- Tham gia
- 28/1/21
- Bài viết
- 82,427
- Điểm
- 113
tác giả
Biện pháp rèn kĩ năng khai thác kiến thức từ bản đồ cho học sinh trong môn Lịch sử - Địa lí (phần Địa lí) lớp 7 NĂM 2023 THEO CTGDPT 2018 được soạn dưới dạng file word gồm 15 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.
1. Tính cấp thiết phải tiến hành sáng kiến.
Môn Địa lí góp phần hình thành cho học sinh nhân cách con người mới trong xã hội. Nhất là Địa lí về đất nước, vùng lãnh thổ, nó giúp học sinh có thể thấy được lịch sử dân tộc, giúp học sinh có thái độ, tinh thần lao động, bồi dưỡng ý thức làm chủ, ý thức xây dựng.
Hơn nữa, bộ môn địa lí trong nhà trường còn có khả năng trong việc bồi dưỡng cho học sinh thế giới quan khoa học và những nhận thức đúng đắn. Bởi lẽ môn địa lí là một môn học có tính tổng hợp vừa mang đặc trưng của khoa học –xã hội lại vừa mang tính đặc trưng của khoa học - tự nhiên.
Đối tượng nghiên cứu của nó là các tổng hợp lãnh thổ tự nhiên và tổng hợp lãnh thổ sản xuất. Học sinh cần nhận ra các mối quan hệ đó trong việc học tập môn địa lí. Việc học tập bộ môn địa lí cũng giúp học sinh nhận thức vai trò của tự nhiên, của con người trong các hoạt động kinh tế xã hội. Tự nhiên chỉ là yếu tố chứa đựng khả năng, yếu tố con người mới là quyết định.
Vậy nó có thể bồi dưỡng cho học sinh quan điểm đúng đắn trong tư duy kinh tế, tư duy sinh thái…
Do đặc điểm của các đối tượng, sự vật địa lí được trải rộng trong không gian, GV không thể dẫn học sinh đến từng nơi được.Vì vậy dạy học địa lí không thể không có bản đồ. Trong mỗi bản đồ địa lí đều chứa đựng những kiến thức ở các kí hiệu, ước hiệu và những kiến thức thông qua các mối quan hệ địa lí – kiến thức “ẩn“
Bản đồ có vai trò, ý nghĩa quan trọng trong dạy học địa lí, là cuốn SGK thứ 2, là phương tiện dạy học ở nhiều bài địa lí. Từ bản đồ có thể bồi dưỡng thế giới quan duy vật biện chứng, bồi dưỡng năng lực tự học, tự nghiên cứu… cho HS.
Dựa vào bản đồ, GV có thể nêu ra các vấn đề cho HS suy nghĩ, nhận thức, phát triển tư duy địa lí & khai thác đặc trưng quan trọng của địa lí là tư duy gắn liền với lãnh thổ, xét đoán dựa trên cơ sở bản đồ.
Vì vậy việc giảng dạy địa lí luôn phải gắn liền với bản đồ & việc hướng dẫn cho HS khai thác kiến thức từ bản đồ (lược đồ) địa lí là rất quan trọng.
2. Mục tiêu của đề tài sáng kiến.
Đối với HS bậc THCS tôi nhận thấy việc rèn kĩ năng khai thác kiến thức từ bản đồ (lược đồ) địa lí là rất cần thiết, nó là cơ sở giúp các em khai thác, chiếm lĩnh, làm chủ nguồn tri thức; từ đó hứng thú trong học tập.
Phần địa lí lớp 7 có sử dụng rất nhiều bản đồ, lược đồ, để khai thác được các kiến thức này, buộc các em học sinh phải có kĩ năng trong sử dụng bản đồ, tuy nhiên trong quá trình dạy tại trường THCS, tôi thấy các em bộc lộ nhiều thiếu sót trong khai thác kiến thức từ bản đồ, như:
- Chưa nắm được cách chỉ bản đồ đối với mỗi loại đối tượng địa lí (chỉ đường, chỉ điểm, diện tích…)
- Còn mơ hồ trong xác định phương hướng trên bản đồ
- Chưa biết khai thác các nội dung kiến thức từ bản đồ theo lời gợi dẫn của GV
- Chưa biết xác lập các mối quan hệ địa lí của các đối tượng trên bản đồ
=> HS chưa thực sự chủ động trong việc khai thác kiến thức từ bản đồ, lược đồ
Chính vì vậy tôi xây dựng sáng kiến kinh nghiệm “Biện pháp rèn kĩ năng khai thác kiến thức từ bản đồ cho học sinh trong môn Lịch sử - Địa lí (phần Địa lí) lớp 7” , với mong muốn phần nào giúp các em học sinh khối 7 có kĩ năng sử dụng bản đồ, lược đồ địa lí để khai thác kiến thức tốt hơn nữa, tạo tiền đề để các em học tốt chương trình địa lí các khối tiếp theo
3. Thời gian, đối tượng, phạm vi nghiên cứu.
- Thời gian nghiên cứu từ tháng 9/2012 đến tháng 3/2023 trường THCS.
- Đối tượng nghiên cứu: Học sinh khối lớp 7.
- Phạm vi nghiên cứu: Chương trình Lịch sử - Địa lí (phần Địa lí) lớp 7
1. Hiện trạng vấn đề.
Trên thực tế Bản đồ không thể tách rời Môn địa lí nhưng nếu GV không chú ý hình thành cho HS cách khai thác kiến thức & kĩ năng từ bản đo (lược đồ) ngay từ những lớp đầu cấp thì quá trình dạy & học ở các lớp tiếp theo rất khó khăn cho cả GV & HS.
Hiện nay trong chương trình đổi mới SGK, khối lượng kiến thức rất lớn nhưng không chỉ được thể hiện ở kênh chữ mà còn ở trong kênh hình (Trong đó có Bản đồ, lược đồ) đòi hỏi GV cũng phải có sự nghiên cứu chuẩn bị để thiết kế các hoạt động dạy học đảm bảo nội dung, tính chính xác về kiến thức cho HS.
Nhiều HS khối 7 vẫn chưa nhận thấy vai trò quan trọng của môn địa lí, quan niệm đây là một môn phụ nên chưa có sự đầu tư cho bộ môn.
Nhiều em chưa có kĩ năng sử dụng bản đồ, nên tất yếu quá trình vận dụng khai thác và tiếp nhận tri thức từ bản đồ, lược đồ còn rất hạn chế. Đặc biệt đối với HS yêú, kém , khi tìm hiểu và khai thác kiến thức từ những kí hiệu khô khan trên bản đồ là cả một quá trình khó khăn đối với các em. Từ đó gây áp lực bộ môn đối với HS yếu kém.
* Bảng số liệu khảo sát HS của khối 7 trong sử dụng bản đồ và khai thác kiến thức từ bản đồ (lược đồ) trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
2. Mô tả sáng kiến, giải pháp thực hiện sáng kiến để giải quyết vấn đề.
2.1 Cơ sở lí luận của vấn đề.
Bản đồ địa lí là hình vẽ thu nhỏ bề mặt Trái Đất hoặc một bộ phận của bề mặt Trái Đất lên trên mặt phẳng dựa vào các phương pháp vẽ Bản đồ ( PP toán học, PP kí hiệu…. )
Bản Đồ có khả năng phản ánh sự phân bố & các mối quan hệ của các đối tượng địa lí trên bề mặt Trái đất một cách cụ thể với nhiều ưu điểm riêng mà không một phương tiện nào có thể thay thế được. Do đó bản đồ vừa là một phương tiện trực quan, vừa là nguồn tri thức quan trọng của việc dạy học địa lí & sử dụng bản đồ là một phương pháp đặc trưng trong dạy học địa lí.
+ Dựa theo nội dung thì có các bản đồ địa lí tự nhiên, bản đồ địa lí Kinh tế – xã hội.
+ Dựa theo tỉ lệ thì có bản đồ tỉ lệ lớn, tỉ lệ trung bình, tỉ lệ nhỏ.
+ Dựa theo loại hình thì có bản đồ treo tường, bản đồ (lược đồ) trong SGK, Atlát địa lí, bản đồ (lược đồ) bài tập….
Mỗi loại bản đồ có một chức năng riêng. Vì vậy trong dạy học địa lí GV phải biết sử dụng phối hợp các loại bản đồ với nhau để tận dụng tối đa, chức năng ưu thế của từng loại bản đồ; đồng thời cũng tạo điều kiện tối đa để cho HS thường xuyên được tiếp xúc với bản đồ, lược đồ biết cách tìm kiếm thông tin từ các bản đồ riêng lẻ hoặc đối chiếu ,so sánh, phối hợp các bản đồ với nhau trên cơ sở đó mà nắm vững tri thức, phát triển tư duy & kỉ năng sử dụng bản đồ
THẦY CÔ TẢI NHÉ!
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Tính cấp thiết phải tiến hành sáng kiến.
Môn Địa lí góp phần hình thành cho học sinh nhân cách con người mới trong xã hội. Nhất là Địa lí về đất nước, vùng lãnh thổ, nó giúp học sinh có thể thấy được lịch sử dân tộc, giúp học sinh có thái độ, tinh thần lao động, bồi dưỡng ý thức làm chủ, ý thức xây dựng.
Hơn nữa, bộ môn địa lí trong nhà trường còn có khả năng trong việc bồi dưỡng cho học sinh thế giới quan khoa học và những nhận thức đúng đắn. Bởi lẽ môn địa lí là một môn học có tính tổng hợp vừa mang đặc trưng của khoa học –xã hội lại vừa mang tính đặc trưng của khoa học - tự nhiên.
Đối tượng nghiên cứu của nó là các tổng hợp lãnh thổ tự nhiên và tổng hợp lãnh thổ sản xuất. Học sinh cần nhận ra các mối quan hệ đó trong việc học tập môn địa lí. Việc học tập bộ môn địa lí cũng giúp học sinh nhận thức vai trò của tự nhiên, của con người trong các hoạt động kinh tế xã hội. Tự nhiên chỉ là yếu tố chứa đựng khả năng, yếu tố con người mới là quyết định.
Vậy nó có thể bồi dưỡng cho học sinh quan điểm đúng đắn trong tư duy kinh tế, tư duy sinh thái…
Do đặc điểm của các đối tượng, sự vật địa lí được trải rộng trong không gian, GV không thể dẫn học sinh đến từng nơi được.Vì vậy dạy học địa lí không thể không có bản đồ. Trong mỗi bản đồ địa lí đều chứa đựng những kiến thức ở các kí hiệu, ước hiệu và những kiến thức thông qua các mối quan hệ địa lí – kiến thức “ẩn“
Bản đồ có vai trò, ý nghĩa quan trọng trong dạy học địa lí, là cuốn SGK thứ 2, là phương tiện dạy học ở nhiều bài địa lí. Từ bản đồ có thể bồi dưỡng thế giới quan duy vật biện chứng, bồi dưỡng năng lực tự học, tự nghiên cứu… cho HS.
Dựa vào bản đồ, GV có thể nêu ra các vấn đề cho HS suy nghĩ, nhận thức, phát triển tư duy địa lí & khai thác đặc trưng quan trọng của địa lí là tư duy gắn liền với lãnh thổ, xét đoán dựa trên cơ sở bản đồ.
Vì vậy việc giảng dạy địa lí luôn phải gắn liền với bản đồ & việc hướng dẫn cho HS khai thác kiến thức từ bản đồ (lược đồ) địa lí là rất quan trọng.
2. Mục tiêu của đề tài sáng kiến.
Đối với HS bậc THCS tôi nhận thấy việc rèn kĩ năng khai thác kiến thức từ bản đồ (lược đồ) địa lí là rất cần thiết, nó là cơ sở giúp các em khai thác, chiếm lĩnh, làm chủ nguồn tri thức; từ đó hứng thú trong học tập.
Phần địa lí lớp 7 có sử dụng rất nhiều bản đồ, lược đồ, để khai thác được các kiến thức này, buộc các em học sinh phải có kĩ năng trong sử dụng bản đồ, tuy nhiên trong quá trình dạy tại trường THCS, tôi thấy các em bộc lộ nhiều thiếu sót trong khai thác kiến thức từ bản đồ, như:
- Chưa nắm được cách chỉ bản đồ đối với mỗi loại đối tượng địa lí (chỉ đường, chỉ điểm, diện tích…)
- Còn mơ hồ trong xác định phương hướng trên bản đồ
- Chưa biết khai thác các nội dung kiến thức từ bản đồ theo lời gợi dẫn của GV
- Chưa biết xác lập các mối quan hệ địa lí của các đối tượng trên bản đồ
=> HS chưa thực sự chủ động trong việc khai thác kiến thức từ bản đồ, lược đồ
Chính vì vậy tôi xây dựng sáng kiến kinh nghiệm “Biện pháp rèn kĩ năng khai thác kiến thức từ bản đồ cho học sinh trong môn Lịch sử - Địa lí (phần Địa lí) lớp 7” , với mong muốn phần nào giúp các em học sinh khối 7 có kĩ năng sử dụng bản đồ, lược đồ địa lí để khai thác kiến thức tốt hơn nữa, tạo tiền đề để các em học tốt chương trình địa lí các khối tiếp theo
3. Thời gian, đối tượng, phạm vi nghiên cứu.
- Thời gian nghiên cứu từ tháng 9/2012 đến tháng 3/2023 trường THCS.
- Đối tượng nghiên cứu: Học sinh khối lớp 7.
- Phạm vi nghiên cứu: Chương trình Lịch sử - Địa lí (phần Địa lí) lớp 7
PHẦN II: NỘI DUNG SÁNG KIẾN
1. Hiện trạng vấn đề.
Trên thực tế Bản đồ không thể tách rời Môn địa lí nhưng nếu GV không chú ý hình thành cho HS cách khai thác kiến thức & kĩ năng từ bản đo (lược đồ) ngay từ những lớp đầu cấp thì quá trình dạy & học ở các lớp tiếp theo rất khó khăn cho cả GV & HS.
Hiện nay trong chương trình đổi mới SGK, khối lượng kiến thức rất lớn nhưng không chỉ được thể hiện ở kênh chữ mà còn ở trong kênh hình (Trong đó có Bản đồ, lược đồ) đòi hỏi GV cũng phải có sự nghiên cứu chuẩn bị để thiết kế các hoạt động dạy học đảm bảo nội dung, tính chính xác về kiến thức cho HS.
Nhiều HS khối 7 vẫn chưa nhận thấy vai trò quan trọng của môn địa lí, quan niệm đây là một môn phụ nên chưa có sự đầu tư cho bộ môn.
Nhiều em chưa có kĩ năng sử dụng bản đồ, nên tất yếu quá trình vận dụng khai thác và tiếp nhận tri thức từ bản đồ, lược đồ còn rất hạn chế. Đặc biệt đối với HS yêú, kém , khi tìm hiểu và khai thác kiến thức từ những kí hiệu khô khan trên bản đồ là cả một quá trình khó khăn đối với các em. Từ đó gây áp lực bộ môn đối với HS yếu kém.
* Bảng số liệu khảo sát HS của khối 7 trong sử dụng bản đồ và khai thác kiến thức từ bản đồ (lược đồ) trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
Lớp | Sĩ số | Biết chỉ bản đồ theo yêu cầu của GV | Biết chủ động khai thác kiến thức từ bản đồ | Không biết chỉ bản đồ |
7A2 | 52 | 13 | 10 | 29 |
7A7 | 50 | 18 | 12 | 20 |
2. Mô tả sáng kiến, giải pháp thực hiện sáng kiến để giải quyết vấn đề.
2.1 Cơ sở lí luận của vấn đề.
Bản đồ địa lí là hình vẽ thu nhỏ bề mặt Trái Đất hoặc một bộ phận của bề mặt Trái Đất lên trên mặt phẳng dựa vào các phương pháp vẽ Bản đồ ( PP toán học, PP kí hiệu…. )
Bản Đồ có khả năng phản ánh sự phân bố & các mối quan hệ của các đối tượng địa lí trên bề mặt Trái đất một cách cụ thể với nhiều ưu điểm riêng mà không một phương tiện nào có thể thay thế được. Do đó bản đồ vừa là một phương tiện trực quan, vừa là nguồn tri thức quan trọng của việc dạy học địa lí & sử dụng bản đồ là một phương pháp đặc trưng trong dạy học địa lí.
+ Dựa theo nội dung thì có các bản đồ địa lí tự nhiên, bản đồ địa lí Kinh tế – xã hội.
+ Dựa theo tỉ lệ thì có bản đồ tỉ lệ lớn, tỉ lệ trung bình, tỉ lệ nhỏ.
+ Dựa theo loại hình thì có bản đồ treo tường, bản đồ (lược đồ) trong SGK, Atlát địa lí, bản đồ (lược đồ) bài tập….
Mỗi loại bản đồ có một chức năng riêng. Vì vậy trong dạy học địa lí GV phải biết sử dụng phối hợp các loại bản đồ với nhau để tận dụng tối đa, chức năng ưu thế của từng loại bản đồ; đồng thời cũng tạo điều kiện tối đa để cho HS thường xuyên được tiếp xúc với bản đồ, lược đồ biết cách tìm kiếm thông tin từ các bản đồ riêng lẻ hoặc đối chiếu ,so sánh, phối hợp các bản đồ với nhau trên cơ sở đó mà nắm vững tri thức, phát triển tư duy & kỉ năng sử dụng bản đồ
THẦY CÔ TẢI NHÉ!
CHỦ ĐỀ LIÊN QUAN
CHỦ ĐỀ MỚI NHẤT
