SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM TẬP LÀM VĂN TẢ NGƯỜI LỚP 5 NĂM 2021 - 2022

[Yopovn]

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM TẬP LÀM VĂN TẢ NGƯỜI LỚP 5 NĂM 2021 - 2022

MỤC LỤC

​

1. Cơ sở đề xuất giải pháp ...................................................................... 2

1.1. Sự cần thiết hình thành giải pháp .................................................... 2

1.2. Mục tiêu của giải pháp .................................................................... 2

1.3. Các căn cứ đề xuất giải pháp ........................................................... 3

1.4. Đối tượng nghiên cứu ...................................................................... 3

1.5. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................... 3

1.6. Phương pháp nghiên cứu ................................................................. 3

2. Quá trình hình thành và nội dung giải pháp ....................................... 4

2.1. Quá trình hình thành nên giải pháp ................................................. 4

2.2. Thực trạng ....................................................................................... 5

2.3. Nội dung giải pháp .......................................................................... 6

3. Hiệu quả áp dụng ............................................................................. 19

4. Kết luận và kiến nghị ........................................................................ 19

4.1. Kết luận ......................................................................................... 19

4.2. Kiến nghị ....................................................................................... 20

Tài liệu tham khảo ................................................................................ 23













1. Cơ sở đề xuất giải pháp:

1.1.Sự cần thiết hình thành giải pháp:

Tập làm văn là một phân môn rất quan trọng trong chương trình dạy học ở tiểu học. Nó không chỉ giúp học sinh hình thành các kĩ năng nghe, đọc, nói, viết mà còn rèn cho học sinh khả năng giao tiếp, quan sát, phân tích, tổng hợp và đặc biệt hình thành cho học sinh những phẩm chất tốt đẹp của con người mới hiện đại và năng động.

Mục đích, tầm quan trọng là như vậy, nhưng thực tiễn hiện nay rất hiếm gặp những: “ mầm non” văn học, hiếm gặp những bài văn hay in đậm dấu ấn “học trò Tiểu học”. Phần lớn bài văn của các em mang phong cách “khiểu ngữ” nôm na. Khá hơn chút nữa là sự đủ ý nhưng khô khan, “na ná” giống văn mẫu (văn của cô, của bạn hoặc trong tài liệu tham khảo).

Mặt khác, theo chương trình sách giáo khoa, việc dạy các kĩ năng bộ phận của bài văn được chú trọng hơn trước thì tình trạng viết bài văn chưa đạt, chưa hay lại càng phổ biến.

Vậy nên vấn đề đặt ra là làm thế nào để học sinh có được bài văn hay, phát huy được vốn sống, vốn hiểu biết của các em. Có lẽ đây là vấn đề mà nhiều giáo viên trăn trở, muốn tìm những giải pháp thích hợp tháo gỡ được tình trạng trên. Xuất phát từ lý do đó, với kinh nghiệm giảng dạy và trách nhiệm của mình, tôi xin chọn đề tài: “Nâng cao chất lượng viết văn tả người cho học sinh lớp 5”

1.2. Mục tiêu của giải pháp:

- Giúp học sinh hiểu rõ đặc điểm của văn tả người, phân biệt được sự khác biệt giữa văn tả người và các kiểu bài văn khác.

- Hình thành khả năng quan sát của các em, giúp các em có sự lựa chọn chi tiết để quan sát và miêu tả một cách tinh tế. Giúp các em tích lũy vốn từ, biết lựa chọn từ ngữ thích hợp để đặt câu văn có hình ảnh, tạo nên những đoạn văn hay. Biết cách sắp xếp ý khi viết bài, xây dựng bố cục rõ ràng, khoa học. Có thói quen sử dụng các biện pháp tu từ, biện pháp nghệ thuật trong viết văn.

Đứng trước thực trạng viết văn nói chung và thể loại văn tả người nói riêng, tôi thấy cần có những biện pháp cụ thể, thiết thực, khả thi để giúp học sinh viết văn tốt hơn. Đó chính là mục tiêu nghiên cứu của giải pháp này.

1.3. Các căn cứ đề xuất giải pháp:

- Khảo sát thực tế chất lượng viết văn miêu tả, kiểu bài tả người của học sinh. Từ đó đánh giá được khả năng viết văn của các em.

- Dựa vào lý luận dạy học và kinh nghiệm thông qua thực tế để đề ra các giải pháp cụ thể góp phần nâng cao chất lượng viết văn kiểu bài tả người cho học sinh lớp 5.

1.4. Đối tượng nghiên cứu:

Học sinh lớp 5C trường Tiểu học Trần Văn Quan.

1.5. Phạm vi nghiên cứu:

- Phạm vi áp dụng: Học sinh lớp 5C trường Tiểu học Trần Văn Quan.

- Giới hạn lĩnh vực: Đề tài tập trung nghiên cứu về: “Nâng cao chất lượng viết văn tả người cho học sinh lớp 5”

1.6. Phương pháp nghiên cứu: Để thực hiện được giải pháp này, tôi sử dụng những phương pháp sau:

- Phương pháp quan sát, khảo sát: Qua khảo sát thực tế dạy học, khảo sát các bài viết của học sinh lớp 5C trường Tiểu học Trần Văn Quan. Tiến hành xem, khảo sát các tài liệu liên quan.

- Phương pháp phân tích: Tiến hành phân tích thực tế sách giáo khoa, thực tế dạy học phân môn Tập làm văn, phân tích những đoạn văn, bài văn của học sinh để thấy được những ưu điểm và hạn chế về kĩ năng viết văn của học sinh.

- Phương pháp tổng hợp: Dựa vào thực tế dạy học và kinh nghiệm của bản thân dựa vào những lý luận làm cơ sở cho dạy Tập làm văn để đưa ra những biện pháp cụ thể giúp học sinh viết văn tốt hơn, sinh động hơn bài văn tả người.

- Phương pháp thực nghiệm: Vận dụng những đề xuất, đã đưa những bài tập luyện viết văn mà giải pháp đã xây dựng để học sinh làm thực nghiệm. Dựa vào kết quả đó làm cơ sở đánh giá các biện pháp, các bài tập mà giải pháp đã nêu ra.

2. Quá trình hình thành và nội dung giải pháp:

2.1. Quá trình hình thành nên giải pháp:

Trong trường tiểu học, phân môn tập làm văn chiếm vị trí quan trọng. Tập làm văn giúp học sinh vận dụng các kiến thức về Tiếng Việt của các em. Mặt khác, phân môn tập làm văn rèn luyện cho học sinh các kĩ năng sản sinh văn bản, góp phần hiện thực hoá mục tiêu quan trọng nhất của việc dạy Tiếng Việt.

Sản phẩm của Tập làm văn là các bài văn viết hoặc nói ở các thể loại do chương trình quy định. Do vậy, nhiệm vụ cơ bản của phân môn Tập làm văn là giúp học sinh nắm được cách viết văn theo nhiều loại phong cách khác nhau. Từ đó góp phần rèn luyện tư duy, phát triển ngôn ngữ và hình thành nhân cách cho các em.

Hơn thế nữa, học sinh tiểu học có tâm hồn trong sáng, thơ ngây, thích khám phá nên cuộc sống xung quanh các em luôn lung linh sắc màu. Và các em đã đưa những thơ ngây, lung linh ấy vào bài văn. Do đó, bài văn của các em thường rất chân thật, hồn nhiên và mới lạ. Những đối tượng văn tả người đề cập đến thường là những con người rất gần gũi với các em nên bài văn của các em chứa nhiều tình cảm chân thành, xúc động gây ấn tượng tốt cho người đọc.

Tuy nhiên, thực trạng hiện nay các em có rất nhiều hạn chế khi làm văn, đó là:

- Các em thường “sợ” và “ngại” viết văn. Do vậy các em chưa tạo cho mình một hứng thú viết văn.

- Khi làm bài văn, các em chưa biết cách chọn lọc, lột tả cái riêng của các đối tượng miêu tả mà thường dùng các nét đặc điểm chung gắn cho mọi đối tượng.

- Bài văn của các em thường “na ná” giống nhau. Đa phần giống văn của cô hoặc chép văn mẫu, tính sáng tạo chưa cao.

- Các em chưa có phương pháp làm bài văn cụ thể. Việc tiếp thu kiến thức còn hời hợt.

- Số lượng chữ ít dẫn đến bài văn thường ngắn. Câu văn thiếu hình ảnh, mang tính liệt kê các nét tả hình dáng, tính cách.

- Cảm xúc bộc lộ chưa tinh tế.

Tất cả những điều nêu trên cho thấy chất lượng viết văn của học sinh là chưa cao. Mặt khác, theo sách giáo khoa, thì việc dạy các kĩ năng bộ phận được chú trọng hơn, điều này gây khó khăn cho cá em khi liên kết các kĩ năng đó để tạo bài văn. Đa phần các em chỉ viết được đoạn văn chứ chưa đảm bảo bài văn.

2.2. Thực trạng:

2.2.1. Thuận lợi:

- Ban giám hiệu hết sức quan tâm, tạo mọi điều kiện tốt nhất cho việc dạy và học, đặc biệt là việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng ca chất lượng giáo dục.

- Đa số học sinh trong lớp có ý thức ham học hỏi, ngoan, biết vâng lời, tích cực trong giờ học.

2.2.2. Khó khăn:

a. Đối với giáo viên:

- Khi dạy văn tả cảnh thông thường giáo viên chỉ có con đường duy nhất là hình thành các hiểu biết về lý thuyết, các kỹ năng làm bài qua phân tích các bài mẫu trong sách giáo khoa. Chính vì vậy chưa gây hứng thú cho học sinh khi học kiểu bài văn tả người.

- Trong quá trình giảng dạy, giáo viên chưa chú trọng việc rèn cho học sinh kĩ năng quan sát và dùng ngôn ngữ diễn đạt lại những gì mình đã quan sát được. Chưa tổ chức được nhiều hoạt động nhằm phát triển tư duy ngôn ngữ ở học sinh.

- Bên cạnh đó, việc sử dụng vốn từ ngữ khi miêu tả người của giáo viên còn hạn chế, chưa có những câu văn mượt mà nhưng vẫn chân thực, gần gũi,… Đặc biệt, khi học sinh đưa ra một câu văn dùng từ chưa chuẩn hay hình ảnh chưa hợp lí,… giáo viên chưa chỉnh sửa kịp thời nên chưa thổi hồn, làm cầu nối nâng tình yêu văn học cho các em.

- Bản thân giáo viên đôi khi chưa đầu tư đúng mức cho các tiết dạy Tập làm văn.



b. Đối với học sinh:

- Phần lớn học sinh không thích học phân môn tập làm văn vì môn này khó. Nó đòi hỏi sự sáng tạo và năng khiếu của các em.

- Vốn từ ngữ của các em còn hạn chế nên khi viết văn thường bị lặp lại từ, lời văn chưa lưu loát, diễn đạt chưa trôi chảy, thiếu hình ảnh, cảm xúc.

- Nhiều em không nắm được cấu trúc ngữ pháp nên sử dụng dấu câu tùy tiện. Một số học sinh làm theo văn mẫu hoặc chỉ viết theo gợi ý của giáo viên hướng dẫn. Chưa sáng tạo trong cách dùng từ đặt câu.

c. Đối với phụ huynh:

- Đa số phụ huynh là dân làm nông, ít có điều kiện quan tâm đến con em mình. Một số gia đình ở tạm trú có hoàn cảnh khó khăn chưa quan tâm đến con em mình.

- Đa số HS thuộc hoàn cảnh gia đình khó khăn, việc đầu tư về thời gian để giáo dục cũng như điều kiện học tập còn hạn chế, đôi lúc còn phó mặt cho nhà trường hoặc GVCN.

2.3. Nội dung của giải pháp:

2.3.1. Cung cấp cho học sinh phương pháp làm văn tả người:

- Học sinh cần nắm được 4 yêu cầu khi làm bài văn tả người:

+ Cụ thể hoá sự vật (tả ai?)

+ Cá thể hoá sự vật (tả như thế nào?)

+ Mục đích hoá sự vật (tả với mục đích gì?)

+ Cảm xúc hoá sự vật (tình cảm, thái độ ra sao?)

- Cung cấp cho học sinh 5 bước làm bài văn tả người:

+ Bước 1: Tìm hiểu đề.

+ Bước 2: Quan sát, tìm ý.

+ Bước 3: Lập dàn ý.

+ Bước 4: Viết bài.

+ Bước 5: Kiểm tra lại bài.

- Cụ thể ở mỗi bước, giáo viên cần làm những việc như sau:

* Bước 1: Tìm hiểu đề.

Tác dụng giúp học sinh xác định được yêu cầu của đề, tránh lạc đề.

Cách thực hiện: Hướng dẫn các em làm các thao tác sau:

+ Đọc kĩ đề bài.

+ Phân tích đề: Gạch 1 gạch dưới các từ xác định thể loại, 2 gạch dưới đối tượng miêu tả, nét đứt dưới giới hạn miêu tả.

Ví dụ: Tả hình dáng và tính tình người mẹ thân yêu của em.

* Bước 2: Quan sát tìm ý.

+ Mục đích: Là bước quyết định thành công của bài. Để có bài văn hay, học sinh phải biết quan sát, biết ghi chép chi tiết những điểm mình quan sát.

+ Cách thực hiện: Giáo viên cho học sinh quan sát, hình dung, tưởng tượng đối tượng miêu tả, ghi chép theo sườn.

* Người

- Hình dáng:

+ Tuổi

+ Vóc dáng

+ Nước da

+ Hàm răng.

- Tính tình:

+ Thói quen

+ Cách cư xử

+ Lời nói, cử chỉ

* Bước 3: Tạo văn bản: Đây là bước cần thiết giúp học sinh phát hiện và sửa lỗi sai. Ở bước này, giáo viên cần hướng dẫn học sinh làm như sau:

- Đọc lại bài văn

- Sửa lỗi chính tả.

- Sửa lỗi từ, câu, dấu câu.

- Sửa lỗi đoạn.

- Thêm nội dung, chi tiết