MÔN TIẾNG VIỆT SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN KĨ NĂNG VIẾT VĂN TẢ NGƯỜI CHO HỌC SINH LỚP 5

Yopovn · 31/1/24

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN KĨ NĂNG VIẾT VĂN TẢ NGƯỜI CHO HỌC SINH LỚP 5 được soạn dưới dạng file word gồm 18 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA PHÒNG GIÁO DỤC&ĐÀO TẠO TP THANH HÓA

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN KĨ NĂNG VIẾT VĂN
TẢ NGƯỜI CHO HỌC SINH LỚP 5

Người thực hiện: Khương Thị Hạnh
Chức vụ : Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường TH Đông Hương
SKKN thuộc lĩnh vực : Tiếng Việt

THANH HOÁ NĂM 2018

MỤC LỤC

Nội dung	Trang

1. MỞ ĐẦU ........................................................................	1
1.1. Lí do chọn đề tài ..........................................................	1
1.2. Mục đích nghiên cứu....................................................	1
1.3. Đối tượng nghiên cứu...................................................	2
1.4. Phương pháp nghiên cứu..............................................	2
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH GHIỆM .....................	2
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến............................................	2
2.2 Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm 2.2.1 Thực trạng chương trình SGK.......................................... 2.2.2 Thực trạng dạy và học Tập làm văn tả người …............. 2.2.3. Thực trạng về chất lượng học sinh ................................	3 3 3 4
2.3.Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề ..................	5
2.3.1. Hướng dẫn học sinh phân tích ngữ liệu, nhận diện đặc điểm của văn tả người............................................................	5
2.3.2. Hướng dẫn học sinh quan sát, chọn lọc chi tiết và lập dàn ý cho bài văn tả người .........................................................	6
2.3.2.1. Hướng dẫn học sinh quan sát và chọn lọc chi tiết......	6
2.3.2.2. Hướng dẫn học sinh lập dàn ý bài văn tả người....	7
2.3.3. Hướng dẫn học sinh rèn kĩ năng viết đoạn văn tả người...	8
2.3.3.1. Hướng dẫn học sinh diễn đạt bằng câu văn có hình ảnh và sử dụng một số biện pháp nghệ thuật đã học..........	8
2.3.2.2. Luyện viết đoạn mở bài, kết bài.........................	9
2.3.4. Hướng dẫn học sinh bộc lộ cảm xúc qua bài văn tả người	10
2.3.5. Hướng dẫn học sinh sửa lỗi trong bài viết.....................	11
2.3.6. Một số biện pháp hỗ trợ khác.......................................	12
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, với đồng nghiệp và nhà trường............	13
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ..................................................	14

1.MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài:

Tập làm văn là một phân môn rất quan trọng trong chương trình dạy học tiểu học, nó không chỉ giúp học sinh hình thành các kĩ năng: Nghe, nói, đọc, viết mà còn rèn cho học sinh khả năng giao tiếp, quan sát, phân tích tổng hợp và đặc biệt còn hình thành cho học sinh những phẩm chất tốt đẹp của con người mới hiện đại và năng động. Dạy tập làm văn là dạy học sinh cách nhìn nhận cuộc sống xung quanh trong thực tế vốn có của nó với cảm xúc thực của các em. Đồng thời cũng dạy các em cách ghi lại sự nhìn nhận ấy qua các văn bản còn gọi là đoạn văn, bài văn một cách chính xác về đối tượng, về ngữ pháp Tiếng việt.

Chương trình Tập làm văn ở Tiểu học chủ yếu là dạy văn miêu tả bao gồm: văn tả người, văn tả cảnh, văn tả cây cối ,văn tả đồ vật, văn tả con vật. Trong đó văn tả người là thể loại khó nhất đối với học sinh. Dù khá quen với văn miêu tả song bây giờ các em học sinh lớp 5 mới bắt đầu thực hiện làm bài văn tả người. Thể loại văn tả người giúp các em biết dùng từ ngữ, hình ảnh lời văn sinh động để tả lại hình dáng, tính tình và hoạt động của con người. Qua quan sát để miêu tả, tình cảm gắn bó và yêu mến con người của các em nảy nở, tư duy hình tượng cũng được rèn luyện nhờ vận dụng các biện pháp tu từ khi tả người. Nói cách khác, văn tả người không chỉ đơn thuần giúp học sinh biết cảm thụ văn học, biết dùng từ ngữ để vẽ lên một con người như thực mà còn hình thành ở các em tình cảm yêu thương con người, yêu cái thiện, yêu cuộc sống. Nó góp phần bổ sung kiến thức, rèn luyện tư duy và hình thành nhân cách cho học sinh.

Việc rèn luyện kĩ năng viết văn tả người là hết sức quan trọng. Trong quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy nhiều học sinh còn lúng túng, chưa biết sử dụng các phương pháp nghệ thuật trong văn miêu tả, làm cho nhân vật trở nên méo mó; học sinh khó diễn đạt sự khác biệt rõ giữa mắt, mũi, miệng, tóc... của người này và người khác. Vậy nên các em thường diễn đạt trùng lặp từ ngữ, ý và cả câu. Chính vì thế, tiết học văn tả người thường thiếu sự sinh động, hấp dẫn học sinh bởi các em thường thụ động nghe thầy cô cung cấp vốn từ ngữ, ý và cả cách diễn đạt câu sao cho hay, trôi chảy, biểu cảm hơn. Giáo viên giảng dạy thường chú trọng lí thuyết, coi nhẹ kĩ năng thực hành. Vì vậy các em ít được khai thác tính sáng tạo trong bài viết. Những câu hỏi: “Trang bị cho học sinh những kiến thức nào?”, “ Rèn luyện những kỹ năng gì?”, “ Rèn luyện như thế nào?”, ... để có được những bài văn hay luôn là những vấn đề trăn trở của mỗi giáo viên khi thiết kế và tổ chức dạy học phần này.

Hiểu rõ tầm quan trọng của môn tập làm văn nói chung, băn khoăn vì chất lượng bài văn viết về tả người chưa cao và với mong muốn được đóng góp một phần nhỏ để có nhiều bài viết hay của học sinh ở thể loại văn tả người, tôi xin mạnh dạn nêu ra “Một số biện pháp rèn kĩ năng viết văn tả người cho học sinh lớp 5”.

1.2. Mục đích nghiên cứu

Đề xuất được các biện pháp rèn luyện kỹ năng viết văn tả người cho học sinh lớp 5.

1.3.Đối tượng nghiên cứu:
Một số biện pháp rèn kỹ năng viết văn tả người cho học sinh lớp 5.

1.4. Phương pháp nghiên cứu

Nhằm giải quyết các vấn đề đặt ra trong sáng kiến kết hợp sử dụng các phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau:

1.4.1. Phương pháp phân tích

Đây là phương pháp được sử dụng nhiều trong quá trình xem xét, lý giải các vấn đề có tính chất lý luận và thực tiễn, từ đó rút ra những kết luận xác đáng làm tiền đề cho việc đưa ra các biện pháp rèn luyện kỹ năng viết văn tả người cho học sinh lớp 5 một cách phù hợp nhất.

1.4.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Thực tiễn phương pháp dạy học liên quan đến đề tài này bao gồm:
+ Về mục tiêu, chương trình dạy học văn tả người ở lớp 5.
+ Về việc dạy học văn tả người cho học sinh lớp 5 ở trường tiểu học hiện nay.
+ Định hướng về việc dạy học sinh lớp 5 viết văn tả người.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm:

Tả người là dạng bài TLV yêu cầu học sinh dùng từ ngữ để tái hiện lại hình ảnh, tính cách của một con người với các trạng thái và tính cách của người đó, nhằm giúp người đọc, người nghe như đang được tận mắt nhìn thấy đối tượng được tả dần hiện ra qua từng con chữ. Vì vậy khi làm văn tả người điều quan trọng là phải biết quan sát và dẫn ra được những nét tính cách đặc trưng, những hoạt động tiêu biểu nhất của đối tượng được miêu tả.

Để làm nổi bật đặc điểm của một bài văn tả người, người viết cần cụ thể hóa (tả ai?) nghĩa là tả người thì phải làm cho người đọc, người nghe hình dung được đây là một con người sống thực sự và cá biệt hóa là khi tả người phải làm cho người đọc, người nghe hình dung ra được một con người cụ thể chứ không phải chung chung.

Đối với học sinh Tiểu học khi viết một bài văn tả người thì hình ảnh con người mà các em xây dựng khác xa so với hình ảnh con người trong các tác phẩm văn chương, bởi các em còn nhỏ chưa suy nghĩ nhiều và chưa thể có được những cái nhìn sâu sắc về đối tượng miêu tả như các nhà văn. Văn tả người ở Tiểu học chỉ dừng lại ở mức độ khái quát về ngoại hình, tính tình và hoạt động của “một con người”. Đối tượng miêu tả của các em luôn gần gũi, gắn liền với cuộc sống hằng ngày của các em, có ảnh hưởng trực tiếp tới các em, ngôn ngữ miêu tả mà các em sử dụng là đơn giản, dễ hiểu và không yêu cầu quá cao. Các em chỉ cần đáp ứng được những yêu cầu cơ bản và đặc trưng nhất của một bài văn tả người, đồng thời thể hiện được những cái nhìn ban đầu của mình về đối tượng, thể hiện được những tình cảm, bộc lộ xúc cảm của mình dành cho đối tượng vào bài văn làm cho bài văn đậm chất “chân thực”. Làm được như vậy xem như các em đã đạt được yêu cầu của một bài văn tả người.

Từ việc tìm hiểu các khái niệm liên quan và việc phân tích các đặc trưng của văn tả ngưởi có thể thấy việc nắm vững được khái niệm, đặc trưng của một bài văn tả người là rất cần thiết. Nắm được đặc điểm cơ bản sẽ tránh được việc viết văn lạc đề, tránh được việc lấy râu ông nọ chắp cằm bà kia. Văn miêu tả trong chương trình lớp 5 gồm nhiều kiểu bài khác nhau, nếu không nắm chắc được từng loại thì sẽ dẫn đến tình trạng lạc đề.

2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:

2.2.1. Thực trạng chương trình sách giáo khoa

Với mục đích trang bị kiến thức, rèn luyện các kĩ năng làm văn, góp phần cùng các môn học khác mở rộng vốn sống, rèn luyện tư duy, bồi dưỡng tâm hồn, cảm xúc thẩm mỹ, hành thành nhân cách cho học sinh, phân môn Tập làm văn ở lớp 5 được dạy trong 31 tuần (trừ các tuần ôn tập và kiểm tra), mỗi tuần 2 tiết. Chương trình tập trung dạy học sinh tạo lập 2 loại văn bản có tính chất nghệ thuật là văn miêu tả, văn kể chuyện và 6 loại văn bản khác. Riêng về văn miêu tả, chươngtrình tập trung vào các thể loại miêu tả cảnh, miêu tả người, miêu tả đồ vật (ôn tập), miêu tả cây cối (ôn tập), miêu tả