MÔN VĂN Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp khi giảng dạy truyện khoa học viễn tưởng trong chương trình Ngữ văn lớp 7 THEO Chương trình GDPT 2018 NĂM 2023

[Yopovn]

Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp khi giảng dạy truyện khoa học viễn tưởng trong chương trình Ngữ văn lớp 7 THEO Chương trình GDPT 2018 NĂM 2023 được soạn dưới dạng file word gồm 24 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

ĐƠN ĐỀ NGHỊ CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN

Kính gửi: Hiệu trưởng trường THCS ......................

Tôi ghi tên dưới đây:

Số ​ TT​	Họ và ​ tên​	Ngày tháng năm ​ sinh​	Nơi công tác ​	Chức ​ danh​	Trình độ ​ chuyên môn​	Tỷ lệ (%) và nội dung đóng góp vào việc tạo ra sáng kiến ​
1	….	2/3/1980​	Trường THCS ….	Phó Hiệu trưởng​	ĐH	100%

Là tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến:

1.Tên sáng kiến:

Một số giải pháp khi giảng dạy truyện khoa học viễn tưởng trong chương trình Ngữ văn lớp 7

2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục và Đào tạo

3. Ngày sáng kiến đƣợc áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử: Tháng 10 năm 2022

4. Các thông tin cần bảo mật: Không

5. Các tài liệu kèm theo:

Thuyết minh mô tả giải pháp và kết quả thực hiện sáng kiến.

TP ......................, ngày 05 tháng 01 năm 2023 ​

Tác giả sáng kiến

(Ký và ghi rõ họ tên) ​

Nguyễn Thị Nhật Hồng



CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc



THUYẾT MINH MÔ TẢ GIẢI PHÁP VÀ

KẾT QUẢ THỰC HIỆN SÁNG KIẾN

1-Tên sáng kiến :

Một số giải pháp khi giảng dạy truyện khoa học viễn tưởng trong chương trình Ngữ văn lớp 7. ​

2. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử :

Tháng 10 năm 2022

3. Các thông tin cần bảo mật (nếu có): Không.

4. Mô tả các giải pháp cũ thường làm

- Truyện khoa học viễn tưởng là thể loại lần đầu tiên được đưa vào giảng dạy trong chương trình Ngữ văn 7 (Chương trình GDPT 2018). Bởi vậy nhiều giáo viên lúng túng trong việc tiếp cận thể loại.

- Một bộ phận giáo viên ngại sưu tầm tài liệu, ngại tìm tòi, đầu tư thời gian cho việc tìm hiểu thể loại này nên sự hiểu biết về truyện khoa học viễn tưởng còn sơ giản.

- Vì kiến thức sơ giản nên bị động trong giờ dạy. Nhiều giờ dạy rơi vào tình trạng nhạt nhẽo, nhàm chán, đơn điệu, không sinh động, chiếu lệ. Nhiều khi mơ hồ, chung chung, không bám vào đặc trưng thể loại; không có sự khắc sâu hay so sánh đối chiếu; không có phương pháp giảng dạy cụ thể cho kiểu bài truyện

khoa học viễn tưởng mà chỉ áp dụng phương pháp chung chung cho thể loại truyện nói chung. Dẫn đến việc giáo viên không hình thành được cho học sinh kĩ năng đọc truyện khoa học viễn tưởng.

- Nội dung bài dạy đơn điệu, hệ thống câu hỏi trùng lặp không có tính cụ thể hóa, cá biệt hóa.

- Bài dạy lộn xộn, không đúng trọng tâm.

- Đa số dạy theo lối mòn dẫn đến hiệu quả tiết dạy không cao. Học sinh không nhận diện được thể loại truyện khoa học viễn tưởng, không chỉ ra được những đặc điểm đặc trưng của thể loại; không có phương pháp tiếp cận phù hợp.



5. Sự cần thiết phải áp dụng giải pháp sáng kiến

Từ thực tế của việc giảng dạy truyện khoa học viễn tưởng của các đồng nghiệp, tôi thiết nghĩ, việc áp dụng sáng kiến kinh nghiệm nêu trên sẽ hỗ trợ các đồng nghiệp trong quá trình giảng dạy. Bài dạy sẽ có tính hệ thống, khoa học hơn, vừa có tính khái quát vừa có tính cụ thể theo đúng đặc trưng của thể loại. Tránh được tình trạng dạy mơ hồ, thiếu tính thực tế. Giáo viên sẽ hình thành được cho học sinh phương pháp tiếp cận văn bản phù hợp với đặc trưng thể loại. Từ đó có năng lực nhận diện văn bản theo đặc trưng thể loại, phát triển kĩ năng đọc theo thể loại nói chung và truyện khoa học viễn tưởng nói riêng.

6. Mục đích của giải pháp sáng kiến

Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp khi giảng dạy truyện khoa học viễn tưởng trong chương trình Ngữ văn lớp 7 của cá nhân tôi sẽ có những mục đích sau:

Thứ nhất là giúp các cấp lãnh đạo ngành thấy được thực trạng của việc giảng dạy truyện khoa học viễn tưởng trong các nhà trường THCS. Thứ hai là giúp các đồng nghiệp thấy rõ được ý nghĩa thiết thực của việc giảng dạy tác phẩm văn học từ góc nhìn thể loại.

Thứ ba là giúp các đồng nghiệp có thêm tư liệu, kinh nghiệm để giảng dạy truyện khoa học viễn tưởng. Từ đó nâng cao chất lượng giờ dạy, giáo viên có thể hình thành cho HS có những kiến thức cơ bản về thể loại truyện khoa học viễn tưởng. Từ đó các em có khả năng nhận diện và tiếp cận văn bản theo đặc trưng thể loại một cách hiệu quả nhất.

Thứ tư là gợi ý một số hình thức tổ chức dạy học trong việc giảng dạy truyện khoa học viễn tưởng để cho giờ dạy thêm phong phú, hiệu quả... 7. Nội dung:

7.1. Thuyết minh giải pháp mới hoặc cải tiến

Trên thế giới truyện Khoa khoa học viễn tưởng (science-fiction, viết tắt là sci-fi) đã có từ lâu, nhưng với Việt Nam, thành tựu về truyện KHVT không nhiều. Rất khó có những tác phẩm làm hình mẫu để lựa chọn vào SGK nhằm dạy cho HS cách đọc thể loại này. Chính vì thế, sách Ngữ văn 7 (Cánh diều) tập trung chọn các văn bản truyện KHVT của nước ngoài. Đó là các văn bản “Bạch



tuộc” (trích tiểu thuyết “Hai vạn dặm dưới đáy biển” - Jules Verne) kể lại trận chiến quyết liệt giữa đoàn thuỷ thủ và những con bạch tuộc khổng lồ. Truyện “Chất làm gỉ” (Ray Bradbury) kể về một viên trung sĩ chế ra chất hóa học có thể phá huỷ tất cả các vũ khí bằng kim loại để ngăn chặn chiến tranh. Văn bản “Nhật trình Sol 6” (trích tiểu thuyết Người về từ Sao Hoả của Andy Weir) ghi lại tình huống bất ngờ, éo le của viên phi công trong một lần lên Sao Hoả và văn bản “Một trăm dặm dưới mặt đất” (trích tiểu thuyết “Cuộc du hành vào lòng đất”- Jules Verne) kể về cuộc phiêu lưu thú vị của các nhân vật vào trung tâm Trái Đất.

Để có thể rút ra những kinh nghiệm cụ thể cho việc giảng dạy truyện khoa học viễn tưởng theo đặc trưng thể loại, bản thân tôi đã tiến hành một số công việc như sau: Trước hết là nghiên cứu kĩ chương trình môn Ngữ văn THCS (Chương trình giáo dục phổ thông 2018). Từ đó thấy được vị trí của các tiết dạy truyện khoa học viễn tưởng trong chỉnh thể chương trình. Nghiên cứu các tài liệu chuyên môn, tài liệu tham khảo qua việc đọc các cuốn: Dẫn luận thi pháp học- Trần Đình Sử; Lí luận văn học tập 1,2- Trần Đình Sử…; Đọc các truyện khoa học viễn tưởng nổi tiếng như: Hai vạn dặm dưới đáy biển -Jules Verne, Trạm tín hiệu số 23- Hugh Howey, Nhà hàng ở tận cùng vũ trụ- Douglas Adams, Hoang mạc châu Phi-Ray Bradbury… để hiểu rõ hơn về thể loại. Tiếp theo, tôi tiến hành tìm hiểu thực trạng giảng dạy truyện khoa học viễn tưởng trong các nhà trường; trao đổi với các đồng nghiệp; phát phiếu khảo sát, trò chuyện với các em HS để hiểu rõ tâm tư, nguyện vọng…Trên cơ sở đó đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy truyện khoa học viễn tưởng theo đặc trưng thể loại trong chương trình Ngữ văn lớp 7.

Theo kinh nghiệm của cá nhân tôi thì để các giờ dạy truyện khoa học viễn tưởng thành công, GV cần thực hiện một số giải pháp sau:

a- Chuẩn bị trước giờ dạy

Đây là thao tác có ý nghĩa quan trọng quyết định sự thành, bại của giờ dạy trên lớp. Nhiều GV chủ quan xem nhẹ dẫn đến khó khăn, lúng túng trong quá trình thực hiện. Theo tôi, trước giờ lên lớp, Gv cần thực hiện các công việc sau:



- GV cần hướng dẫn HS nội dung cần chuẩn bị cho giờ học: đọc – tóm tắt văn bản theo sơ đồ năm ngón tay

- Trả lời hệ thống câu hỏi Đọc- Hiểu và các câu hỏi bổ sung có tính tư duy so sánh hoặc tổng hợp; sưu tầm và cách sưu tầm các truyện khoa học viễn tưởng khác có cùng đề tài ( Không thể nhắc chung chung, cần ấn định rõ nội dung: Tên truyện, nguồn sưu tầm). Ví dụ: khi học văn bản “ Nhật trình Sol 6” – Ngữ văn 7- Cánh diều- GV có thể hướng dẫn HS tìm đọc truyện Nhà hàng ở tận cùng vũ

trụ- Douglas Adams…cùng viết về đề tài khám phá vũ trụ.

- Các câu hỏi nhận diện đặc trưng của thể loại: Đề tài của truyện là gì? Hãy chỉ ra cốt truyện và các sự kiện phi thực tế trong câu chuyện? Đâu là yếu tố khoa học có trong truyện… Đảm bảo tính khoa học, hệ thống, rõ trọng tâm. - Bản thân GV rất cần phải tích cực, chủ động trong việc sưu tầm tài liệu, thông tin giảng dạy qua nhiều kênh thông tin khác nhau: Đọc tài liệu chuyên môn, xem



các video, các bài dạy dạy theo chuyên đề…Từ đó xác định chuẩn xác nội dung cần truyền tải, phương pháp, kĩ thuật dạy học tương ứng.

- Gv cần tìm hiểu rõ đối tượng HS để lựa chọn nôi dung và phương pháp cụ thể . Tránh dàn trải, dạy chung chung cho mọi đối tượng.

- Sắp xếp, phân loại thông tin phù hợp với nội dung cần dạy.

- Chuẩn bị các phương tiện, thiết bị dạy học cần thiết: máy tính, clip, tranh ảnh, phiếu học tập…

- Trao đổi với đồng nghiệp về cách thức dạy.

b- Trong giờ dạy

Gv có thể lựa chọn các hình thức tổ chức giờ dạy khác nhau. Tuy nhiên nhất thiết GV cần giúp cho HS hiểu được:

* Đặc trƣng của truyện khoa học viễn tƣởng( KHVT)

- Về bối cảnh: Truyện KHVT rất ít khi chứa các yếu tố thần kì, siêu nhiên mà luôn dựa trên những kiến thức hoặc lí thuyết khoa học tại thời điểm tác phẩm ra đời. Ví dụ Trong văn bản “Bạch tuộc” ta th y người vi t c những hiểu bi t và ​

d a vào thành t u c a khoa học, là những dẫn ch ng c thật trong th c t và căn c logic về cách mà con tàu hoạt động cùng các thi t bị c trên tàu. Tác giả đưa ra những miêu tả về thiên nhiên như: từ đáy biển nổi lên những mỏm đá lớn d ng đ ng, ph đầy những loài tảo khổng lồ; kể ra một số thi t bị trên tàu với đặc điểm và ch c năng phù hợp logic, là thành t u c a các môn khoa học như: các loại súng bắn, tàu chạy bằng chân vịt, khả năng lặn sâu và chi n đ u c a con tàu,.

- Đề tài của truyện KHVT thường gắn với các lĩnh vực khoa học như công nghệ tương lai, du hành vũ trụ, người ngoài hành tinh, khám phá đại dương và lòng Trái Đất...

Ví dụ: Đề tài của văn bản “ Bạch tuộc”- trích “ Hai vạn dặm dưới đáy biển” là khám phá đại dương. Văn bản “ Nhật trình Sol 6” là du hành vũ trụ…

- Sự kiện trong truyện KHVT có thể bắt đầu từ sự kiện có thật từ đó, nhà văn hình dung, tưởng tượng ra câu chuyện.

- Tình huống trong truyện KHVT thường đột ngột, có phần li kì, mạo hiểm,...



Ví dụ: Đoạn trích Bạch tuộc kể lại sự kiện chiến đấu của những người trên tàu ngầm No-ti-lớt với những con bạch tuộc. Tình huống hấp dẫn nhất được mô tả trong văn bản là tình huống Nét Len bị một con bạch tuộc quật ngã, trong gang tấc anh đã được Nê-mô giải cứu.

- Cốt truyện trong tác phẩm KHVT thường gắn với các sự kiện khoa học và công nghệ; với những sự kiện “đi trước thời gian”, những tình huống độc đáo, táo bạo, bất ngờ;..

- Nhân vật trong truyện KHVT thường là những con người thông thái (nhà khoa học, nhà phát minh, sáng chế,..) trong các lĩnh vực mà tác phẩm đề cập...

Ví dụ: Trong văn bản “ Ch t làm gỉ”, nhân vật chính là viên trung sĩ nhưng lại đam mê sáng tạo khoa học đã tạo ra chất có thể làm gỉ tất cả accs kim loại…

- Truyện KHVT, thể hiện trí tưởng tượng rất phong phú của nhà văn .

VD: Văn bản “Bạch tuộc” thể hiện trí tưởng tượng r t phong phú c a nhà văn về bạch tuộc:

+ Bạch tuộc dài tám mét, mắt màu xanh xám nhìn thẳng khô

full file



demo ppt



lớp 2



nề nếp



THẦY CÔ TẢI NHÉ!