Giáo án chuyên đề sinh 10 chân trời sáng tạo NĂM 2023 - 2024

Yopovn · 17/10/23

Giáo án chuyên đề sinh 10 chân trời sáng tạo NĂM 2023 - 2024 được soạn dưới dạng file word gồm 80 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.

CHUYÊN ĐỀ 1: CÔNG NGHỆ TẾ BÀO VÀ MỘT SỐ THÀNH TỰU

BÀI 1. KHÁI QUÁT VỀ
CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
(2 tiết)

I. MỤC TIÊU

PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC	MỤC TIÊU	MÃ HOÁ
1. VỀ NĂNG LỰC a. Năng lực sinh học
Nhận thức sinh học	Phát biểu được khái niệm công nghệ tế bào.	SH 1.1.1
Nêu được khát quát vai trò của công nghệ tế bào.	SH 1.1.2
Trình bày được cơ sở khoa học của công nghệ tế bào.	SH 1.2
Phân tích được triển vọng của công nghệ tế bào trong tương lai.	SH 1.4.1
Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học	Đề xuất được ý tưởng về ứng dụng công nghệ tế bào trong tương lai để phục vụ đời sống con người.	SH 3.2
b. Năng lực chung
Tự chủ và tự học	Luôn chủ động, tích cực tìm hiểu và thực hiện những công việc của bản thân khi học tập và nghiên cứu công nghệ tế bào.	TCTH1
Xác định được hướng phát triển phù hợp sau cấp Trung học phổ thông; lập được kế hoạch, lựa chọn học các môn học phù hợp với định hướng nghề nghiệp liên quan đến công nghệ tế bào và ứng dụng công nghệ tế bào.	TCTH 5.3
Giao tiếp và hợp tác	Sử dụng ngôn ngữ khoa học kết hợp với các loại phương tiện để trình bày những vấn đề liên quan đến công nghệ tế bào; ý tưởng và thảo luận các vấn đề về công nghệ tế bào phù hợp với khả nâng và định hướng nghề nghiệp trong tương lai.	GTHT 1.4
Giải quyết uấn để và sáng tạo	Xác định được ý tưởng mới trong việc ứng dụng công nghệ tế bào từ các nội dung đã học.	VĐST1
2. Về phẩm chất
Chăm chỉ	Tích cực học tập, rèn luyện để chuẩn bị cho nghề nghiệp tương lai.	CC2.3

PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC

Dạy học theo nhóm nhỏ và theo cặp đôi.

Dạy học trực quan.

Dạy học nêu và giải quyết vấn đề thông qua câu hỏi trong sách chuyên đề (SCĐ).

Thuyết trình nêu vấn đề kết hợp hỏi - đáp.

Kĩ thuật khân trải bàn; kĩ thuật mành ghép.

THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

Đối với giáo viên

Hình ảnh về sự biệt hoá tế bào.

Máy tính, máy chiếu.

Đối với học sinh

- Giấy A4.

- Bảng trắng, bút lông.

TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

Khởi động

GV đạt vấn đề theo nội dung gợi ý trong SCĐ, trang 5.

Hình thành kiến thức mới

KHÁI QUÁT VẼ CÔNG NGHỆ TÊ BÀO

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm và vai trò của công nghệ tế bào

a. Mục tiêu

SH 1.1.1; SH 1.1.2.

b. Tổ chức thực hiện

GV sử dụng phương pháp dạy học trực quan, hỏi - đáp nêu vấn đề, kết hợp với kĩ thuật khăn trải bàn (mỗi HS viết ra giấy A4 hoặc giấy nháp; ý kiến thống nhất của nhóm được viết vào một tờ giấy A4 khác) để hướng dẫn và gợi ý cho HS thảo luận nội dung trong SCĐ.

Em hãy cho ví dụ để chứng minh công nghệ tế bào đã thay đổi nền nông nghiệp của toàn thế giới.

Nhờ ứng dụng công nghệ tế bào, người ta đã tạo được nhiều giống vật nuôi, cây trồng có nâng suất cao, phẩm chất tốt, có khả năng chịu hạn, chịu rét, kháng sâu bệnh,... Ví dụ: Giống lúa DR2, giống khoai tây sạch bệnh,...

Ngoài nông nghiệp, công nghệ tế bào còn có vai trò trong những lĩnh vực nào khác? Cho ví dụ.

Công nghệ tế bào còn có vai trò trong công nghiệp thực phẩm, dược liệu, y học,... Ví dụ: sản xuất các chế phẩm enzyme hoặc chất có hoạt tính sinh học trên quy mô công nghiệp, dựa trên quá trình nuôi cấy in vitro nhằm tăng sinh khối tế bào.

Cơ sở KHOA HỌC CỦA CÔNG NGHỆ TẾ BÀO

Hoạt động 2: Tìm hiểu sự biệt hoá của tế bào

Mục tiêu

SH1.2;TCTH 1.GTHT1.4.

Tổ chức thực hiện

GV sử dụng phương pháp dạy học trực quan, hỏi - đáp nêu vấn đề để hướng dẫn và gợi ý cho HS thảo luận nội dung trong SCĐ.

Hãy chứng minh mỗi tế bào đã chuyên hoá đều chứa một lượng thông tin di truyền tương đương với lượng thông tin di truyền của một cơ thể trưởng thành. Ở sinh vật đa bào, tất cả các tế bão trong cơ thể đều bắt nguồn từ một tế bào duy nhất là hợp tử. Sau khi được hình thành, hợp tử nguyên phân cho ra các tế bào con, các tế bào này biệt hoá tạo thành các loại tế bào khác nhau trong cơ thể. Do các tế bào được tạo ra từ quá trình nguyên phân nên có bộ nhiễm sắc thể giống như hợp tử ban đầu.

LUYỆN TẬP

* Hãy tìm một số uí dụ để chứng minh các tế bào khi đi vào các con đường biệt hoá khác nhau sẽ có chức năng khác nhau.

Tế bào phôi có thể biệt hoá thành các loại tế bào khác nhau như:

- Ở thực vật: Tế bào biểu bì rễ hình thành lông hút để hút nước và muối khoáng, tế bào mạch gỗ và mạch rây để vận chuyển các chất, tế bào hạt đậu hình thành nên khí khổng thực hiện quá trình thoát hơi nước và trao đổi khí,...

- Ở động vật: Tế bào cơ tim tham gia vào sự co bóp của tim, tế bào hồng cầu vận chuyển O2 và CO2, tế bào cơ tham gia vào sự vận động của cơ thể,...

Hoạt động 3: Tìm hiểu đặc trưng của công nghệ tế bào thực vật và công nghệ tế bào động vật

Mục tiêu

SH 1.2; TCTH 1; GTHT 1.4.

Tổ chức thực hiện

GV sử dụng phương pháp dạy học trực quan, hỏi - đáp nêu vấn đề kết hợp kĩ thuật mành ghép để hướng dẫn và gợi ý cho HS thảo luận nội dung trong SCĐ.

Vòng 1: Nhóm chuyên gia

GV chia lớp thành 2 nhóm (nếu chia thành 4 nhóm thì 2 nhóm sẽ tìm hiểu cùng một nội dung), mỗi nhóm thực hiện các nhiệm vụ độc lập:

+ Nhóm 1: Tìm hiểu về đặc trưng của công nghệ tế bào thực vật và trở lời câu hỏi 4, 5.

+ Nhóm 2: Tìm hiểu về đặc trưng của công nghệ tế bào động vật và trà lời câu hỏi 6, 7, 8.

Các nhóm làm việc nhóm trong vòng 5 phút, sau khi tìm hiểu, thống nhất ý kiến, mỗi thành viên phải trình bày trước nhóm của mình một lượt, như là chuyên gia.

Vòng 2: Nhóm các mánh ghép

Thành lập nhóm các mành ghép: Mỗi nhóm được thành lập từ ít nhất một thành viên của nhóm chuyên gia.

Mỗi thành viên có nhiệm vụ trình bày lại cho cá nhóm kết quả tìm hiểu ở nhóm chuyên gia.

Nhóm mảnh ghép thực hiện nhiệm vụ chung: Điều gì sẽ xảy ra nếu sự truyền tín hiệu diễn ra không chính xác trong quá trình phát triển phôi?

Các nhóm lần lượt trình bày tóm tắt các ý kiến chung của nhóm.

GV nhận xét, đánh giá, tổng kết.

Thế nào là quá trình phân biệt hoá của tế bào? Quá trình này có ý nghĩa gì trong công nghệ tế bào thực vật?

Phân biệt hoá là quá trình một tế bào đã chuyên hoá cũng có khả nâng quay trở lại trạng thái của tế bào phôi trong những điều kiện nhất định để thực hiện quá trình phân chia tế bào. Trong công nghệ tế bào thực vật, nhờ điều khiển được quá trình phân biệt hoá của tế bào mà người ta có thể dùng một loại mô bất kì để tái tạo thành cơ thể hoàn chình.

Tại sao trong công nghệ tế bào thực vật, người ta có thể dùng một loại mô bất kì để tái tạo thành cơ thể hoàn chỉnh?

Do tế bào thực vật có tính toàn năng, có nghĩa là, tế bào có khả nâng biệt hoá và phân biệt hoá. Nhờ có đặc tính này, trong công nghệ tế bào, đặc biệt là đối với tế bào thực vật, người ta có thể sử dụng một loại mô bất kì trên cơ thể thực vật để tái tạo chúng thành nhiều cơ thể hoàn chỉnh.

Sự biệt hoá ở tế bào động vật dựa trên những cơ sở nào?

Sự biệt hoá ở tế bào động vật dựa trên việc biểu hiện các gene đặc thù. Sự biểu hiện của các gene khác nhau ở các tế bào khác nhau được "chỉ dẫn" bởi các nguồn thông tin khác nhau.

Ở giai đoạn phôi gồm hai tế bào thì hai tế bào này có biểu hiện gene giống nhau không? Giải thích. Nguyên nhân nào dẫn đến hiện tượng trên?

Hai tế bào này có biểu hiện gene không giống nhau do mỗi tế bào chứa phân tử điều hoà biểu hiện gene khác nhau. Nguyên nhân là do sự phân chia tế bào chất không đồng đều.

Trong sự cảm ứng, bằng cách nào để các tế bào truyền tín hiệu cho các tế bào lân cận thay đổi sự biểu hiện gene của chúng?

Các tế bào tiết ra các phân tử tín hiệu và truyền các phân tử này vào các tế bào lân cận. Sau đó, các phân tử tín hiệu tác động đến các gene cần thiết.

LUYỆN TẬP

* Điều gì sẽ xảy ra nếu sự truyền tín hiệu diễn ra không chính xác trong quá trình phát triển phôi?

Trong quá trình phát triển của phôi, nếu sự truyền tín hiệu không chính xác có thể ảnh hưởng đến quá trình biệt hoá tế bào, làm cho tế bào không thực hiện được chức nâng do thiếu bào quan, ảnh hưởng đến sự phát sinh hình thái của các cơ quan hoặc cơ quan nằm không đúng vị trí,... hậu quà là cơ thể phát triển không bình thường, giảm sức sống, thậm chí gãy chết.

TRIỂN VỌNG CỦA CÔNG NGHỆ TẾ BÀO TRONG TƯƠNG LAI

Hoạt động 4: Tìm hiểu triển vọng của công nghệ tế bào trong tương lai

Mục tiêu

SH 1.4.1; SH 3.2; TCTH 1; GTHT 1.4; TCTH 5.3; VĐST 1.

Tổ chức thực hiện

GV sử dụng phương pháp dạy học trực quan, hỏi - đáp nêu vấn đề để hướng dẫn và gợi ý cho HS thảo luận nội dung trong SCĐ.

Trong tương lai, công nghệ tế bào có thể giúp tái sinh những loài sinh vật đã bị tuyệt chủng không? Tại sao?

Công nghệ tế bào trong tương lai có thể giúp tái sinh các loài sinh vật đã bị tuyệt chủng vì từ những mẫu mô hay tế bào còn lại, người ta có thể đem nuôi cấy trong môi trường thích hợp và cho phát triển thành cá thể mới. Ngoài ra, có thể dùng phương pháp thụ tinh nhân tạo từ tinh trùng và trứng (đã được cất giữ trong môi trường thích hợp) để tạo nên cá thể mới.

VẬN DỤNG

* Nếu trong tương lai em là một nhà khoa học, em sẽ ứng dụng công nghệ tế bào để tạo ra sản phẩm gì nhằm phục uụ cho đời sống con người? Tại sao em lại có lựa chọn đó?

GV hướng dẫn HS đề ra ý tưởng ứng dụng công nghệ tế bào và phân tích Hiệu quả của ý tưởng đó:

Tên ý tưởng, sản phẩm.

Lĩnh vực, phạm vi ứng dụng.