MÔN VĂN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Rèn học sinh lớp 9 viết một số kiểu đoạn văn thường gặp trong kì thi vào 10

Yopovn · 22/2/24

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Rèn học sinh lớp 9 viết một số kiểu đoạn văn thường gặp trong kì thi vào 10 được soạn dưới dạng file word gồm 27 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.

PHẦN II: NỘI DUNG

I. CƠ SỞ LÍ LUẬN.

Trên thực tế, ngành giáo dục đang đổi mới theo hướng: Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Việc kiểm tra đánh giá cũng theo hướng phát triển năng lực học sinh. Trong nhiều năm gần đây, bài kiểm tra văn cuối kì và đặc biệt là bài thi vào lớp 10 của học sinh lớp 9 thường yêu cầu viết đoạn văn nghị luận.Hơn nữa ở lớp 8 các em đã được học về các kiểu đoạn văn theo các mô hình Diễn dịch, Quy nạp, Tổng phân hợp và một vài mô hình khác.Tuy vậy học sinh vẫn rất lúng túng chưa biết rõ cách viết khác nhau của nghị luận và tự sự. Lúc kiểm tra ,khi viết vào bài học sinh cứ viết ào ào , đôi khi đoạn văn yêu cầu nghị luận mà như kể lại một việc gì đó. Việc của thầy cô là giúp học sinh nắm vững và phân biệt được từng thể loại, tránh sự nhầm lẫn giữa thể này với thể khác.

Trong thực tế học sinh hiện nay không mặn mà với việc học môn văn nên các em không say mê học. Vì vậy có những vấn đề tưởng như đơn giản có sẵn ở nhiều tài liệu trước mắt mà học sinh cũng không để tâm.

Không có cách nào khác , giáo viên tìm ra các phương pháp hiệu quả nhất để hướng dẫn học sinh học có kết quả.

Dựa vào những cơ sở lí luận trên, tôi có một vài điều tâm đắc trong việc hướng dẫn học sinh lớp 9 viết đoạn văn nghị luận để các em có thể đạt kết quả tốt nhất trong việc học tập và trong các kì thi.

II. CƠ SỞ THỰC TIỄN.

Trong quá trình làm bài kiểm tra ở lớp cũng như ở kiểm tra học kì, đặc biệt là kì thi tuyển vào lớp 10 ở môn Ngữ văn nhiều năm qua, học sinh viết đoạn văn nghị luận còn rất nhiều hạn chế. Bài làm của học sinh thường chưa đúng yêu cầu thể loại, sơ sài, lan man, lúc thừa, lúc thiếu, có khi xa đề, lạc đề. Thực trạng ấy làm cho đội ngũ thầy cô giáo chúng ta phải trăn trở, phải suy nghĩ, mà nguyên nhân chính là học sinh không có kĩ năng viết đoạn, không có định hướng khi làm kiểu bài nghị luận văn học cũng như nghị luận xã hội. Do đó mỗi thầy cô đứng lớp chúng ta cần phải tìm ra phương pháp nào đó dạy cho học sinh biết cách viết đoạn văn nghị luân theo yêu cầu là việc làm thiết thực. Bản thân học sinh tích cực rèn rũa để có kĩ năng viết đoạnvăn nghị luận . Từ thực tế trên tôi chọn viết đề tài “ Rèn học sinh lớp 9 viết một số kiểu đoạn văn thường gặp trong kì thi vào 10.” nhằm trao đổi kinh nghiềm cùng đồng nghiệp giúp bản thân nâng cao nghiệp vụ trong giảng dạy và giúp học sinh nâng cao chất lượng học tập cũng như nâng cao kết quả trong các kì thi tuyển sinh vào lớp 10. Nâng cao chất lượng học sinh cũng là góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đó là vấn đề mà thầy cô giáo cần phải quan tâm và chú trọng.

KHẢO SÁT THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI THỰC HIỆN ĐỀ TÀI.

- Số HS chưa nắm được kiến thức về đoạn văn và các mô hình đọan văn khác nhau như thế nào : 14%.

- Số HS viết đọan văn còn lủng củng, sơ sài, lúc thừa lúc thiếu,chưa biết lập luận bài chất lượng thấp : 38%.

- Số HS viết đạt yêu cầu nhưng chưa thuyết phục cao : 32%.

- Số HS làm tốt các bài tập viết đoạn đạt chất lượng cao : 16%.

III. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU.

1. Khái niệm về đoạn văn và các kiểu đoạn văn.

a. Đoạn văn: Đoạn văn là phần văn bản được tính từ chỗ viết hoa lùi đầu dòng đến chỗ chấm xuống dòng. Đoạn văn thể hiện hoàn chỉnh một chủ đề nào đó.Các câu trong đoạn văn cùng xoay quanh làm nổi bật một chủ đề và được liên kết vớí nhau bằng các phương tiện liên kế

b. Yêu cầu đối với một đoạn văn:

* Về hình thức:

Đoạn văn phải có tính liên kết chặt chẽ được thể hiện: Các câu văn được kết nối với nhau bằng nhiều phép liên kết như phép lặp, phép thế, phép nối…

* Về nội dung:

Đoạn văn phải có tính thống nhất chủ đề : Các câu trong đoạn văn phải tập trung làm sáng tỏ hoặc thể hiện trọn vẹn một nội dung nào đó.

c. Các kiểu đoạn văn thường gặp:

- Đoạn văn kiểu diễn dịch: Là đoạn văn được trình bày đi từ ý chung khái quát đến các ý chi tiết cụ thể. Câu chủ đề đứng đầu đoạn văn có nội dung khái quát toàn đoạn đồng thời cũng là câu mang luận điểm chính của cả đoạn.

Mô hình:

C1( Câu chủ đề mang luận điểm)

C2 C3 C4…

Các câu (2) , (3) , (4)…là các câu mang ý chi tiết cụ thể và cũng được xem như các dẫn chứng , lí lẽ làm sáng tỏ cho câu chủ đề.

Ví dụ: (1) Anh thanh niên là người rất khiêm tốn. (2) Khi ông họa sĩ muốn vẽ chân dung của anh , anh hào hứng giới thiệu về những con người đáng để vẽ hơn mình. (3) Đó là ông kĩ sư ở vườn rau dưới Sa Pa vượt qua bao khó khăn vất vả để tạo ra những củ su hào to hơn, ngon hơn cho nhân dân,v à anh cán bộ khí tượng dưới trung tâm suốt mười một năm chuyên tâm nghiên cứu và thiết lập bản đồ sét. (4) Anh thấy đóng góp của mình bình thường nhỏ bé so với những con người ấy. (5) Anh thấy thấm thía sự hi sinh thầm lặng của những con người ngày đêm làm việc lo nghĩ cho đất nước ở nơi mảnh đất nghĩa tình Sa Pa này.

Như vậy: Câu (1) là câu chủ đề luận điểm

Câu (2) là câu chuyển để đưa dẫn chứng

Câu (3) là dẫn chứng gián tiếp từ tác phẩm

Câu (4,5) là những câu phân tích, nhận xét từ dẫn chứng của người viết.

- Đoạn văn kiểu quy nạp: Là đoạn văn được trình bày đi từ các ý chi tiết, cụ thể đến ý chung khái quát. Câu chủ đề đứng cuối đoạn có vai tró khái quát nội dung toàn đoạn và đồng thời cũng là câu mang luận điểm chính của cả đoạn.

* Lưu ý: Quy nạp là cách trình bày ngược lại so với kiểu diễn dịch.

Trình tự diễn đạt:

Câu 1,2,3…trình bày ý cụ thể chi tiếtè Câu cuối khái quát ý toàn đoạn văn.

Ví dụ: (1) Vẻ đẹp của Thúy Vân dịu dàng, hài hòa cùng tự nhiên: “ Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da” như hứa hẹn một cuộc sống êm đềm, bình lặng. (2)Trong khi đó, vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành của một Thúy Kiều sắc sảo lại mặn mà lại khiến cho tạo hóa phải hờn ghen, gợi liên tưởng về một số phận nhiều sóng gió.(3) Dưới ngòi bút của Nguyễn Du, ngoại hình đã trở thành một phương tiện để bộc lộ tính cách, thậm chí có thể dự báo số phận của từng nhân vật.

Các câu (1) , (2) trình bày các ý cụ thể chi tiết và là các dẫn chứng, lí lẽ.

Câu (3) khát quát nội dung đã phân tích ở trên, nó là câu chốt của đoạn văn.

- Đoạn văn Tổng- phân- hợp: Là đoạn văn được trình bày theo trình tự khái quát - cụ thể - tổng hợp. Đây là đoạn văn được kết hợp cả hai kiểu diễn dịch và quy nạp.

* Lưu ý : Khi viết đoạn văn tổng- phân- hợp, cần biết cách khái quát, nâng cao để tránh sự trùng lặp của hai câu chốt.

Trình tự đoạn văn :

Câu 1( câu chốt) è Câu 2,3,4… ( phân tích, chứng minh…)è Câu cuối

( khái quát tổng hợp nội dung đoạn văn).

Chú ý: Câu đầu và câu cuối tránh sự trùng lặp.

Ví dụ: (1)Ngay từ khổ thơ đầu, Hữu Thỉnh đã mang đến cho người đọc những “ tín hiệu” riêng của mùa thu.(2) Không phải là những rừng phong sắc đỏ, giậu cúc vàng , lá ngô đồng rơi hay ao sen tàn lạnh…như trong thơ