- Tham gia
- 28/1/21
- Bài viết
- 85,996
- Điểm
- 113
tác giả
Biện pháp “Phát triển năng lực tự học và giải quyết vấn đề thông qua sơ đồ tư duy trong dạy học môn Lịch sử cho học sinh lớp 5” được soạn dưới dạng file word gồm 19 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn biện pháp
Trong sự nghiệp giáo dục, môn lịch sử ở trường phổ thông đã góp phần không nhỏ trong việc giáo dục lòng tự hào dân tộc, tinh thần yêu nước và trách nhiệm của thể hệ trẻ đối với sự phát triển của nước nhà.
Thế nhưng trong thời đại ngày nay giới trẻ được thừa hưởng một thành quả công nghệ nghe nhìn đã làm ảnh hưởng không ít về môn học Lịch sử. Hơn nữa các bậc phụ huynh, học sinh hiện nay còn cho rằng môn Lịch sử là một môn học phụ nên không mấy quan tâm, chú trọng đến môn học này mà chỉ tập trung vào hai môn Toán và Tiếng Việt.
Giáo dục tiểu học nhằm hình thành cơ sở ban đầu cho sự phát triển về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ, năng lực của học sinh; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học trung học cơ sở. (Trích luật giáo dục 2019)
Vì vậy, tầm quan trọng của bộ môn này là giúp các em ham học hỏi, tìm hiểu để biết rằng giá trị của cuộc sống hôm nay được tạo bởi xương, máu, nước mắt của biết bao nhiêu lớp lớp ông cha ta từ ngàn đời nay đã ngã xuống để dựng nước và giữ nước. Một dân tộc mà đời đời tồn tại và phát triển, một dân tộc đang từng ngày được sánh vai với các nước khác trên thế giới đó là nhờ vào những thành tựu, những chiến công huy hoàng rất đáng tự hào trong sự nhiệp bảo vệ Tổ Quốc.
Vậy để dòng lịch sử chung của ngàn năm hào hùng như một mạch nước ngầm chảy mãi trong mỗi con người Việt thì ta phải làm sao để môn Lịch sử là một món ăn tinh thần, cuốn hút các em học Tiểu học vào môn học này. Từ môn học chúng ta hình thành cho các em niềm tin vào đạo đức, có thái độ
khâm phục tinh thần yêu nước của các bậc tiền bối và có hành vi đúng đắn để xác định nhiệm vụ của bản thân mình đối với quê hương đất nước thân yêu. Như vậy việc dạy học môn Lịch sử trong trường phổ thông nói chung và trường Tiểu học nói riêng vô cùng quan trọng. Đã có nhiều thầy giáo, cô giáo tâm huyết với nghề, thường xuyên đổi mới phương pháp dạy học, góp phần nâng cao tính hấp dẫn của môn học. Tuy nhiên, thực tế các trường Tiểu học, trong việc dạy môn Lịch sử phần lớn giáo viên vẫn chưa đưa ra được những phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh. Hình thức tổ chức dạy học của giáo viên cũng chưa đem lại niềm vui, niềm hứng thú cho các em vào điều kiện cụ thể.
Vậy phải có biện pháp gì để khắc phục? Và đưa ra được những phương pháp dạy học như thế nào để phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh? Đó là tất cả những điều mà nhà sư phạm đều quyết tâm đưa ra những tâm huyết của mình. Vì thế tôi chọn biện pháp “Phát triển năng lực tự học và giải quyết vấn đề thông qua sơ đồ tư duy trong dạy học môn Lịch sử cho học sinh lớp 5”.
2. Mục đích nghiên cứu
Nhằm giúp học sinh phát triển năng lực tự học, tự giải quyết vấn đề, chủ động tìm hiểu các sự kiện tiêu biểu của Lịch sử dân tộc qua các thời kì với những nét chính về diễn biến; kết quả; ý nghĩa và các nhân vật Lịch sử tiêu biểu ở phân môn Lịch sử lớp 5.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xác định cơ sở lý luận nghiên cứu về kỹ năng tự học, tự giải quyết vấn đề của học sinh trong các tiết học lịch sử lớp 5.
- Nghiên cứu thực trạng mức độ năng lực tự học, tự giải quyết vấn đề của học sinh trong học tập môn lịch sử lớp 5.
- Đề xuất biện pháp nhằm phát triển năng lực tự học và giải quyết vấn đề thông qua sơ đồ tư duy trong dạy học môn Lịch sử lớp 5.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
Biện pháp xoay quanh việc nghiên cứu giảng dạy và học tập bằng sơ đồ tư duy trong một số bài lịch sử lớp 5. Đối tượng mà tôi áp dụng cho biệp pháp này là học sinh lớp 5 của trường.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Thao giảng, dự giờ, trao đổi rút kinh nghiệm trong dạy học môn Lịch sử 5.
- Nghiên cứu các tài liệu về phương pháp dạy học môn Lịch sử 5. - Nghiên cứu sách giáo khoa Lịch sử 5.
- Nghiên cứu cách sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học môn lịch sử 5. II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
1. Cơ sở lí luận
Trong phương pháp dạy học trước đây thì việc dạy học bằng sơ đồ tư duy đã được áp dụng, như vẽ sơ đồ hay biểu bảng nhưng ở mức độ đơn giản áp dụng không thường xuyên. Còn đối với phương pháp dạy học bằng sơ đồ tư duy hiện nay là một phương pháp được thực hiện với mức độ cao và ưu điểm vượt trội nhằm phát huy tính chủ động sáng tạo của học sinh trong việc tìm tòi, đào sâu hay mở rộng một ý tưởng,… bằng việc sử dụng đồng thời hình ảnh, đường nét và chữ viết với sự tư duy tích cực. Cùng một chủ đề nhưng có thể trình bày dưới dạng sơ đồ tư duy theo một cách riêng, với cách dùng màu sắc, hình ảnh và cụm từ diễn đạt khác nhau. Chính từ đó mà việc lập sơ đồ tư duy luôn phát huy được khả năng củ động, sáng tạo của mỗi giáo viên và học sinh.
Trong dạy học Lịch sử, do không trực tiếp quan sát các sự kiện nên phương pháp trực quan góp phần quan trọng trong việc tạo biểu tượng cho học sinh, cụ thể hóa các sự kiện nhằm nâng cao chất lượng dạy học. Nhiều bài dạy lịch sử có rất nhiều thông tin và sự kiện học sinh không thể nhớ hết, nhưng giáo viên hệ thống bằng sơ đồ tư duy thì bài học sẽ trở nên ngắn gọn và dễ hiểu.
2. Cơ sở thực tiễn
Sơ đồ tư duy là hình thức ghi chép sử dụng màu sắc, hình ảnh để mở rộng và đào sâu các ý tưởng. Sơ đồ tư duy một công cụ tổ chức tư duy nền tảng, có thể miêu tả nó là một kĩ thuật hình họa với sự kết hợp giữa từ ngữ, hình ảnh, đường nét, màu sắc phù hợp với cấu trúc, hoạt động và chức năng
của bộ não, giúp con người khai thác tiềm năng vô tận của bộ não. Phương pháp này được dựa trên những cơ sở khoa học khi phân tích các vai trò, chức năng của não trái và não phải trong bộ não của con người. Não trái sẽ có khả năng ghi nhớ những chữ, con số, ký tự, logic, còn não phải là nơi để ghi nhớ hình ảnh, màu sắc, âm thanh. Khi mà có sự kết hợp giữa cả não trái và não phải, con người sẽ ghi nhớ được nhanh hơn, nhớ lâu hơn. Sơ đồ tư duy là công cụ đồ họa nối các hình ảnh có liên hệ với nhau nên có thể vận dụng sơ đồ tư duy vào hỗ trợ dạy học kiến thức mới, củng cố kiến thức sau mỗi tiết học, ôn tập hệ thống hóa kiến thức sau mỗi chương. Vì thế, vận dụng sơ đồ tư duy trong dạy học lịch sử sẽ giúp học sinh có phương pháp học hợp lý, nhằm phát huy tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh một cách triệt để.
Việc thể hiện sơ đồ tư duy có thể được vẽ trên giấy bìa, bảng, sử dụng bút chì, màu, phấn,… hoặc có thể thiết kế trên Powerpoint hay các phần
mềm tin học chuyên dùng để hỗ trợ việc thiết kế sơ đồ tư duy. Với phương pháp này không chỉ phát triển được trí tuệ của học sinh qua khả năng vẽ và viết ngắn gọn, cô đọng nội dung bài học trên sơ đồ tư duy, mà các em học sinh còn hệ thống được kiến thức khi tổng hợp và chọn lọc ý để trình bày trên sơ đồ.
THẦY CÔ TẢI NHÉ!
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn biện pháp
Bài thơ Việt Nam quốc sử diễn ca, Bác Hồ chúng ta đã viết: Dân ta phải biết sử ta.
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam.
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam.
Trong sự nghiệp giáo dục, môn lịch sử ở trường phổ thông đã góp phần không nhỏ trong việc giáo dục lòng tự hào dân tộc, tinh thần yêu nước và trách nhiệm của thể hệ trẻ đối với sự phát triển của nước nhà.
Thế nhưng trong thời đại ngày nay giới trẻ được thừa hưởng một thành quả công nghệ nghe nhìn đã làm ảnh hưởng không ít về môn học Lịch sử. Hơn nữa các bậc phụ huynh, học sinh hiện nay còn cho rằng môn Lịch sử là một môn học phụ nên không mấy quan tâm, chú trọng đến môn học này mà chỉ tập trung vào hai môn Toán và Tiếng Việt.
Giáo dục tiểu học nhằm hình thành cơ sở ban đầu cho sự phát triển về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ, năng lực của học sinh; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học trung học cơ sở. (Trích luật giáo dục 2019)
Vì vậy, tầm quan trọng của bộ môn này là giúp các em ham học hỏi, tìm hiểu để biết rằng giá trị của cuộc sống hôm nay được tạo bởi xương, máu, nước mắt của biết bao nhiêu lớp lớp ông cha ta từ ngàn đời nay đã ngã xuống để dựng nước và giữ nước. Một dân tộc mà đời đời tồn tại và phát triển, một dân tộc đang từng ngày được sánh vai với các nước khác trên thế giới đó là nhờ vào những thành tựu, những chiến công huy hoàng rất đáng tự hào trong sự nhiệp bảo vệ Tổ Quốc.
Vậy để dòng lịch sử chung của ngàn năm hào hùng như một mạch nước ngầm chảy mãi trong mỗi con người Việt thì ta phải làm sao để môn Lịch sử là một món ăn tinh thần, cuốn hút các em học Tiểu học vào môn học này. Từ môn học chúng ta hình thành cho các em niềm tin vào đạo đức, có thái độ
3
khâm phục tinh thần yêu nước của các bậc tiền bối và có hành vi đúng đắn để xác định nhiệm vụ của bản thân mình đối với quê hương đất nước thân yêu. Như vậy việc dạy học môn Lịch sử trong trường phổ thông nói chung và trường Tiểu học nói riêng vô cùng quan trọng. Đã có nhiều thầy giáo, cô giáo tâm huyết với nghề, thường xuyên đổi mới phương pháp dạy học, góp phần nâng cao tính hấp dẫn của môn học. Tuy nhiên, thực tế các trường Tiểu học, trong việc dạy môn Lịch sử phần lớn giáo viên vẫn chưa đưa ra được những phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh. Hình thức tổ chức dạy học của giáo viên cũng chưa đem lại niềm vui, niềm hứng thú cho các em vào điều kiện cụ thể.
Vậy phải có biện pháp gì để khắc phục? Và đưa ra được những phương pháp dạy học như thế nào để phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh? Đó là tất cả những điều mà nhà sư phạm đều quyết tâm đưa ra những tâm huyết của mình. Vì thế tôi chọn biện pháp “Phát triển năng lực tự học và giải quyết vấn đề thông qua sơ đồ tư duy trong dạy học môn Lịch sử cho học sinh lớp 5”.
2. Mục đích nghiên cứu
Nhằm giúp học sinh phát triển năng lực tự học, tự giải quyết vấn đề, chủ động tìm hiểu các sự kiện tiêu biểu của Lịch sử dân tộc qua các thời kì với những nét chính về diễn biến; kết quả; ý nghĩa và các nhân vật Lịch sử tiêu biểu ở phân môn Lịch sử lớp 5.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xác định cơ sở lý luận nghiên cứu về kỹ năng tự học, tự giải quyết vấn đề của học sinh trong các tiết học lịch sử lớp 5.
- Nghiên cứu thực trạng mức độ năng lực tự học, tự giải quyết vấn đề của học sinh trong học tập môn lịch sử lớp 5.
- Đề xuất biện pháp nhằm phát triển năng lực tự học và giải quyết vấn đề thông qua sơ đồ tư duy trong dạy học môn Lịch sử lớp 5.
4
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
Biện pháp xoay quanh việc nghiên cứu giảng dạy và học tập bằng sơ đồ tư duy trong một số bài lịch sử lớp 5. Đối tượng mà tôi áp dụng cho biệp pháp này là học sinh lớp 5 của trường.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Thao giảng, dự giờ, trao đổi rút kinh nghiệm trong dạy học môn Lịch sử 5.
- Nghiên cứu các tài liệu về phương pháp dạy học môn Lịch sử 5. - Nghiên cứu sách giáo khoa Lịch sử 5.
- Nghiên cứu cách sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học môn lịch sử 5. II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
1. Cơ sở lí luận
Trong phương pháp dạy học trước đây thì việc dạy học bằng sơ đồ tư duy đã được áp dụng, như vẽ sơ đồ hay biểu bảng nhưng ở mức độ đơn giản áp dụng không thường xuyên. Còn đối với phương pháp dạy học bằng sơ đồ tư duy hiện nay là một phương pháp được thực hiện với mức độ cao và ưu điểm vượt trội nhằm phát huy tính chủ động sáng tạo của học sinh trong việc tìm tòi, đào sâu hay mở rộng một ý tưởng,… bằng việc sử dụng đồng thời hình ảnh, đường nét và chữ viết với sự tư duy tích cực. Cùng một chủ đề nhưng có thể trình bày dưới dạng sơ đồ tư duy theo một cách riêng, với cách dùng màu sắc, hình ảnh và cụm từ diễn đạt khác nhau. Chính từ đó mà việc lập sơ đồ tư duy luôn phát huy được khả năng củ động, sáng tạo của mỗi giáo viên và học sinh.
Trong dạy học Lịch sử, do không trực tiếp quan sát các sự kiện nên phương pháp trực quan góp phần quan trọng trong việc tạo biểu tượng cho học sinh, cụ thể hóa các sự kiện nhằm nâng cao chất lượng dạy học. Nhiều bài dạy lịch sử có rất nhiều thông tin và sự kiện học sinh không thể nhớ hết, nhưng giáo viên hệ thống bằng sơ đồ tư duy thì bài học sẽ trở nên ngắn gọn và dễ hiểu.
5
2. Cơ sở thực tiễn
Sơ đồ tư duy là hình thức ghi chép sử dụng màu sắc, hình ảnh để mở rộng và đào sâu các ý tưởng. Sơ đồ tư duy một công cụ tổ chức tư duy nền tảng, có thể miêu tả nó là một kĩ thuật hình họa với sự kết hợp giữa từ ngữ, hình ảnh, đường nét, màu sắc phù hợp với cấu trúc, hoạt động và chức năng
của bộ não, giúp con người khai thác tiềm năng vô tận của bộ não. Phương pháp này được dựa trên những cơ sở khoa học khi phân tích các vai trò, chức năng của não trái và não phải trong bộ não của con người. Não trái sẽ có khả năng ghi nhớ những chữ, con số, ký tự, logic, còn não phải là nơi để ghi nhớ hình ảnh, màu sắc, âm thanh. Khi mà có sự kết hợp giữa cả não trái và não phải, con người sẽ ghi nhớ được nhanh hơn, nhớ lâu hơn. Sơ đồ tư duy là công cụ đồ họa nối các hình ảnh có liên hệ với nhau nên có thể vận dụng sơ đồ tư duy vào hỗ trợ dạy học kiến thức mới, củng cố kiến thức sau mỗi tiết học, ôn tập hệ thống hóa kiến thức sau mỗi chương. Vì thế, vận dụng sơ đồ tư duy trong dạy học lịch sử sẽ giúp học sinh có phương pháp học hợp lý, nhằm phát huy tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh một cách triệt để.
Việc thể hiện sơ đồ tư duy có thể được vẽ trên giấy bìa, bảng, sử dụng bút chì, màu, phấn,… hoặc có thể thiết kế trên Powerpoint hay các phần
6
mềm tin học chuyên dùng để hỗ trợ việc thiết kế sơ đồ tư duy. Với phương pháp này không chỉ phát triển được trí tuệ của học sinh qua khả năng vẽ và viết ngắn gọn, cô đọng nội dung bài học trên sơ đồ tư duy, mà các em học sinh còn hệ thống được kiến thức khi tổng hợp và chọn lọc ý để trình bày trên sơ đồ.
THẦY CÔ TẢI NHÉ!
CHỦ ĐỀ LIÊN QUAN
CHỦ ĐỀ QUAN TÂM
CHỦ ĐỀ MỚI NHẤT
