TUYỂN TẬP BỘ Đề luyện thi tốt nghiệp thpt môn ngữ văn NĂM 2023 CÓ HƯỚNG DẪN

Yopovn · 10/11/23

TUYỂN TẬP BỘ Đề luyện thi tốt nghiệp thpt môn ngữ văn NĂM 2023 CÓ HƯỚNG DẪN được soạn dưới dạng file word gồm 1078 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.

BỘ ĐỀ ÔN THI TỐT NGHIỆP MÔN NGỮ VĂN NĂM 2023

ĐỀ SỐ 1

Phần I. Đọc hiểu (3,0 điểm)

Theo từ điển Tiếng Việt xu nịnh là nịnh nọt để lấy lòng và cầu lợi. Hiểu nôm na xu nịnh là khen ngợi quá đáng chỉ cốt để làm đẹp lòng nhau, thông thường nhằm mục đích cầu lợi cho cá nhân. Cần phân biệt rõ “nịnh” khác với “khen”. Cùng là mục tiêu tán dương hành động hay suy nghĩ của cấp trên, người thật tâm khen cảm thấy thoải mái vì động cơ khen do ngưỡng mộ, thán phục; trong khi đó, người có hành vi nịnh, thường sẽ nhận thức được ngay “tính sai trái” của mình vừa làm vì họ hiểu rằng, cấp trên có thể không xứng với những lời "khen" như vậy.

Thói xu nịnh xưa nay, với muôn hình vạn trạng, biến hóa khôn lường. Kẻ xu nịnh rất giỏi ứng biến, bất kể trường hợp nào cũng nịnh được và nịnh rất hay. Họ thường a dua theo đuôi người có quyền nhưng ưa nịnh để trục lợi, thăng quan tiến chức, bất chấp lẽ phải. Một số người được nịnh thì nghĩ rằng, chẳng mất gì, lại ưa nghe lời ngon ngọt, sống trong cảm giác của kẻ bề trên. Từ đó, nó làm cho chính kẻ được nịnh xao lòng, mất bản lĩnh, không đánh giá đúng bản thân mình, sinh ra chủ quan, tự mãn, dẫn đến đánh giá sai lệch cán bộ dưới quyền; người tốt không được trọng dụng, người xấu thì lấn lướt lộng quyền. Đây là nguyên nhân gây mất đoàn kết nội bộ, chia bè, kéo cánh làm suy yếu tổ chức.

(Ngăn chặn thói xu nịnh, Bùi Huy Lưu, )

Thực hiện các yêu cầu sau:

Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản.

Câu 2. Theo anh/chị, “nịnh” khác với “khen” ở điểm nào?

Câu 3. Chỉ ra và nêu tác dụng biện pháp tu từ trong câu: " kẻ được nịnh xao lòng, mất bản lĩnh, không đánh giá đúng bản thân mình, sinh ra chủ quan, tự mãn, dẫn đến đánh giá sai lệch cán bộ dưới quyền …"

Câu 4. Anh/chị có suy nghĩ gì về mục đích của những kẻ xu nịnh?

Phần II. Làm văn (7,0 điểm)

Câu 1. (2,0 điểm)

Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, anh/ chị hãy viết một đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ về giải pháp để ngăn chặn thói xu nịnh trong cuộc sống.

Câu 2. (5,0 điểm)

Mình về mình có nhớ ta

Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng

Mình về mình có nhớ không

Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn

– Tiếng ai tha thiết bên cồn

Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi

Áo chàm đưa buổi phân li

Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.

( Trích Việt Bắc, Tố Hữu)

Cảm nhận của anh/ chị về khung cảnh chia tay và tâm trạng của kẻ ở, người đi trong đoạn thơ trên. Từ đó, nhận xét cách dùng đại từ mình- ta trong đoạn thơ.

HƯỚNG DẪN CHẤM

Phần	Câu/Ý	Nội dung	Điểm
I		Đọc hiểu	*3.0*
	1	Phương thức biểu đạt chính của văn bản: nghị luận	0.5
	2	“nịnh” khác với “khen” ở điểm: -Nịnh bợ là khen quá lên so với sự thật hoặc khen những điều không phải là thật. Lời nịnh là lời khen giả dối, không thành thật hay quá đáng, và người nịnh có động cơ ích kỷ. Người nịnh những lời tâng bốc khôn khéo để được lòng người khác, để cầu lợi vật chất hay để khiến người ấy cảm thấy phải mang ơn mình. -Khen là lời ca ngợi, biểu dương từ người khác khi bản thân mình đạt được điều gì đó tốt đẹp hoặc cao cả. - Nịnh hoàn toàn đối lập với khen.	0.5
	3	Chỉ ra và nêu tác dụng biện pháp tu từ trong câu: " kẻ được nịnh xao lòng, mất bản lĩnh, không đánh giá đúng bản thân mình, sinh ra chủ quan, tự mãn, dẫn đến đánh giá sai lệch cán bộ dưới quyền …" - Chỉ ra: Biện pháp tu từ cú pháp: liệt kê (xao lòng, mất bản lĩnh, chủ quan, tự mãn…) - Tác dụng: làm rõ những biểu hiện tác hại của hành động nịnh và kẻ được nịnh một cách cụ thể, rõ ràng, dễ hiểu.	1.0
	4	Suy nghĩ gì về mục đích của những kẻ xu nịnh: - Mục đích của những kẻ xu nịnh: cầu lợi cho cá nhân - Suy nghĩ cá nhân: đây là mục đích xấu xa, đen tối, cần lên án, đấu tranh để chống sự suy thoái, biến chất về đạo đức, nhân cách của một bộ phận cá nhân trong đời sống xã hội.	1.0
II		Làm văn
	1	Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, anh/ chị hãy viết một đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ về giải pháp để ngăn chặn thói xu nịnh trong cuộc sống.	*2.0*
a. Đảm bảo cấu trúc đoạn văn nghị luận 200 chữ Học sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng -phân-hợp, song hành hoặc móc xích. b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận về một vấn đề xã hội: suy nghĩ về *giải pháp* để ngăn chặn thói xu nịnh trong cuộc sống.	0.25 0.25
c. Thí sinh lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận theo nhiều cách nhưng phải làm rõ suy nghĩ về giải pháp để ngăn chặn thói xu nịnh trong cuộc sống. Có thể triển khai theo hướng sau: - Học tập, rèn luyện, tu dưỡng đạo đức, nhất là đạo đức cách mạng; - Tăng cường vận động, tuyên truyền, học tập theo những tấm gương đạo đức cao đẹp; - Có lối sống lành mạnh, biết tự trọng, biết xấu hổ, biết đấu tranh phê bình và tự phê bình - Bình tĩnh, sáng suốt, tỉnh táo để biết đâu là lời khen tốt, đâu là lời nịnh xấu… -Bài học nhận thức và hành động dành cho bản thân	1.00
d. Sáng tạo Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn đề nghị luận.	0,25
e. Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu.	0,25
	2	Cảm nhận về khung cảnh chia tay và tâm trạng của kẻ ở, người đi trong 8 dòng đầu bài thơ Việt Bắc ( Tố Hữu). Từ đó, nhận xét cách dùng đại từ mình- ta trong đoạn thơ.	*5,0*
1. *Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận về một đoạn thơ ( có ý phụ)* Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài kết luận được vấn đề. (Nếu cảm nhận đoạn thơ mà không làm rõ ý phụ phần nhận xét thì không tính điểm cấu trúc)	(0,25)
2. *Xác định đúng vấn đề cần nghị luận* Khung cảnh chia tay và tâm trạng của kẻ ở, người đi trong 8 dòng đầu bài thơ Việt Bắc ( Tố Hữu);cách dùng đại từ mình- ta trong đoạn thơ.	(0,25)
3. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; thể hiện sự cảm nhận sâu sắc và vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. Cụ thể: 3.1.Mở bài: 0.25 – Giới thiệu Tố Hữu và bài thơ Việt Bắc – Nêu vấn đề cần nghị luận 3.2.Thân bài: 3.50 a. Khái quát về bài thơ, đoạn thơ: 0.25 đ - Về hoàn cảnh sáng tác, xuất xứ, cảm hứng chung của tác phẩm: viết nhân một sự kiện chính trị có ý nghĩa lịch sử: + Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, hiệp định Giơ-ne-vơ về Đông Dương được kí kết (tháng 7/1954), hòa bình trở lại, miền Bắc nước ta được giải phóng. Một trang sử mới của đất nước và một giai đoạn mới của cách mạng được mở ra. + Tháng 10 - 1954, các cơ quan Trung ương của Đảng và Chính phủ rời chiến khu Việt Bắc - thủ đô của cuộc kháng chiến - trở về Hà Nội. Trong cuộc chia tay giữa đồng bào Việt Bắc - ở lại với cán bộ kháng chiến - về xuôi, Tố Hữu đã xúc động viết bài thơ này. - Đặc điểm cấu tứ tác phẩm +Hình thức là đối thoại (cuộc chia tay giữa người dân với cán bộ kháng chiến) nhưng thực chất là lời độc thoại nội tâm của chủ thể trữ tình - nhân vật trữ tình (chủ thể trữ tình phân thân thành người về - kẻ ở để thể hiện cảm xúc, nỗi niềm của chính nhà thơ). +Kết cấu chung của bài thơ Việt Bắc: ++ Phần đầu: những kỉ niệm về cuộc kháng chiến chống Pháp từ ngày đầu gian khổ đến khi thắng lợi vẻ vang, sự gắn bó nghĩa tình giữa nhân dân và cách mạng. ++ Phần hai: Sự gắn bó nghĩa tình của miền ngược và miền xuôi trong viễn cảnh đất nước hòa bình lập lại. ++ Phần ba: Lòng biết ơn của nhân dân đối với Đảng, với Bác Hồ. - Vị trí, nội dung đoạn thơ: thuộc phần đầu của bài thơ, thể hiện khung cảnh chia tay và tâm trạng của con người. b. Cảm nhận nội dung, nghệ thuật đoạn thơ: 2.5đ - Về nội dung: (2.0đ) +Bốn câu đầu: Lời ướm hỏi của người ở lại với người ra đi; người ở lại lên tiếng trước: ++Gợi nhắc lại những kỉ niệm nghĩa tình trước hoàn cảnh đã đổi thay. “Mười lăm năm ”: quãng thời gian không quá dài nhưng đã có “biết bao nhiêu tình ” và biết bao kỉ niệm. ++Gợi nhắc không gian nguồn cội, nghĩa tình: Người ở lại nhạy cảm trước sự đổi thay của hoàn cảnh, sợ rằng người bạn của mình khi về thành phố sẽ quen với cuộc sống mới, hoàn cảnh mới mà quên mất những tháng ngày cùng nhau đồng cam cộng khổ. ++ Tâm trạng người ở lại: Điệp từ “nhớ” thể hiện tâm trạng chủ đạo của người ở lại dành cho người đưa tiễn. Nỗi nhớ được gắn với những sắc thái khác nhau, gợi tâm tình tha thiết: khi nhớ thiên nhiên, khi nhớ con người, lúc nhớ núi, lúc nhớ nguồn Việt Bắc. Nỗi nhớ cho thấy sự gắn bó giữa “mình ” và “ta ”. Cặp đại từ phiếm chỉ “mình - ta ” thể hiện sự gắn bó thủy chung giữa người ở (nhân dân) và người đi (cán bộ cách mạng), bất chấp hoàn cảnh đổi thay. Liên hệ: Trong ca dao, lối đối đáp “mình - ta” được dùng để nói về tình cảm riêng tư, tình yêu đôi lứa (“Mình về mình nhớ ta chăng - Ta về ta nhớ hàm răng mình cười ”). Ở bài thơ Việt Bắc, lối đối đáp “mình - ta ” lại để nói về tình cảm chung, tình cảm lớn như lòng yêu nước, sự gắn bó giữa nhân dân và cách mạng. +Bốn câu thơ sau là tiếng lòng của người ra đi: ++ “Tiếng ai tha thiết”: lời đồng vọng gần gũi thân thương mà người đi lắng nhận từ người ở. ++ Tâm trạng được thể hiện qua nỗi “bâng khuâng” đầy nhớ thương trong lòng và cả sự bồn chồn khi bước chân đi. ++ Hình ảnh hoán dụ “áo chàm ”: không đơn thuần dùng để chỉ màu áo quen thuộc của người dân Việt Bắc (áo nhuộm màu chàm) mà còn là hình ảnh nói thay cho toàn thể nhân dân Việt Bắc trong ngày đưa tiễn những đồng chí cách mạng về xuôi: “chàm nâu thêm đậm, phấn son chẳng nhòa”. ++ Hình ảnh có giá trị biểu cảm cao “cầm tay nhau biết nói gì hôm nay”: hành động nói thay cho nỗi xúc động nghẹn ngào không thể nói nên lời. Bốn câu thơ này đã gợi lên khung cảnh của cuộc tiễn đưa, vừa mang phong vị cổ điển, vừa mang vẻ đẹp truyền thống, lại vừa mang không khí của thời đại mới. (Phong vị cổ điển: đề tài li biệt quen thuộc trong văn học cổ; không khí của thời đại: cuộc chia tay giữa người về và kẻ ở trong bài Việt Bắc, có bâng khuâng thương nhớ nhưng không buồn, không đẫm lệ như nhiều cuộc chia tay trong văn học cổ.) Về nghệ thuật: ( 0.5) + Phép điệp từ , điệp cú pháp , ẩn dụ , hoán dụ để nhấn mạnh và thể hiện nỗi nhớ. + Đại từ phiếm chỉ “ai”. + Đại từ nhân xưng “mình” chỉ cán bộ và “ta” chỉ người Việt Bắc được sử dụng khéo léo. +Giọng thơ ngọt ngào, âm điệu da diết cùng với thể thơ giàu tính dân tộc đã diễn tả thành công trạng thái tình cảm nhớ thương da diết, bịn rịn trong buổi chia tay. *c. Nhận xét cách dùng đại từ mình- ta* trong đoạn thơ. 0.75đ** Qua 8 dòng thơ đầu của bài thơ Việt Bắc, ta thấy cặp đại từ xưng hô ta – mình được tác giả sử dụng khá nhuần nhuyễn, thành thục, tài hoa; lặp lại nhưng không vô vị, luyến láy mà không nhàm chán, thống nhất mà rất linh hoạt. Người ở lại đặt những câu hỏi tu từ vừa như nhắc nhở người ra đi hãy nhớ về Việt Bắc, vừa thể hiện tình cảm sâu sắc, mặn nồng. Cặp từ xưng hô mình – ta đầy tình tứ như xoắn quyện lấy nhau; vì là lời của người ở lại nên nhắc tới mình thì nhiều, nhắc tới ta thì ít. Chữ ta chỉ được nhắc đến một lần như một sự khiêm tốn để cho những kỉ niệm ùa về trong giây phút chia tay. Người ở lại nhớ nhung bao nhiêu thì người ra đi bâng khuâng, bồn chồn, lưu luyến bấy nhiêu: “ Áo chàm đưa buổi phân li Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay ” Chữ ta, chữ mình không xuất hiện nhưng thực ra đã hóa thân vào tiếng ai tha thiết bên cồn, vào hình ảnh áo chàm giản dị mà đầy nghĩa tình cách mạng. Có cả mình, cả ta ở cái cầm tay như một nốt lặng của tình cảm trong buổi phân ly. Ở đây, chỉ có thứ ngôn ngữ không lời của ánh mắt mới đủ sức chứa đựng nỗi niềm của người đi, kẻ ở. Mình-Ta đã gặp ở đâu đó trong ca dao, những cuộc chia tay và biết bao nỗi nhớ của kẻ ở, người đi. Cách sử dụng từ mình-ta vừa học tập văn hoá dân gian, vừa có sự sáng tạo mới mẻ, làm thơ cho Tố Hữu mang phong cách độc đáo: thơ trữ tình, chính trị, đậm đà tính dân tộc. Ta – mình là điệp khúc hay nhất, trữ tình nhất trong Việt Bắc. 3.3.Kết bài: 0.25 - Kết luận về nội dung, nghệ thuật vẻ đẹp của đoạn thơ trong bài thơ - Nêu cảm nghĩ về tình cảm thuỷ chung cách mạng, đạo lí truyền thống của dân tộc	(4.00)
4. *Sáng tạo* Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn đề nghị luận.	( 0,25)
5. *Chính tả, dùng từ, đặt câu* Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu	( 0,25)

ĐỀ SỐ 2

Phần I. Đọc hiểu (3,0 điểm)

Tầm nhìn sự hiểu biết của con người đôi lúc không phải xuất phát từ chỗ đứng mà nó còn do tâm hồn của mỗi con người định đoạt.

Một người anh là phi công nói với tôi: “Em biết không? Anh đã làm chủ được cả bầu trời và đã phóng tầm mắt quan sát được mọi thứ từ trên cao”.

Còn người anh khác làm kiểm lâm thì nói: “Anh bây giờ đang bảo vệ toàn bộ núi non, trùng điệp cùng với muôn loài chim thú”. Cả hai người anh đều nói về công việc của mình với vẻ đầy tự hào. Còn tôi lúc đó tuy còn nhỏ nhưng là một con người kém may mắn do tai nạn đang ngồi trên xe lăn ngày tháng chỉ quẩn quanh với “thế giới” là trong căn nhà nhỏ.

Thấy tôi hàng ngày tỏ vẻ buồn chán, mẹ đã động viên tôi: “Con trai! Mọi việc rồi sẽ qua. Tại sao con không đem bầu trời, đám mây, núi non và mọi thứ mà con nhìn thấy thu vào trong tâm hồn con? Như vậy con sẽ có được nhiều thứ hơn con tưởng”. Tôi ngạc nhiên hỏi: “Tâm hồn của con rộng lớn vậy sao?”

Mẹ hiền từ nói: “Con ngốc nghếch của mẹ! Trên đời chỉ có tâm hồn là có thể lớn và có thể nhỏ. Nó to lớn khi con người ta có tấm lòng độ lượng khoan dung biết thương người như thể thương thân. Nếu con sống được như thế thì tâm hồn có thể chứa đựng được cả trời đất, vạn vật trong đó.

Ngược lại, nó có thể nhỏ khi con người ta sống ích kỷ, hẹp hòi, ghen ghét, đố kỵ, ham danh, háo sắc... biết mình mà không biết người thì đến ngay cả cái kim cũng khó có thể len vào được!”

Quả đúng thật vậy, sau một thời gian chạy chữa và tập luyện tôi đã đi được bằng đôi chân của mình. Ngẫm lại những lời mẹ nói quả thật không sai. Tấm lòng rộng lớn hay nhỏ hẹp đều do tâm hồn mà hình thành. Vì vậy, trong cuộc sống ta nên mở rộng tâm hồn mình ra và sẽ thấy cuộc đời tươi đẹp hơn.

(Tâm hồn con người,VÕ HOÀNG NAM

Đọc văn bản trên và thực hiện các yêu cầu sau:

Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt của văn bản.

Câu 2. Theo tác giả, tại sao nhân vật tôi có tâm trạng buồn chán, còn hai người anh đầy tự hào?

Câu 3. Nêu tác dụng biện pháp nghệ thuật đối lập trong lời nói của người mẹ hiền từ.

Câu 4. Anh/chị có đồng tình hay không với câu nói:Tấm lòng rộng lớn hay nhỏ hẹp đều do tâm hồn mà hình thành. Nêu rõ lí do.

Phần II. Làm văn (7,0 điểm)

Câu 1. (2,0 điểm)

Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, anh/ chị hãy viết một đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của việc mở rộng tâm hồn trong cuộc sống con người.

Câu 2. (5,0 điểm)

Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời!
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người

THẦY CÔ TẢI NHÉ!