TÀI LIỆU TÀI LIỆU Kiến thức cơ bản phần đọc hiểu văn bản LỚP 12

[Yopovn]

TÀI LIỆU Kiến thức cơ bản phần đọc hiểu văn bản LỚP 12 được soạn dưới dạng file word gồm 7 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.

KIẾN THỨC CƠ BẢN PHẦN ĐỌC HIỂU​

1. Nhận diện các phong cách ngôn ngữ

- Đặc điểm nhận diện của các loại phong cách để phân biệt khi xác định phong cách đó trong một văn bản.

	Phong cách ngôn ngữ​	Đặc điểm nhận diện ​
1​	Phong cách ngôn Khoa học	Dùng trong những văn bản thuộc lĩnh vực nghiên cứu, học tập và phổ biến khoa học, đặc trưng cho các mục đích diễn đạt chuyên môn sâu
2​	Phong cách ngôn Báo chí	Kiểu diễn đạt dùng trong các loại văn bản thuộc lĩnh vực truyền thông của xã hội về tất cả các vấn đề thời sự.
3​	Phong cách ngôn Chính luận	Dùng trong lĩnh vực chính trị - xã hội, người giao tiếp thường bày tỏ chính kiến, bộc lộ công khai quan điểm tư tưởng, tình cảm của mình với những vấn đề thời sự nóng hổi của xã hội
4​	Phong cách ngôn Nghệ thuật	Dùng chủ yếu trong tác phẩm văn chương, không chỉ có chức năng thông tin mà còn thỏa mãn nhu cầu thẩm mĩ của con người; từ ngữ trau chuốt, tinh luyện…
5​	Phong cách ngôn Hành chính	Dùng trong các văn bản thuộc lĩnh vực giao tiếp điều hành và quản lí xã hội.
6​	Phong cách ngôn Sinh hoạt	Sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày, mang tính tự nhiên, thoải mái và sinh động, ít trau chuốt… trao đổi thông tin, tư tưởng, tình cảm trong giao tiếp với tư cách cá nhân

2. Các phương thức biểu đạt

- Lưu ý: trong một văn bản thường xuất hiện nhiều phương thức như tự sự và miêu tả, thuyết minh và biểu cảm… song sẽ có một phương thức nổi bật.

Phương thức​	Khái niệm​	Dấu hiệu nhận biết​	Thể loại​
Tự sự	- Dùng ngôn ngữ để kể lại một hoặc một chuỗi các sự kiện, có mở đầu -> kết thúc - Ngoài ra còn dùng để khắc họa nhân vật (tính cách, tâm lí...) hoặc quá trình nhận thức của con người	- Có sự kiện, cốt truyện - Có diễn biến câu chuyện - Có nhân vật - Có các câu trần thuật/đối thoại	- Bản tin báo chí - Bản tường thuật, tường trình - Tác phẩm văn học nghệ thuật (truyện, tiểu thuyết)
Miêu tả	Dùng ngôn ngữ để tái hiện lại những đặc điểm, tính chất, nội tâm của người, sự vật, hiện tượng	- Các câu văn miêu tả - Từ ngữ sử dụng chủ yếu là tính từ	- Văn tả cảnh, tả người, vật... - Đoạn văn miêu tả trong tác phẩm tự sự.
Thuyết minh	Trình bày, giới thiệu các thông tin, hiểu biết, đặc điểm, tính chất của sự vật, hiện tượng	- Các câu văn miêu tả đặc điểm, tính chất của đối tượng - Có thể là những số liệu chứng minh	- Thuyết minh sản phẩm - Giới thiệu di tích, thắng cảnh, nhân vật - Trình bày tri thức và phương pháp trong khoa học.
Biểu cảm	Dùng ngôn ngữ bộc lộ cảm xúc, thái độ về thế giới xung quanh	- Câu thơ, văn bộc lộ cảm xúc của người viết - Có các từ ngữ thể hiện cảm xúc: ơi, ôi....	- Điện mừng, thăm hỏi, chia buồn - Tác phẩm văn học: thơ trữ tình, tùy bút.
Nghị luận	Dùng để bàn bạc phải trái, đúng sai nhằm bộc lộ rõ chủ kiến, thái độ của người nói, người viết rồi dẫn dắt, thuyết phục người khác đồng tình với ý kiến của mình.	- Có vấn đề nghị luận và quan điểm của người viết - Từ ngữ thường mang tính khái quát cao (nêu chân lí, quy luật) - Sử dụng các thao tác: lập luận, giải thích, chứng minh	- Cáo, hịch, chiếu, biểu. - Xã luận, bình luận, lời kêu gọi. - Sách lí luận. - Tranh luận về một vấn đề chính trị, xã hội, văn hóa.
Hành chính công vụ	- Là phương thức giao tiếp giữa Nhà nước với nhân dân, giữa nhân dân với cơ quan Nhà nước, giữa cơ quan với cơ quan, giữa nước này và nước khác trên cơ sở pháp lí.	- Hợp đồng, hóa đơn... - Đơn từ, chứng chỉ... (Phương thức và phong cách hành chính công vụ thường không xuất hiện trong bài đọc hiểu)	- Đơn từ - Báo cáo - Đề nghị

3. Các thao tác lập luận

Trong một văn bản, người ta thường dùng nhiều thao tác lập luận khác nhau nhưng sẽ có một thao tác lập luận chính nổi bật. Bảng dưới đây giúp thí sinh nhận biết rõ ràng cụ thể hơn.

STT​	Thao tác lập luận​	Khái niệm​
1	Giải thích	Dùng lí lẽ để cắt nghĩa, giảng giải sự vật, hiện tượng, khái niệm giúp người đọc, người nghe hiểu đúng ý của mình.
2	Phân tích	Chia nhỏ đối tượng thành nhiều yếu tố bộ phận để đi sâu xem xét một cách toàn diện về nội dung, hình thức của đối tượng.
3	Chứng minh	Đưa ra những cứ liệu – dẫn chứng xác đáng để làm sáng tỏ một lí lẽ một ý kiến để thuyết phục người đọc người nghe tin tưởng vào vấn đề đó. ( Đưa lí lẽ trước - Chọn dẫn chứng và đưa dẫn chứng. Cần thiết phải phân tích dẫn chứng để lập luận chứng minh thuyết phục hơn. Đôi khi thuyết minh trước rồi trích dẫn chứng sau.)
4	So sánh	Đặt đối tượng trong mối tương quan, cái nhìn đôi sánh để thấy đặc điểm, tính chất của nó
5	Bình luận	Đánh giá hiện tượng, vấn đề tốt/xấu, đúng/sai...
6	Bác bỏ	Trao đổi, tranh luận để bác bỏ những ý kiến sai lệch

4. Các biện pháp tu từ

Trong đề thi, câu hỏi thường có dạng, tìm ra biện pháp tu từ và phân tích hiệu quả của biện pháp tu từ ấy. Chính vì thế các em phải nhớ được hiệu quả nghệ thuật mang tính đặc trưng của từng biện pháp.

Biện pháp tu từ​	Khái niệm​	Tác dụng​	Ví dụ​
So sánh​	Đối chiếu 2 hay nhiều sự vật, sự việc mà giữa chúng có những nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho lời văn.	-Giúp sự vật, sự việc được miêu tả sinh động, cụ thể, nổi bật điểm giống nhau - Giúp cho câu văn/câu thơ giàu sức gợi hình, gợi cảm.	VD: Mặt trời xuống biển như hòn lửa.
Nhân hóa​	Sử dụng những từ ngữ chỉ hoạt động, tính cách, suy nghĩ, tên gọi ... vốn chỉ dành cho con người để miêu tả đồ vật, sự vật, con vật, cây cối khiến cho chúng trở nên sinh động, gần gũi, có hồn hơn	-Làm cho đối tượng hiện ra sinh động, hấp dẫn, thu hút, gần gũi, có tâm trạng và có hồn gần với con người. - Giúp cho câu văn/câu thơ giàu sức gợi hình, gợi cảm.	VD: Sông được lúc dềnh dàng Chim bắt đầu vội vã
Ẩn dụ​	Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.	- Giúp cho cách diễn đạt mang tính hàm súc, cô đọng, giá trị biểu đạt cao, gợi những liên tưởng ý nhị, sâu sắc. - Làm cho câu văn/câu thơ giàu sức gợi hình, gợi cảm.	Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng.
Hoán dụ​	Gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm này bằng tên của một sự vật, hiện tượng khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.	-Diễn tả sinh động nội dung thông báo và gợi những liên tưởng ý vị, sâu sắc. - Làm cho câu văn/câu thơ giàu sức gợi hình, gợi cảm.	Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính
Nói quá​	Phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.	Khiến các sự việc, hiện tượng hiện lên một cách ấn tượng với người đọc, người nghe.	Lỗ mũi mười tám gánh lông Chồng yêu chồng bảo râu rồng trời cho.
Nói giảm nói tránh​	Dùng cách diễn đạt tế nhị uyển chuyển để tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề, tránh thô tục, thiếu lịch sự	Làm giảm nhẹ đi ý muốn nói (đau thương, mất mát) nhằm thể hiện sự trân trọng	Áo bào thay chiếu anh về đất.
Liệt kê​	Sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả đầy đủ, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay tư tưởng, tình cảm.	-Diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh. Biểu hiện khác nhau của sự vật, sự việc hay tư tưởng, tình cảm được nói đến. - Giúp sự diễn đạt cụ thể, thuyết phục.	Hồi nhỏ sống với đồng Với sông rồi với bể.
Điệp ngữ​	Lặp lại từ ngữ , cụm từ (hoặc cấu trúc câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh	-Nhấn mạnh nội dung diễn đạt, tô đậm ấn tượng – tăng giá trị biểu cảm vấn đề được lặp. -Tạo âm hưởng nhịp điệu cho câu văn, câu thơ.	Không có kính không phải vì xe không có kính.

THẦY CÔ TẢI NHÉ!