuyện không chỉ phê phán anh học trò dốt mà phê phán tật xấu giấu dốt, không chịu học hỏi của một bộ phận nhân dân. Câu chuyện còn khuyên mọi người đặc biệt là những người đi học: chớ nên giấu dốt, hãy thừa nhận cái sai của mình và mạnh dạn học hỏi từ người khác.
Truyện chỉ dừng lại ở mức phê phán nên tạo ra tiếng cười mang tính chất sảng khoái, không có tính đả kích gay gắt.
Luyện tập
Thủ pháp gây cười thông qua câu chuyện là thủ pháp tăng tiến trong miêu tả và lời nói nhân vật.
- Các hành động của thầy đồ:
+ Tỏ ra thận trong khi bảo học trò khe khe, rồi xin đài âm dương.
+ Tỏ ra đắc trí khi ngồi bệ vệ trên đường rồi bảo học trò đọc to.
+ Những lời nói của thầy chứa đầy sự phi lí “dủ dỉ là con dù dì”, “dủ dỉ là chị con công, con công là ông con gà” => dạy đến tận tam đại con gà.
Hình minh họa
Câu 1 (trang 79 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Mâu thuẫn ở đây là thầy dốt nhưng không chịu nhận cứ cố tình giấu cái dốt đi
- Lần thứ 1: Thầy không biết chữ kê, bị học trò hỏi gấp thầy nói liều dủ dỉ là con dù dì
⇒ sự liều lĩnh và dốt nát được bộc lộ
- Lần thứ 2: Người ta cười về sự giấu dốt và sĩ diện hão của ông thầy thầy xấu hổ bảo trò đọc khe khẽ
⇒ dùng sự láu cá để lấp liếm che giấu dốt
- Lần thứ 3: Điểm buồn cười khi anh chàng tìm tới thổ công, thổ công ngửa cả ba đài âm dương, thầy đắc ý bệ vệ kêu trẻ đọc to
⇒ mê tín, phô trương cái dốt
- Lần thứ 4: Cái dốt bị lật tẩy, thầy lòi ra cái đuôi dốt nhưng vẫn gượng gạo giấu dốt
⇒ tự lật tẩy cái dốt của mình
Câu 2 (trang 78 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Ý nghĩa phê phán của truyện
- Truyện phê phán một tật xấu có thật trong xã hội: thói giấu dốt.
- Phê phán thói mê tín dị đoan
- Qua đây, câu chuyện ngầm khuyên răn mọi người – nhất là những người đi học, chớ nên giấu dốt, phải luôn học hỏi nếu không biết.
LUYỆN TẬP
- Hành động:
+ Bảo học trò đọc khẽ => biểu hiện cho sự thận trọng muốn che giấu cái dốt
+ Khấn xin âm dương thổ công => mê tín
+ Bệ vệ ngồi trên giường bảo trẻ đọc thật to. => hành động bộc lộ rõ nhất bản chất nhân vật và khiến tiếng cười bật ra một cách thoải mái nhất.
- Lời nói:
+ Dủ dỉ là con dù dì.
+ Dạy cho cháu biết đến tận tam đại con gà.
+ Dủ dỉ là chị con công, con công là ông con gà…
⇒ Các lời nói càng về sau càng chứa đựng nhiều sự phi lý, ngô nghê, vô nghĩa, thế nhưng nhân vật đem ra để ngụy biện, chống chế, che giấu cái dốt của mình.
Hình minh họa
Câu 1 (trang 79 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
- Tình huống 1: Gặp chữ “ kê” khi học trò hỏi gấp thầy không biết chữ đấy là chữ gì liền đoán bừa một phen “ dủ dỉ là con dù dì”. Sau đó còn dặn học trò khẽ khẽ kẻo người khác nghe thấy biết cái sai của mình. Không chỉ vậy thầy đồ lại còn bầy trò cúng thổ công xem đúng hay sai, xem cho chắc chắn, rồi lại cho mình là đúng còn bắt học trò đọc to .
=> Qua đó không chỉ nói lên cái dốt nát của một thầy đồ “lởm” mà còn nói lên việc thầy đồ đã dốt lại còn mê tín.Nhân dân còn chê cười cái dốt của thổ công.
=> Cách xử lí ở đây là nhờ đến thổ địa, nhưng là dốt nên mê tín để giúp che giấu sự dốt của mình.
+ Tình huống 2: Khi bố của học trò hỏi thì vẫn cái việc che giấu dốt của mình, thầy đồ vẫn biện đủ lí do, lí sự chống chế, giải thích theo cái lí sự cùn của mình. Thầy còn nghĩ “ Mình đã dốt, thổ công nhà nó cũng dốt nữa.
=> Cách xử lý của thầy đồ luôn giải thích vòng vo, thiếu logic, tự lật tẩy bản chất dốt của chính mình.
Câu 2 (trang 79 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
- Truyện phê phán thói dấu dốt – một tật xấu có thật trong xã hội. Ý nghĩa phê phán đó toát lên từ hành động tức cười của một anh thầy đồ đã dốt mà lại còn giấu dốt, đã thế lại đi dạy trẻ, khiến thói xấu này có khả năng gây hậu quả khôn lường.
- Qua đây, câu chuyện ngầm khuyên răn mọi người – nhất là những người đi học, chớ nên giấu dốt, phải luôn học hỏi nếu không biết.
Luyện tập
Câu hỏi (trang 79 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
- Hành động:
+ Bảo học trò đọc khẽ.
+ Khấn xin âm dương thổ công.
+ Bệ vệ ngồi trên giường bảo trẻ đọc thật to.
=> Hai hành động đầu tiên là biểu hiện cho sự thận trọng muốn che giấu cái dốt của mình. Hành động thứ ba, ngược lại là biểu hiện của sự đắc chí, sự yên tâm tuyệt đối vào mình và vào thổ công. Và chính vì vậy hành động thứ ba là hành động có khả năng bộc lộ rõ nhất bản chất nhân vật và khiến tiếng cười bật ra một cách thoải mái nhất.
- Lời nói:
+ Dủ dỉ là con dù dì.
+ Dạy cho cháu biết đến tận tam đại con gà.
+ Dủ dỉ là chị con công, con công là ông con gà…
=> Các lời nói càng về sau càng chứa đựng nhiều sự phi lý, ngô nghê, vô nghĩa, thế nhưng nhân vật đem ra làm vũ khí để ngụy biện, chống chế, che giấu cái dốt của mình. Vì thế sự dốt nát lộ càng rõ, càng đầy đủ.
=> Như vậy hành động và lời nói của nhân vật càng về sau càng đáng cười. Thủ pháp tăng tiến trong miêu tả hành động và lời nói của nhân vật là thủ pháp gây cười trong truyện.
Tóm tắt
Xưa có anh học trò học hành dốt nát nhưng lại hay khoe chữ. Có người tưởng anh ta hay chữ thật, mới đón về dạy trẻ. Một hôm, dạy đến chữ “kê”, học trò hỏi mà không biết, đánh nói liều: “Dủ dỉ là con dù dì”. Thầy sợ nhỡ sai, người nào biết thì xấu hổ, dặn học trò đọc khẽ và đến bàn thờ thổ công xin ba đài âm dương. Xin ba đài được cả ba, thầy lấy làm đắc chí, hôm sau bảo trẻ đọc to lên. Người bố nghe được, phát hiện ra, thầy liền chống chế bằng cách lí sự cùn: dạy thế là để biết đến tam đại con gà.
Bố cục
Bố cục (3 phần)
- Phần 1 (từ đầu đến “mời đón về dạy trẻ”): Giới thiệu mâu thuẫn trái tự nhiên
- Phần 2 (còn lại): Các tình huống mâu thuẫn gây cười
Nội dung chính
Từ tình huống mẫu thuẫn trái tự nhiên, truyện bật lên tiếng cười phê phán thói dấu dốt – một thói xấu trong nội bộ nhân dân. Qua đó, khuyên mọi người không nên dấu dốt mà phải không ngừng học hỏi
Hình minh họa
Đọc - hiểu văn bản
1- Trang 79 SGK
Tìm hiểu mâu thuẫn trái tự nhiên ở nhân vật “thầy” (anh học trò dốt làm thầy dạy trẻ) qua việc phân tích ba khía cạnh sau:
- "Thầy" liên tiếp bị đặt vào tình huống nào ?
- “Thầy" đã giải quyết tình huống đó ra sao ?
- Trong quá trình giải quyết các tình huống, "thầy" đã tự bộc lộ cái dốt của mình như thế nào ?
Trả lời:
Mâu thuẫn trái tự nhiên ở nhân vật “thầy” qua việc phân tích ba khía cạnh:
- Tình huống 1: Sự mâu thuẫn giữa cái dốt và sự khoe khoang
Gặp chữ “kê” khi học trò hỏi gấp thầy không biết chữ đấy là chữ gì liền đoán bừa một phen “dủ dỉ là con dù dì”. Sau đó còn dặn học trò khẽ khẽ kẻo người khác nghe thấy biết cái sai của mình. Không chỉ vậy thầy đồ lại còn bầy trò cúng thổ công xem đúng hay sai, xem cho chắc chắn, rồi lại cho mình là đúng còn bắt học trò đọc to.
⟹ Qua đó không chỉ nói lên cái dốt nát của một thầy đồ “lởm” mà còn nói lên việc thầy đồ đã dốt lại còn mê tín. Nhân dân còn chê cười cái dốt của thổ công. Cách xử lí ở đây là nhờ đến thổ địa, nhưng là dốt nên mê tín để giúp che giấu sự dốt của mình.
- Tình huống 2: Đã dốt nhưng lại giấu dốt, đáng cười là càng giấu lại càng lộ cái dốt ấy ra
Khi bố của học trò hỏi thì vẫn cố che giấu cái dốt của mình, thầy đồ vẫn biện đủ lí do, lí sự chống chế, giải thích theo cái lí sự cùn của mình. Thầy còn nghĩ “Mình đã dốt, thổ công nhà nó cũng dốt nữa".
⟹ Cách xử lý của thầy đồ luôn giải thích vòng vo, thiếu logic, tự lật tẩy bản chất dốt của chính mình.
Qua hai tình huống trên, ta thấy được sự mâu thuẫn trái tự nhiên ở đây đó là dốt – khoe tài giỏi. Thầy đồ dốt đến mức không biết đọc hay viết một chữ, nhưng vẫn đi dạy học và cố tỏ ra mình là người học rộng tài cao. Và yếu tố gây cười trong tác phẩm này đó là ngay cả khi ông thầy đồ nhận ra cái dốt của mình, nhưng vẫn cố tìm ra những lí lẽ cùn, thanh minh, bao biện cho cái dốt của mình => Càng giấu dốt thì lại càng bị lộ tẩy ra hết cái dốt của thầy đồ.
2- Trang 79 SGK
Hãy chỉ ra ý nghĩa phê phán của truyện (Có phải chỉ phê phán một đối tượng cụ thể là anh học trò dốt không ?)
Trả lời:
Truyện Tam đại con gà không chỉ phê phán anh học trò dốt, mà qua đó còn muốn phê phán những kẻ có tật xấu, giấu dốt mà lại văn chương hay chữ, răn dạy những người đi học chớ nên giấu dốt của mình, cứ mạnh dạn không biết vấn đề gì thì mạnh dạn hỏi. Cụ thể:
- Qua hình ảnh thầy đồ trong truyện Tam đại con gà, truyện phê phán một tật xấu trong nội bộ nhân dân, phê phán những người dốt mà không chịu học hỏi, dốt mà cứ cố tình che đậy sự dốt nát của mình. Tuy nhiên cái cười trong truyện ngắn này chủ yếu vẫn mang tính chất giải trí - cười sự ngây ngô và liều lĩnh của thầy đồ, chứ chưa tới mức cười nhằm đả kích và triệt tiêu đối tượng.
- Qua đây, câu chuyện ngầm khuyên răn mọi người – nhất là những người đi học, chớ nên giấu dốt, phải luôn học hỏi nếu không biết.
Luyện tập
Câu hỏi: Phân tích hành động và lời nói của nhân vật “thầy” để làm sáng tỏ thủ pháp gây cười trong truyện.
Trả lời:
- Hành động:
+ Bảo học trò đọc khẽ.
+ Khấn xin âm dương thổ công.
+ Bệ vệ ngồi trên giường bảo trẻ đọc thật to.
⟹ Hai hành động đầu tiên là biểu hiện cho sự thận trọng muốn che giấu cái dốt của mình. Hành động thứ ba, ngược lại là biểu hiện của sự đắc chí, sự yên tâm tuyệt đối vào mình và vào thổ công. Và chính vì vậy hành động thứ ba là hành động có khả năng bộc lộ rõ nhất bản chất nhân vật và khiến tiếng cười bật ra một cách thoải mái nhất.
- Lời nói:
+ Dủ dỉ là con dù dì.
+ Dạy cho cháu biết đến tận tam đại con gà.
+ Dủ dỉ là chị con công, con công là ông con gà…
⟹ Các lời nói càng về sau càng chứa đựng nhiều sự phi lý, ngô nghê, vô nghĩa, thế nhưng nhân vật đem ra làm vũ khí để ngụy biện, chống chế, che giấu cái dốt của mình. Vì thế sự dốt nát lộ càng rõ, càng đầy đủ.
⟹ Như vậy hành động và lời nói của nhân vật càng về sau càng đáng cười. Thủ pháp tăng tiến trong miêu tả hành động và lời nói của nhân vật là thủ pháp gây cười trong truyện.
Hình minh họa
Bài soạn tham khảo số 1
Câu 1 (trang 79 sgk Ngữ văn 10 tập 1)
Câu chuyện buồn cười ở việc anh học trò ít chữ nhưng lại khoe khoang và đi dạy chữ.
Mâu thuẫn truyện ngày càng được đẩy tới đỉnh điểm khi thầy liên tiếp được đặt vào những tình huống:
+ Lần thứ 1: Thầy không biết chữ kê, bị học trò hỏi gấp thầy nói liều “dủ dỉ là con dù dì”- sự liều lĩnh và dốt nát được bộc lộ.
+ Lần thứ 2: Người ta cười về sự giấu dốt và sĩ diện hão của ông thầy “thầy xấu hổ bảo trò đọc khe khẽ”, anh ta dùng sự láu cá để lấp liếm che giấu dốt
+ Lần thứ 3: Điểm buồn cười khi anh chàng tìm tới thổ công, thổ công ngửa cả ba đài âm dương, thầy đắc ý bệ vệ kêu trẻ đọc to. Cái dốt lúc này được phô trương
+ Lần thứ 4: Cái dốt bị lật tẩy, Thầy lòi ra cái đuôi dốt nhưng vẫn gượng gạo giấu dốt, cái dốt tầng tầng lớp lớp chồng chất lên nhau
- Trong mỗi lần giải quyết tình huống, cái dốt của thầy đồ dần được bộc lộ chân tướng. Thầy càng che giấu cái dốt càng chồng chất.
- Mâu thuẫn là thầy dốt nhưng không chịu nhận dốt, liên tục ngụy biện, giấu dốt
Câu 2 (trang 79 sgk Ngữ văn 10 tập 1)
Ý nghĩa phê phán của truyện:
- Phê phán bộ phận người dốt nát nhưng thích tỏ ra hay chữ
- Phê phán thói mê tín dị đoan trong dân gian
- Tuy nhiên câu chuyện này vẫn là câu chuyện giải trí, chưa tới mức đả kích và tiêu diệt đối tượng.
Luyện tập
Bài 1 (trang 79 sgk Ngữ văn 10 tập 1)
Hành động của nhân vật:
- Thầy không biết chữ kê nên yêu cầu học trò đọc nhỏ: muốn che giấu cái dốt
- Sau khi xin đài âm dương, thầy bệ vệ bảo trẻ đọc to: đắc chí tin vào cái dốt
- Thầy cãi cố, bào chữa cho cái dốt trước mặt nhà chủ: tiếng cười được đẩy lên đỉnh điểm, hành động này của thầy bộc lộ rõ nhất bản chất nhân vật, khiến tiếng cười bật ra thoải mái nhất.
Lời nói của nhân vật:
+ Dủ dỉ là con dù dì
+ Dạy cháu biết tới tam đại con gà
+ Dủ dỉ là con dù dì, dù dì là chị con công, con công là ông con gà
Các lời nói về sau chứa đựng sự phi lý, ngu dốt mà nhân vật mang ra để chống chế, che dấu cái dốt của bản thân.
Hành động và lời nói của nhân vật là thủ pháp gây cười trong truyện.
Hình minh họa
Bài soạn tham khảo số 2
Câu 1 (trang 79 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
- Trong truyện "Tam đại con gà", “ông thầy” liên tiếp bị đưa vào hai tình huống;
+ Thầy đồ đi dạy học trò nhưng “thấy mặt chữ nhiều nét rắc rối, không biết chữ gì, học trò lại hỏi gấp, thầy cuống, nói liều…”
+ Khi bị người nhà phát hiện dạy sai, thầy ra sức bao biện để chối tội và giấu dốt.
- Tình huống 1: “ông thầy” giải quyết bằng cách nói liều và còn viện đến thổ công để “chứng giám” một cách hú họa cho sự dốt nát của mình.
- Tình huống 2: “ông thầy” đã giải quyết để bào chữa cho mình bằng một cái “lí sự cùn”
- Qua hai tình huống, cái bản chất “dốt” của thầy đồ đã được bộc lộ rõ. Dốt nhưng vẫn ham khoe giỏi và nhất quyết bao biện cho mình bằng một cái “lí sự cùn” hoàn toàn không thể tin tưởng được.
=>Cái dốt không che đậy được, càng giấu càng lộ ra, càng làm trò cười cho thiên hạ.
Câu 2 (trang 79 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Truyện "Tam đại con gà" phê phán một loại người, một thói tật xấu trong xã hội: muốn giấu dốt và cố tình che giấu cái dốt một cách liều lĩnh.
Luyện tập
Gợi ý:
- Các hành động của thầy đồ:
+ Bảo học trò đọc khe khẽ (thận trọng).
+ Xin đài âm dương (thận trọng).
+ Ngồi bệ vệ trên giường bảo học trò đọc to (đắc chí).
- Các lời nói của thầy chứa đựng sự phi lí:
+ Dủ dỉ là con dù dì, dù dì là chị con công, con công là ông con gà.
+ Dạy học trò biết đến tận tam đại con gà.
=>Thủ pháp nghệ thuật tăng tiến.
Hình minh họa
Bài soạn tham khảo số 3
Câu 1 (trang 79 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Mâu thuẫn trái tự nhiên ở nhân vật “thầy” (anh học trò dốt làm thầy dạy trẻ)
- “Thầy” liên tiếp bị đặt vào các tình huống khó xử:
+ Là anh học trò học hành dốt nát mà lại làm thầy đồ đi dạy học trò, dạy chữ nhưng lại “thấy mặt chữ nhiều nét rắc rối, không biết chữ gì”. Học trò hỏi gấp, thầy đáp liều
+ Chủ nhà phát hiện thầy dạy sai thì ra sức bao biện, giấu dốt
- Cách giải quyết của “thầy”
+ Tình huống thứ nhất: “thầy” chọn cách “nói liều”, sợ sai bảo học trò đọc nhỏ rồi sau đó thay vì hỏi người giỏi “thầy” lại khấn thổ công
+ Tình huống thứ hai: khi chủ nhà phát hiện dạy sai, “thầy” vẫn bao biện, “lí sự cùn”, giấu dốt, không chịu thừa nhận cái sai của mình.
- Dù cho cái dốt bị đặt vào các tình huống khó xử thì thầy vẫn cố gắng che giấu để rồi càng che giấu thì bản chất càng lộ ra. Ở đây ta thấy được sự phi lí trong cả lời nói và hành động của “thầy”. Đây là một thủ pháp nghệ thuật được sử dụng.
Câu 2 (trang 79 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Ý nghĩa phê phán của truyện:
Câu chuyện không chỉ phê phán anh học trò dốt mà phê phán tật xấu giấu dốt, không chịu học hỏi của một bộ phận nhân dân. Câu chuyện còn khuyên mọi người đặc biệt là những người đi học: chớ nên giấu dốt, hãy thừa nhận cái sai của mình và mạnh dạn học hỏi từ người khác.
Truyện chỉ dừng lại ở mức phê phán nên tạo ra tiếng cười mang tính chất sảng khoái, không có tính đả kích gay gắt.
Luyện tập
Thủ pháp gây cười thông qua câu chuyện là thủ pháp tăng tiến trong miêu tả và lời nói nhân vật.
- Các hành động của thầy đồ:
+ Tỏ ra thận trong khi bảo học trò khe khe, rồi xin đài âm dương.
+ Tỏ ra đắc trí khi ngồi bệ vệ trên đường rồi bảo học trò đọc to.
+ Những lời nói của thầy chứa đầy sự phi lí “dủ dỉ là con dù dì”, “dủ dỉ là chị con công, con công là ông con gà” => dạy đến tận tam đại con gà.
Hình minh họa
Bài soạn tham khảo số 4
Câu 1 (trang 79 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Mâu thuẫn ở đây là thầy dốt nhưng không chịu nhận cứ cố tình giấu cái dốt đi
- Lần thứ 1: Thầy không biết chữ kê, bị học trò hỏi gấp thầy nói liều dủ dỉ là con dù dì
⇒ sự liều lĩnh và dốt nát được bộc lộ
- Lần thứ 2: Người ta cười về sự giấu dốt và sĩ diện hão của ông thầy thầy xấu hổ bảo trò đọc khe khẽ
⇒ dùng sự láu cá để lấp liếm che giấu dốt
- Lần thứ 3: Điểm buồn cười khi anh chàng tìm tới thổ công, thổ công ngửa cả ba đài âm dương, thầy đắc ý bệ vệ kêu trẻ đọc to
⇒ mê tín, phô trương cái dốt
- Lần thứ 4: Cái dốt bị lật tẩy, thầy lòi ra cái đuôi dốt nhưng vẫn gượng gạo giấu dốt
⇒ tự lật tẩy cái dốt của mình
Câu 2 (trang 78 sgk Ngữ văn 10 Tập 1): Ý nghĩa phê phán của truyện
- Truyện phê phán một tật xấu có thật trong xã hội: thói giấu dốt.
- Phê phán thói mê tín dị đoan
- Qua đây, câu chuyện ngầm khuyên răn mọi người – nhất là những người đi học, chớ nên giấu dốt, phải luôn học hỏi nếu không biết.
LUYỆN TẬP
- Hành động:
+ Bảo học trò đọc khẽ => biểu hiện cho sự thận trọng muốn che giấu cái dốt
+ Khấn xin âm dương thổ công => mê tín
+ Bệ vệ ngồi trên giường bảo trẻ đọc thật to. => hành động bộc lộ rõ nhất bản chất nhân vật và khiến tiếng cười bật ra một cách thoải mái nhất.
- Lời nói:
+ Dủ dỉ là con dù dì.
+ Dạy cho cháu biết đến tận tam đại con gà.
+ Dủ dỉ là chị con công, con công là ông con gà…
⇒ Các lời nói càng về sau càng chứa đựng nhiều sự phi lý, ngô nghê, vô nghĩa, thế nhưng nhân vật đem ra để ngụy biện, chống chế, che giấu cái dốt của mình.
Hình minh họa
Bài soạn tham khảo số 5
Câu 1 (trang 79 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
- Tình huống 1: Gặp chữ “ kê” khi học trò hỏi gấp thầy không biết chữ đấy là chữ gì liền đoán bừa một phen “ dủ dỉ là con dù dì”. Sau đó còn dặn học trò khẽ khẽ kẻo người khác nghe thấy biết cái sai của mình. Không chỉ vậy thầy đồ lại còn bầy trò cúng thổ công xem đúng hay sai, xem cho chắc chắn, rồi lại cho mình là đúng còn bắt học trò đọc to .
=> Qua đó không chỉ nói lên cái dốt nát của một thầy đồ “lởm” mà còn nói lên việc thầy đồ đã dốt lại còn mê tín.Nhân dân còn chê cười cái dốt của thổ công.
=> Cách xử lí ở đây là nhờ đến thổ địa, nhưng là dốt nên mê tín để giúp che giấu sự dốt của mình.
+ Tình huống 2: Khi bố của học trò hỏi thì vẫn cái việc che giấu dốt của mình, thầy đồ vẫn biện đủ lí do, lí sự chống chế, giải thích theo cái lí sự cùn của mình. Thầy còn nghĩ “ Mình đã dốt, thổ công nhà nó cũng dốt nữa.
=> Cách xử lý của thầy đồ luôn giải thích vòng vo, thiếu logic, tự lật tẩy bản chất dốt của chính mình.
Câu 2 (trang 79 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
- Truyện phê phán thói dấu dốt – một tật xấu có thật trong xã hội. Ý nghĩa phê phán đó toát lên từ hành động tức cười của một anh thầy đồ đã dốt mà lại còn giấu dốt, đã thế lại đi dạy trẻ, khiến thói xấu này có khả năng gây hậu quả khôn lường.
- Qua đây, câu chuyện ngầm khuyên răn mọi người – nhất là những người đi học, chớ nên giấu dốt, phải luôn học hỏi nếu không biết.
Luyện tập
Câu hỏi (trang 79 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
- Hành động:
+ Bảo học trò đọc khẽ.
+ Khấn xin âm dương thổ công.
+ Bệ vệ ngồi trên giường bảo trẻ đọc thật to.
=> Hai hành động đầu tiên là biểu hiện cho sự thận trọng muốn che giấu cái dốt của mình. Hành động thứ ba, ngược lại là biểu hiện của sự đắc chí, sự yên tâm tuyệt đối vào mình và vào thổ công. Và chính vì vậy hành động thứ ba là hành động có khả năng bộc lộ rõ nhất bản chất nhân vật và khiến tiếng cười bật ra một cách thoải mái nhất.
- Lời nói:
+ Dủ dỉ là con dù dì.
+ Dạy cho cháu biết đến tận tam đại con gà.
+ Dủ dỉ là chị con công, con công là ông con gà…
=> Các lời nói càng về sau càng chứa đựng nhiều sự phi lý, ngô nghê, vô nghĩa, thế nhưng nhân vật đem ra làm vũ khí để ngụy biện, chống chế, che giấu cái dốt của mình. Vì thế sự dốt nát lộ càng rõ, càng đầy đủ.
=> Như vậy hành động và lời nói của nhân vật càng về sau càng đáng cười. Thủ pháp tăng tiến trong miêu tả hành động và lời nói của nhân vật là thủ pháp gây cười trong truyện.
Tóm tắt
Xưa có anh học trò học hành dốt nát nhưng lại hay khoe chữ. Có người tưởng anh ta hay chữ thật, mới đón về dạy trẻ. Một hôm, dạy đến chữ “kê”, học trò hỏi mà không biết, đánh nói liều: “Dủ dỉ là con dù dì”. Thầy sợ nhỡ sai, người nào biết thì xấu hổ, dặn học trò đọc khẽ và đến bàn thờ thổ công xin ba đài âm dương. Xin ba đài được cả ba, thầy lấy làm đắc chí, hôm sau bảo trẻ đọc to lên. Người bố nghe được, phát hiện ra, thầy liền chống chế bằng cách lí sự cùn: dạy thế là để biết đến tam đại con gà.
Bố cục
Bố cục (3 phần)
- Phần 1 (từ đầu đến “mời đón về dạy trẻ”): Giới thiệu mâu thuẫn trái tự nhiên
- Phần 2 (còn lại): Các tình huống mâu thuẫn gây cười
Nội dung chính
Từ tình huống mẫu thuẫn trái tự nhiên, truyện bật lên tiếng cười phê phán thói dấu dốt – một thói xấu trong nội bộ nhân dân. Qua đó, khuyên mọi người không nên dấu dốt mà phải không ngừng học hỏi
Hình minh họa
Bài soạn tham khảo số 6
Đọc - hiểu văn bản
1- Trang 79 SGK
Tìm hiểu mâu thuẫn trái tự nhiên ở nhân vật “thầy” (anh học trò dốt làm thầy dạy trẻ) qua việc phân tích ba khía cạnh sau:
- "Thầy" liên tiếp bị đặt vào tình huống nào ?
- “Thầy" đã giải quyết tình huống đó ra sao ?
- Trong quá trình giải quyết các tình huống, "thầy" đã tự bộc lộ cái dốt của mình như thế nào ?
Trả lời:
Mâu thuẫn trái tự nhiên ở nhân vật “thầy” qua việc phân tích ba khía cạnh:
- Tình huống 1: Sự mâu thuẫn giữa cái dốt và sự khoe khoang
Gặp chữ “kê” khi học trò hỏi gấp thầy không biết chữ đấy là chữ gì liền đoán bừa một phen “dủ dỉ là con dù dì”. Sau đó còn dặn học trò khẽ khẽ kẻo người khác nghe thấy biết cái sai của mình. Không chỉ vậy thầy đồ lại còn bầy trò cúng thổ công xem đúng hay sai, xem cho chắc chắn, rồi lại cho mình là đúng còn bắt học trò đọc to.
⟹ Qua đó không chỉ nói lên cái dốt nát của một thầy đồ “lởm” mà còn nói lên việc thầy đồ đã dốt lại còn mê tín. Nhân dân còn chê cười cái dốt của thổ công. Cách xử lí ở đây là nhờ đến thổ địa, nhưng là dốt nên mê tín để giúp che giấu sự dốt của mình.
- Tình huống 2: Đã dốt nhưng lại giấu dốt, đáng cười là càng giấu lại càng lộ cái dốt ấy ra
Khi bố của học trò hỏi thì vẫn cố che giấu cái dốt của mình, thầy đồ vẫn biện đủ lí do, lí sự chống chế, giải thích theo cái lí sự cùn của mình. Thầy còn nghĩ “Mình đã dốt, thổ công nhà nó cũng dốt nữa".
⟹ Cách xử lý của thầy đồ luôn giải thích vòng vo, thiếu logic, tự lật tẩy bản chất dốt của chính mình.
Qua hai tình huống trên, ta thấy được sự mâu thuẫn trái tự nhiên ở đây đó là dốt – khoe tài giỏi. Thầy đồ dốt đến mức không biết đọc hay viết một chữ, nhưng vẫn đi dạy học và cố tỏ ra mình là người học rộng tài cao. Và yếu tố gây cười trong tác phẩm này đó là ngay cả khi ông thầy đồ nhận ra cái dốt của mình, nhưng vẫn cố tìm ra những lí lẽ cùn, thanh minh, bao biện cho cái dốt của mình => Càng giấu dốt thì lại càng bị lộ tẩy ra hết cái dốt của thầy đồ.
2- Trang 79 SGK
Hãy chỉ ra ý nghĩa phê phán của truyện (Có phải chỉ phê phán một đối tượng cụ thể là anh học trò dốt không ?)
Trả lời:
Truyện Tam đại con gà không chỉ phê phán anh học trò dốt, mà qua đó còn muốn phê phán những kẻ có tật xấu, giấu dốt mà lại văn chương hay chữ, răn dạy những người đi học chớ nên giấu dốt của mình, cứ mạnh dạn không biết vấn đề gì thì mạnh dạn hỏi. Cụ thể:
- Qua hình ảnh thầy đồ trong truyện Tam đại con gà, truyện phê phán một tật xấu trong nội bộ nhân dân, phê phán những người dốt mà không chịu học hỏi, dốt mà cứ cố tình che đậy sự dốt nát của mình. Tuy nhiên cái cười trong truyện ngắn này chủ yếu vẫn mang tính chất giải trí - cười sự ngây ngô và liều lĩnh của thầy đồ, chứ chưa tới mức cười nhằm đả kích và triệt tiêu đối tượng.
- Qua đây, câu chuyện ngầm khuyên răn mọi người – nhất là những người đi học, chớ nên giấu dốt, phải luôn học hỏi nếu không biết.
Luyện tập
Câu hỏi: Phân tích hành động và lời nói của nhân vật “thầy” để làm sáng tỏ thủ pháp gây cười trong truyện.
Trả lời:
- Hành động:
+ Bảo học trò đọc khẽ.
+ Khấn xin âm dương thổ công.
+ Bệ vệ ngồi trên giường bảo trẻ đọc thật to.
⟹ Hai hành động đầu tiên là biểu hiện cho sự thận trọng muốn che giấu cái dốt của mình. Hành động thứ ba, ngược lại là biểu hiện của sự đắc chí, sự yên tâm tuyệt đối vào mình và vào thổ công. Và chính vì vậy hành động thứ ba là hành động có khả năng bộc lộ rõ nhất bản chất nhân vật và khiến tiếng cười bật ra một cách thoải mái nhất.
- Lời nói:
+ Dủ dỉ là con dù dì.
+ Dạy cho cháu biết đến tận tam đại con gà.
+ Dủ dỉ là chị con công, con công là ông con gà…
⟹ Các lời nói càng về sau càng chứa đựng nhiều sự phi lý, ngô nghê, vô nghĩa, thế nhưng nhân vật đem ra làm vũ khí để ngụy biện, chống chế, che giấu cái dốt của mình. Vì thế sự dốt nát lộ càng rõ, càng đầy đủ.
⟹ Như vậy hành động và lời nói của nhân vật càng về sau càng đáng cười. Thủ pháp tăng tiến trong miêu tả hành động và lời nói của nhân vật là thủ pháp gây cười trong truyện.
Hình minh họa
CHỦ ĐỀ LIÊN QUAN
CHỦ ĐỀ MỚI NHẤT
