- Tham gia
- 28/1/21
- Bài viết
- 82,427
- Điểm
- 113
tác giả
Một số thao tác dạy học giúp học sinh có kĩ năng phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ nghệ thuật trong bộ môn ngữ văn lớp 6 SÁCH KNTT CTGDPT2018 được soạn dưới dạng file word gồm 34 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.
Xuất phát từ thực tế đó là tình trạng học sinh không thích học môn văn. Nếu như làm một phép so sánh với thời giáo dục ngày xưa thì hình ảnh ông đồ với những cuốn sách văn thơ trở thành hình tượng. Người học trò luôn khắc cốt ghi tâm những câu: “ Tiên học lễ hậu học văn , Nhân chi sơ tính bản thiện” hay có những ông trạng tí hon với khả năng đối đáp rất tài. Còn ngày nay, xã hội phát triển theo đúng quy luật của nó, con người cũng khẩn trương, vội vàng hơn – thời buổi CNH – HĐH, thời của công nghệ thông tin cái gì cũng nhanh, nhạy, luôn, ngay, nóng hổi. Vì thế mà hình như mọi người không có thời gian để chiêm nghiệm một câu nói triết lí, suy nghĩ cảm nhận về một bài thơ, bài văn, một câu chuyện sâu sắc. Và học sinh chắc cũng vậy, nếu cho học sinh làm một bài hay 10 bài toán, lý, hóa… thì học sinh vẫn sẵn sàng hứng thú còn nếu bảo học sinh viết một, hai đoạn văn thì chắc chắn sẽ nhận được những câu: “ Viết a cô? Dài lắm!” Đấy là chưa nói tới năng lực cảm thụ một đoạn thơ, bài thơ. Chả hiểu từ đâu, từ bao giờ các em lại có tính lười, sự ngại viết, ngại suy nghĩ như vậy? Đó là một câu hỏi day dứt mãi trong lòng tôi. Tại sao lại như vậy? Cái hứng thú của học trò khi nghe giảng “ Mắt chớp chớp, mồm đớp đớp” đâu rồi? Phải chăng đó là lỗi của thầy vì chưa chuẩn bị bài tốt, chưa có kỹ năng truyền thụ kiến thức, chưa có kỹ năng cảm thụ văn hay đó là lỗi của trò? Có thể đó là tỉ lệ 50/50, nhưng tôi thiết nghĩ cái bắt nguồn vẫn là từ người thầy đầu tiên, vì thế bản thân tôi luôn động viên mình cố gắng dạy tốt để giúp học sinh có cảm hứng, kỹ năng cảm thụ, hứng thú khi nghe giảng, ít nhất học sinh hiểu và cảm nhận gật gù. Nếu làm được như vậy thì tôi tin rằng học sinh sẽ thích môn văn.
Mặt khác, năm nay tôi dạy lớp 6 - học sinh đầu cấp, các con rất bỡ ngỡ, non nớt trong khi các em bắt đầu tiếp cận với sách mới. Mà đặc trưng, mục tiêu của sách mới không nặng về kiến thức, chủ yếu rèn kĩ năng cho học sinh.
Tôi cũng đã nghiên cứu một số cuốn sách giáo khoa ngữ văn 6 mới, thì tôi nhận thấy mặc dù về cấu trúc bài, về tên các chủ đề là khác nhau, xong kiến thức trọng tâm của tiếng việt lớp 6 vẫn là các biện pháp tu từ ( chiếm 1/3 kiến thức tiếng việt). Vì vậy, dù dạy theo sách nào thì kĩ năng phân tích tác dụng của biện pháp tu từ là rất cần thiết. Nếu các con làm tốt kĩ năng này từ lớp 6 thì các lớp sau chắc chắn học sinh sẽ học tốt môn văn và có niềm yêu thích môn học!
Tất cả những lí do trên đã trở thành động lực thôi thúc tôi chọn đề tài này!
II. Mục đích nghiên cứu
Trước khi thực hiện đề tài này, tôi luôn lắng nghe được những lời phản ánh của phụ huynh học sinh: “ Học văn vẫn là khó nhất vì nó cứ mung lung, trìu tượng, không cụ thể là cái gì”. Hoặc những lời tâm sự của học sinh: “ Cô ơi! Học văn buồn ngủ lắm! ”. Vì thế trong quá trình giảng dạy, tôi luôn trăn trở làm thế nào để học sinh cảm thấy học văn dễ hiểu? Học văn thấy hay? Học văn thấy thích? Làm thế nào để học sinh không ngại viết? Học sinh viết văn được dài? Viết có cảm xúc? Đó là tất cả những câu hỏi đặt ra trong tôi, giúp tôi bắt tay vào nghiên cứu đề tài. Tôi biết, cũng đã có rất nhiều thầy cô cũng có cùng nội dung nghiên cứu giống tôi, nhưng tôi tin mỗi người sẽ có một nét riêng, một kinh nghiệm của mình để cùng đóng góp cho hoàn thiện mục tiêu giáo dục của nước nhà. Khi nghiên cứu đề tài này tôi cũng xác định mục đích rất rõ ràng đó là: “ Một số thao tác dạy học giúp học sinh có kĩ năng phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ nghệ thuật trong bộ môn ngữ văn lớp 6”. Tôi không đi sâu vào rèn kĩ năng viết đoạn văn theo các kiểu lập luận ( diễn dịch, quy nạp, tổng phân hợp,..), bởi kĩ năng viết đoạn văn sẽ là một chủ đề khác, còn mục đích của đề tài tôi nghiên cứu nó đơn giản hơn, nó là bước “cày vỡ” trước, phù hợp với nhận thức của học sinh lớp 6
III. Nhiệm vụ nghiên cứu:
Khi thực hiện đề tài nghiên cứu này tôi sẽ làm những nhiệm vụ sau:
Tạo động cơ học tập đúng đắn cho học sinh.
Gây hứng thú cho học sinh thích học môn văn.
Làm nổi bật các phương pháp hướng dẫn học sinh có kĩ năng phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ nghệ thuật.
Giúp các em khắc sâu, nhớ lâu các kiến thức đã học.
Học sinh bước đầu biết cách cảm thụ các khổ thơ, đoạn văn.
Rèn kỹ năng viết đoạn văn cho học sinh.
IV. Phương pháp nghiên cứu:
- Tìm hiểu, nghiên cứu những vấn đề chung , cơ sở lí luận về nghị luận xã hội trong chương trình THCS.
- Phương pháp điều tra, trưng cầu ý kiến các trường bạn trong huyện, và ý kiến của những nhà giáo có nhiều kinh nghiệm đã trải nghiệm, giàu tâm huyết.
- Khảo sát thực nghiệm, phân tích, tổng hợp
- Thực nghiệm sư phạm, kiểm tra đánh giá kết quả giảng dạy của GV và kết quả học tập của học sinh.
- So sánh đối chiếu với đầu năm học khi chưa áp dụng sáng kiến với kết quả cuối năm học khi áp dụng sáng kiến.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
V. Đối tượng nghiên cứu:
- Đối tượng nghiên cứu: “Một số thao tác dạy học giúp học sinh có kĩ năng phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ nghệ thuật trong môn Ngữ văn Lớp 6”
- Khách thể nghiên cứu: Học sinh lớp 6B trường THCS.
VI. Phạm vi, thời gian nghiên cứu:
- Phạm vi nghiên cứu: Sách ngữ văn lớp 6 - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống
- Thời gian: 8/2021 – tháng 5/2022
I. Cơ sở lí luận:
Như chúng ta biết, viết đoạn văn phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ là một kiến thức quan trọng, thường chiếm 20 - 30% trong cấu trúc của đề, nó nằm ở phần I: Đọc hiểu văn bản. Như vậy, việc nắm chắc kiến thức lý thuyết về các biện pháp tu từ có vai trò quyết định.
Trước hết cần phải hiểu biện pháp tu từ là gì?
Biện pháp tu từ hay còn được gọi là biện pháp nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ theo một cách đặc biệt ở một đơn vị ngôn ngữ nào đó như từ, câu, văn bản… trong một ngữ cảnh nhất định nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm trong diễn đạt và tạo ra ấn tượng với người đọc về một hình ảnh, một cảm xúc, một câu chuyện.
Trong tiếng Việt, biện pháp tu từ rất đa dạng, phong phú và được sử dụng để tăng tính thẩm mĩ, tạp dấu ấn riêng cho mỗi tác phẩm. Tác giả có thể dùng một hoặc kết hợp nhiều biện pháp tu từ khác nhau để biểu đạt, bày tỏ cảm xúc của mình.
Các biện pháp tu từ chúng ta thường sử dụng như biện pháp nhân hóa, biện pháp so sánh, hoán dụ, ẩn dụ…
Hình vẽ minh họa các biện pháp tu từ
II. Thực trạng vấn đề:
1. Thực trạng của kiến thức:
Sách lớp 6 có cấu trúc: Đọc - Viết - Nói và Nghe. Phần tiếng việt nằm tiếp sau phần đọc văn bản. Ưu điểm của sách mới là giảm nhẹ lý thuyết, tăng vận dụng, rèn kĩ năng. Vì thế mà trong các tiết dạy thực hành tiếng việt, các biện pháp tu từ đã học ở tiểu học thì vào dạy thực hành vận dụng luôn. Cho nên khi dạy giáo viên không phải cung cấp kiến thức mới nhưng phải củng cố kiến thức cũ cho học sinh thì mới vận dụng vào giải bài tập được.
Còn các biện pháp tu từ nghệ thuật chưa học thì ở những tiết thực hành tiếng việt sẽ có hướng dẫn học sinh tiếp nhận kiến thức mới. Giáo viên cung cấp kiến thức mới, học sinh nắm chắc rồi vận dụng làm bài.
THẦY CÔ TẢI NHÉ!
Xuất phát từ thực tế đó là tình trạng học sinh không thích học môn văn. Nếu như làm một phép so sánh với thời giáo dục ngày xưa thì hình ảnh ông đồ với những cuốn sách văn thơ trở thành hình tượng. Người học trò luôn khắc cốt ghi tâm những câu: “ Tiên học lễ hậu học văn , Nhân chi sơ tính bản thiện” hay có những ông trạng tí hon với khả năng đối đáp rất tài. Còn ngày nay, xã hội phát triển theo đúng quy luật của nó, con người cũng khẩn trương, vội vàng hơn – thời buổi CNH – HĐH, thời của công nghệ thông tin cái gì cũng nhanh, nhạy, luôn, ngay, nóng hổi. Vì thế mà hình như mọi người không có thời gian để chiêm nghiệm một câu nói triết lí, suy nghĩ cảm nhận về một bài thơ, bài văn, một câu chuyện sâu sắc. Và học sinh chắc cũng vậy, nếu cho học sinh làm một bài hay 10 bài toán, lý, hóa… thì học sinh vẫn sẵn sàng hứng thú còn nếu bảo học sinh viết một, hai đoạn văn thì chắc chắn sẽ nhận được những câu: “ Viết a cô? Dài lắm!” Đấy là chưa nói tới năng lực cảm thụ một đoạn thơ, bài thơ. Chả hiểu từ đâu, từ bao giờ các em lại có tính lười, sự ngại viết, ngại suy nghĩ như vậy? Đó là một câu hỏi day dứt mãi trong lòng tôi. Tại sao lại như vậy? Cái hứng thú của học trò khi nghe giảng “ Mắt chớp chớp, mồm đớp đớp” đâu rồi? Phải chăng đó là lỗi của thầy vì chưa chuẩn bị bài tốt, chưa có kỹ năng truyền thụ kiến thức, chưa có kỹ năng cảm thụ văn hay đó là lỗi của trò? Có thể đó là tỉ lệ 50/50, nhưng tôi thiết nghĩ cái bắt nguồn vẫn là từ người thầy đầu tiên, vì thế bản thân tôi luôn động viên mình cố gắng dạy tốt để giúp học sinh có cảm hứng, kỹ năng cảm thụ, hứng thú khi nghe giảng, ít nhất học sinh hiểu và cảm nhận gật gù. Nếu làm được như vậy thì tôi tin rằng học sinh sẽ thích môn văn.
Mặt khác, năm nay tôi dạy lớp 6 - học sinh đầu cấp, các con rất bỡ ngỡ, non nớt trong khi các em bắt đầu tiếp cận với sách mới. Mà đặc trưng, mục tiêu của sách mới không nặng về kiến thức, chủ yếu rèn kĩ năng cho học sinh.
Tôi cũng đã nghiên cứu một số cuốn sách giáo khoa ngữ văn 6 mới, thì tôi nhận thấy mặc dù về cấu trúc bài, về tên các chủ đề là khác nhau, xong kiến thức trọng tâm của tiếng việt lớp 6 vẫn là các biện pháp tu từ ( chiếm 1/3 kiến thức tiếng việt). Vì vậy, dù dạy theo sách nào thì kĩ năng phân tích tác dụng của biện pháp tu từ là rất cần thiết. Nếu các con làm tốt kĩ năng này từ lớp 6 thì các lớp sau chắc chắn học sinh sẽ học tốt môn văn và có niềm yêu thích môn học!
Tất cả những lí do trên đã trở thành động lực thôi thúc tôi chọn đề tài này!
II. Mục đích nghiên cứu
Trước khi thực hiện đề tài này, tôi luôn lắng nghe được những lời phản ánh của phụ huynh học sinh: “ Học văn vẫn là khó nhất vì nó cứ mung lung, trìu tượng, không cụ thể là cái gì”. Hoặc những lời tâm sự của học sinh: “ Cô ơi! Học văn buồn ngủ lắm! ”. Vì thế trong quá trình giảng dạy, tôi luôn trăn trở làm thế nào để học sinh cảm thấy học văn dễ hiểu? Học văn thấy hay? Học văn thấy thích? Làm thế nào để học sinh không ngại viết? Học sinh viết văn được dài? Viết có cảm xúc? Đó là tất cả những câu hỏi đặt ra trong tôi, giúp tôi bắt tay vào nghiên cứu đề tài. Tôi biết, cũng đã có rất nhiều thầy cô cũng có cùng nội dung nghiên cứu giống tôi, nhưng tôi tin mỗi người sẽ có một nét riêng, một kinh nghiệm của mình để cùng đóng góp cho hoàn thiện mục tiêu giáo dục của nước nhà. Khi nghiên cứu đề tài này tôi cũng xác định mục đích rất rõ ràng đó là: “ Một số thao tác dạy học giúp học sinh có kĩ năng phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ nghệ thuật trong bộ môn ngữ văn lớp 6”. Tôi không đi sâu vào rèn kĩ năng viết đoạn văn theo các kiểu lập luận ( diễn dịch, quy nạp, tổng phân hợp,..), bởi kĩ năng viết đoạn văn sẽ là một chủ đề khác, còn mục đích của đề tài tôi nghiên cứu nó đơn giản hơn, nó là bước “cày vỡ” trước, phù hợp với nhận thức của học sinh lớp 6
III. Nhiệm vụ nghiên cứu:
Khi thực hiện đề tài nghiên cứu này tôi sẽ làm những nhiệm vụ sau:
Tạo động cơ học tập đúng đắn cho học sinh.
Gây hứng thú cho học sinh thích học môn văn.
Làm nổi bật các phương pháp hướng dẫn học sinh có kĩ năng phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ nghệ thuật.
Giúp các em khắc sâu, nhớ lâu các kiến thức đã học.
Học sinh bước đầu biết cách cảm thụ các khổ thơ, đoạn văn.
Rèn kỹ năng viết đoạn văn cho học sinh.
IV. Phương pháp nghiên cứu:
- Tìm hiểu, nghiên cứu những vấn đề chung , cơ sở lí luận về nghị luận xã hội trong chương trình THCS.
- Phương pháp điều tra, trưng cầu ý kiến các trường bạn trong huyện, và ý kiến của những nhà giáo có nhiều kinh nghiệm đã trải nghiệm, giàu tâm huyết.
- Khảo sát thực nghiệm, phân tích, tổng hợp
- Thực nghiệm sư phạm, kiểm tra đánh giá kết quả giảng dạy của GV và kết quả học tập của học sinh.
- So sánh đối chiếu với đầu năm học khi chưa áp dụng sáng kiến với kết quả cuối năm học khi áp dụng sáng kiến.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
V. Đối tượng nghiên cứu:
- Đối tượng nghiên cứu: “Một số thao tác dạy học giúp học sinh có kĩ năng phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ nghệ thuật trong môn Ngữ văn Lớp 6”
- Khách thể nghiên cứu: Học sinh lớp 6B trường THCS.
VI. Phạm vi, thời gian nghiên cứu:
- Phạm vi nghiên cứu: Sách ngữ văn lớp 6 - Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống
- Thời gian: 8/2021 – tháng 5/2022
B- GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
I. Cơ sở lí luận:
Như chúng ta biết, viết đoạn văn phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ là một kiến thức quan trọng, thường chiếm 20 - 30% trong cấu trúc của đề, nó nằm ở phần I: Đọc hiểu văn bản. Như vậy, việc nắm chắc kiến thức lý thuyết về các biện pháp tu từ có vai trò quyết định.
Trước hết cần phải hiểu biện pháp tu từ là gì?
Biện pháp tu từ hay còn được gọi là biện pháp nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ theo một cách đặc biệt ở một đơn vị ngôn ngữ nào đó như từ, câu, văn bản… trong một ngữ cảnh nhất định nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm trong diễn đạt và tạo ra ấn tượng với người đọc về một hình ảnh, một cảm xúc, một câu chuyện.
Trong tiếng Việt, biện pháp tu từ rất đa dạng, phong phú và được sử dụng để tăng tính thẩm mĩ, tạp dấu ấn riêng cho mỗi tác phẩm. Tác giả có thể dùng một hoặc kết hợp nhiều biện pháp tu từ khác nhau để biểu đạt, bày tỏ cảm xúc của mình.
Các biện pháp tu từ chúng ta thường sử dụng như biện pháp nhân hóa, biện pháp so sánh, hoán dụ, ẩn dụ…
Hình vẽ minh họa các biện pháp tu từ
II. Thực trạng vấn đề:
1. Thực trạng của kiến thức:
Sách lớp 6 có cấu trúc: Đọc - Viết - Nói và Nghe. Phần tiếng việt nằm tiếp sau phần đọc văn bản. Ưu điểm của sách mới là giảm nhẹ lý thuyết, tăng vận dụng, rèn kĩ năng. Vì thế mà trong các tiết dạy thực hành tiếng việt, các biện pháp tu từ đã học ở tiểu học thì vào dạy thực hành vận dụng luôn. Cho nên khi dạy giáo viên không phải cung cấp kiến thức mới nhưng phải củng cố kiến thức cũ cho học sinh thì mới vận dụng vào giải bài tập được.
Còn các biện pháp tu từ nghệ thuật chưa học thì ở những tiết thực hành tiếng việt sẽ có hướng dẫn học sinh tiếp nhận kiến thức mới. Giáo viên cung cấp kiến thức mới, học sinh nắm chắc rồi vận dụng làm bài.
THẦY CÔ TẢI NHÉ!
CHỦ ĐỀ LIÊN QUAN
CHỦ ĐỀ MỚI NHẤT
