MÔN VĂN BỘ TÀI LIỆU Chuyên de lí luận văn học bồi dưỡng học sinh giỏi NGỮ VĂN THCS LỚP 10, 11, 12

[Yopovn]

BỘ TÀI LIỆU Chuyên de lí luận văn học bồi dưỡng học sinh giỏi NGỮ VĂN THCS LỚP 10, 11, 12 được soạn dưới dạng file word gồm 9 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.
MỤC LỤC
CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN VĂN HỌC 11
1 ĐẶC TRƯNG CỦA THƠ, TRUYỆN NGẮN, TIỂU THUYẾT VÀ KỊCH 11
1.1 Đặc trưng của thơ và phương pháp đọc hiểu tác phẩm thơ trong nhà trường 11
1.1.1 Quan niệm về thơ và một số cách phân loại thơ 11
1.1.1.1 Quan niệm về thơ 11
1.1.1.2 Một số cách phân loại thơ 11
1.1.2 Đặc trưng của thơ 12
1.1.2.1 Về ngôn ngữ 12
1.1.2.2 Về phương thức biểu hiện 15
1.1.2.3 Về cấu trúc 16
1.1.2 Yêu cầu và phương pháp đọc hiểu tác phẩm thơ 19
1.2 Đặc trưng của truyện ngắn, tiểu thuyết và phương pháp đọc hiểu tác phẩm truyện ngắn và tiểu thuyết trong nhà trường 20
1.2.1 Khái niệm 20
1.2.2 Đặc trưng của truyện ngắn, tiểu thuyết 21
1.2.2.1 Sự kiện (biến cố) 21
1.2.2.2 Cốt truyện 21
1.2.2.3 Nhân vật tự sự 23
1.2.2.4Người kể chuyện 23
1.2.3 Phương pháp đọc hiểu tác phẩm truyện ngắn và tiểu thuyết trong nhà trường 24
1.3 Đặc trưng của kịch và phương pháp đọc hiểu tác phẩm kịch trong nhà trường 24
1.3.1 Khái niệm và phân loại 24
1.3.1.1 Khái niệm 24
1.3.1.2 Phân loại 24
1.3.2 Đặc trưng của kịch 25
1.3.2.1 Xung đột kịch 25
1.3.2.2 Hành động kịch 26
1.3.2.3 Nhân vật kịch 26
1.3.2.4 Kết cấu 27
1.3.2.5 Ngôn ngữ kịch 27
1.3.1. Phương pháp đọc hiểu tác phẩm kịch trong nhà trường 28
2. GIÁ TRỊ VĂN HỌC VÀ TIẾP NHẬN VĂN HỌC 28
2.1 Giá trị văn học 28
2.1.1 Giá trị nhận thức 28
2.1.2 Giá trị giáo dục 29
2.1.3 Giá trị thẩm mĩ 30
2.2 Tiếp nhận văn học 30
2.2.1Tiếp nhận trong đời sống văn học 30
2.2.2 Tính chất tiếp nhận văn học 31
2.2.3 Các cấp độ tiếp nhận văn học 32
3 VĂN HỌC - NHÀ VĂN - QUÁ TRÌNH SÁNG TÁC 32
3.1 VĂN HỌC 32
3.1.1 Khái niệm văn học 32
3.1.2 Đặc trưng của văn học 33
3.1.2.1 Đặc trưng về đối tượng phản ánh 33
3.1.2.2 Đặc trưng về nội dung phản ánh của văn học 33
3.1.2.3 Đặc trưng về phương tiện phản ánh của văn học 33
3.1.2.4 Tính chính xác, tinh luyện 34
3.1.2.5 Tính cá thể, tính hệ thống, tính đa phong cách 34
3.1.2.6 Tính phi vật thể của ngôn ngữ 34
3.1.3 Chức năng của văn học 35
3.1.3.1 Chức năng nhận thức 35
3.1.3.2 Chức năng giáo dục 36
3.1.3.3 Chức năng thẩm mĩ 36
3.2Nhà văn 37
3.2.1 Tư chất nghệ sĩ: Giàu tình cảm, tâm hồn phong phú, nhân cách đẹp 37
3.2.2 Các tiền đề của tài năng 39
3.3Quá trình sáng tác 41
3.3.1 Cảm hứng sáng tác 41
3.3.2 Ý đồ sáng tác, lập sơ đồ, viết và sửa chữa 42
4 QUÁ TRÌNH VĂN HỌC VÀ PHONG CÁCH VĂN HỌC 44
4.1 Quá trình văn học 44
4.1.1 Khái niệm 44
4.1.2 Trào lưu văn học 44
4.1.2.1 Chủ nghĩa hiện thực, chủ nghĩa hiện thực phê phán và chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa 45
4.2 Phong cách văn học 48
4.2.1 Khái niệm phong cách văn học 48
4.2.2. Những biểu hiện của phong cách văn học 49
5 NHỮNG CÂU NÓI VỀ LÝ LUẬN VĂN HỌC HAY 50
CHƯƠNG 2. KỸ NĂNG LÀM VĂN 55
1 KỸ NĂNG VIẾT ĐOẠN VÀ TẠO LẬP VĂN BẢN 55
1.1 Lập dàn ý bài văn nghị luận 55
1.1.1 Tìm hiểu đề 55
1.1.2 Tìm ý 55
1.1.2.1 Xác định luận đề 55
1.1.2.2 Xác định các luận điểm 55
1.1.3 Lập dàn ý 56
1.2 Viết đoạn văn 56
1.3 Tiêu chuẩn của một bài văn hay 56
1.3.1Ý tưởng – bài văn hay mang lại một thông điệp rõ ràng cho người đọc 56
1.3.2 Bố cục – bài văn hay phải có bố cục hợp lý 56
1.3.3 Từ ngữ – bài văn hay là bài viết biết đặt đúng từ ngữ, đúng nơi, đúng lúc để truyền tải đúng thông điệp của tác giả 56
1.3.4 Diễn đạt – bài văn hay được diễn đạt mạch lạc và mượt mà 56
1.3.5. Giọng văn – bài văn hay là bài văn kết nối được với cảm xúc, trái tim độc giả 57
1.3.6 Ngữ pháp – bài văn hay là bài văn không mắc lỗi ngữ pháp hay sai chính tả 57
2 NGHỊ LUẬN XÃ HỘI 57
2.1 Các dạng đề nghị luận xã hội thường gặp 57
2.2Những vấn đề cần lưu ý khi làm văn nghị luận xã hội 57
2.2.1 Đọc kỹ đề 57
2.2.2 Lập dàn ý 57
2.2.3Dẫn chứng phù hợp 57
2.2.4 Lập luận chặt chẽ, lời văn cô động, giàu sức thuyết phục 58
2.2.5 Bài học nhận thức và hành động 58
2.3Cấu trúc của các dạng đề cụ thể 58
2.3.1Nghị luận về tư tưởng đạo lý 58
2.3.2 Dàn ý về dạng đề mang tính nhân văn 58
2.3.2.1 Khái niệm 58
2.3.2.2 Cấu trúc 59
2.3.3 Dạng đề nêu những vấn đề tác động đến việc hình thành nhân cách con người 60
2.3.3.1 Các vấn đề thường gặp 60
2.3.3.2 Dạng đề 60
2.3.4 Nghị luận về hiện tượng đời sống 61
2.3.4.1 Khái niệm 61
2.3.4.2 Dàn ý 61
3. NGHỊ LUẬN VĂN HỌC 62
3.1 Nghị luận về một nhận định, một ý kiến bàn về văn học 62
3.1.1 Khái niệm 62
3.1.2 Những lưu ý khi làm bài 62
3.1.3 Dàn ý 62
3.1.4 Luyện tập 63
3.1.4.2 Thân bài 63
3.2 Thuyết minh về một tác giả văn học 64
3.2.1 Dàn ý 64
3.2.2 Luyện tập 65
3.3 Nghị luận về một nhân vật trong tác phẩm tự sự 67
3.3.1 Dàn ý 67
3.3.2 Luyện tập 68
3.4 Nghị luận về một chi tiết, về một tín hiệu thẩm mỹ trong tác phẩm văn học… 69
3.4.1 Dàn ý 69
3.4.2 Luyện tập 71
3.4.2.1 Đề 1 71
3.4.2.2 Đề 2 72
4. BÌNH GIẢNG VĂN HỌC 77
4.1. Khái niệm 77
4.2. Một số cách bình giảng văn học 77
4.2.1 Diễn tả trực tiếp ấn tượng và cảm xúc về tác phẩm 77
4.2.2 Diễn ý phân tích ra thành hình ảnh 77
4.2.3 Phân tích dựa vào quy luật tâm lí 78
4.2.4 Phân tích dựa vào một tiêu chuẩn nào đấy của nghệ thuật 78
5. RÈN LUYỆN KẾT HỢP CÁC PHƯƠNG THỨC BIỂU ĐẠT VÀ CÁC THAO TÁC LẬP LUẬN TRONG BÀI VĂN NGHỊ LUẬN 78
5.1 Tại sao phải kết hợp các phương thức biểu đạt và các phương thức lập luận? 78
5.2 Vai trò, tác dụng của việc kết hợp các phương thức biểu đạt và các thao tác lập luận 79
5.2.1 Kết hợp các phương thức biểu đạt 79
5.2.2 Kết hợp các thao tác lập luận 79
5.3Những yêu cầu của việc kết hợp các phương thức biểu đạt và các thao tác lập luận 79
5.3.1 Kêt hợp các phương thức biểu đạt 79
5.3.2 Kết hợp các thao tác lập luận 79
6 ĐỀ MỞ VÀ LUYỆN TẬP VIẾT BÀI VĂN THEO ĐỀ MỞ 79
6.1 Đề mở - Một hình thức rèn luyện năng lực sáng tạo 79
6.2 Cách viết bài văn theo đề mở 80
6.2.1 Tìm ý 80
6.2.2 Lập dàn ý 80
6.2.3Một số lưu ý khi làm bài văn theo đề mở 80
6.3 Một số ví dụ về đề mở 81
6.3.1 Đề 1 81
6.3.2 Đề 2 82
6.3.3 Đề 3 82
6.3.4 Đề 4 83
CHƯƠNG 3 VĂN HỌC 83
1. VĂN HỌC DÂN GIAN 83
1.1 Thi pháp văn học dân gian 83
1.1.1 Khái niệm 83
1.1.2 Thi pháp ca dao 83
1.1.2.1 Ca dao là gì? 83
1.1.2.2 Kết cấu ca dao (theo Đỗ Đình Trị) 83
1.1.2.3 Không gian nghệ thuật ca dao 84
1.1.2.4 Thời gian nghệ thuật của ca dao 85
1.1.2.5 Mô típ của ca dao 86
1.1.2.6 Ngôn ngữ và thể thơ ca dao 86
1.1.3 Thi pháp truyện cổ tích 86
1.1.3.1 Cốt truyện cổ tích 86
1.1.3.2 Thời gian nghệ thuật truyện cổ tích 86
1.1.3.3 Không gian nghệ thuật truyện cổ tích 87
1.1.3.4 Nhân vật truyện cổ tích 87
1.1.4 Thi pháp truyền thuyết 87
1.1.4.1 Hiện thực và tưởng tượng trong truyền thuyết 87
1.1.4.2 Cốt truyện truyền thuyết 88
1.1.4.3 Đặc trưng nhân vật truyền thuyết 88
1.1.3.4 Đặc trưng ngôn ngữ truyền thuyết 89
1.1.3.5 Không gian truyền thuyết 89
1.1.3.6 Thời gian truyền thuyết 89
1.2 Ảnh hưởng của văn học dân gian đối với văn học viết 90
1.3 Tinh thần nhân văn qua một số truyện cổ dân gian Việt Nam (thần thoại, sử thi, truyền thuyết, truyện thơ, cổ tích, truyện cười) trong chương trình Ngữ văn 10 91
1.3.1 Nhân văn là thước đo giá trị văn học của mọi thời đại 91
1.3.1.1 Khái niệm nhân văn và tính nhân văn trong văn học 91
1.3.1.2 Tinh thần nhân văn là tư tưởng xuyên suốt của loại hình truyện cổ dân gian Việt Nam với những biểu hiện phong phú 91
1.4. Luyện tập 94
1.4.1. Đề 1 94
1.4.2 Đề 2 95
1.4.3 Đề 3 97
2 VĂN HỌC TRUNG ĐẠI 99
2. 1 Đặc trưng thi pháp văn học trung đại Việt Nam 99
2.1.1 Hệ thống ước lệ thẩm mỹ cổ điển 99
2.1.1.1 Ước lệ trong văn học nói chung 99
2.1.1.2 Ước lệ trong văn học trung đại Việt Nam 99
2.1.2 Thiên nhiên trong văn học trung đại 101
2.1.2.1 Thiên nhiên có địa vị danh dự trong văn chương 101
2.1.2.2 Cảm thụ thiên nhiên trong văn chương trung đại 102
2.1.3 Một thế giới nghệ thuật phi thời gian 103
2.1.3.1 Quan niệm thời gian 103
2.1.3.2 Thời gian nghệ thuật 103
2.1.4 Quan niệm con người trong văn chương trung đại 104
2.1.4.1Con người vũ trụ 104
2.1.4.2 Con người đạo đức 105
2.1.4.3 Con người phi cá nhân 105
2.1.4.4. Con người ý thức 106
2.2 Thơ Đường 107
2.2.1 Đặc trưng mỹ học của thơ Đường 107
2.2.2 Tứ thơ Đường 107
2.2.2.1 Vài nét về tứ thơ 107
2.2.2.2 Những mối quan hệ và tứ thơ Đường 108
2.3 Cảm hứng yêu nước, nhân đạo và cảm hứng thế sự qua chương trình văn học trung đại lớp 10, 11 108
2.3.1 Cảm hứng yêu nước 108
2.3.1.1 Vài nét về cảm hứng yêu nước 108
2.3.1.2 Biểu hiện của cảm hứng yêu nước qua thơ Đường Việt Nam 108
2.3.2 Cảm hứng nhân đạo 111
2.3.2.1 Vài nét về cảm hứng nhân đạo 111
2.3.2.2 Nguyên nhân xuất hiện trào lưu chủ nghĩa nhân đạo trong văn học từ thế kỉ XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIX 111
2.3.2.3 Biểu hiện của cảm hứng nhân đạo 112
2.3.3 Cảm hứng thế sự 112
2.3.3.1 Vài nét về cảm hứng thế sự 112
2.3.3.2 Biểu hiện của cảm hứng thế sự 112
2.4 Hình ảnh con người trong văn học trung đại Việt Nam 113
2.5 Tư tưởng nhân nghĩa trong thơ văn Nguyễn Trãi 116
2.6 Ngòi bút nhân đạo của Nguyễn Du 119
2.7 Cái tôi trong văn học trung đại 122
2.8 Luyện tập 123
2.8.1 Đề 1 123
2.8.2 Đề 2 124
2.8.2.2 Thân bài 124
2.8.3 Đề 3 125
2.8.3.2 Thân bài 125
3 VĂN HỌC HIỆN ĐẠI 1930 – 1945 127
3.1 Quá trình hiện đại hoá văn học Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đến năm 1945 127
3.1.1 Khái niệm 127
3.1.2 Nội dung của hiện đại hóa văn học 128
3.1.3Sản phẩm của hiện đại hoá văn học 128
3.1.4 Ngôn ngữ văn học mới 129
3.1.5 Ý thức phong cách mới 130
3.1.6 Ý thức phong cách mới được thể hiện qua một số nghệ sĩ 130
3.2 Văn học lãng mạn Việt Nam 1930 – 1945 131
3.2.1 Vài nét về chủ nghĩa lãng mạn 131
3.2.2 Thơ mới 132
3.2.2.1 Khái lược về phong trào thơ mới 132
3.2.2.2 Cái hay của thơ mới 132
3.2.3 Truyện ngắn lãng mạn 1930 – 1945 137
3.2.3.1 Mục đích và quan niệm sáng tác 137
3.2.3.2 Văn học lãng mạn thường được viết ra bởi cảm hứng lãng mạn 138
3.2.3.3 Văn học lãng mạn thường dung thủ pháp tương phản, đối lập, thích khoa trương, phóng đại, dung ngôn ngữ giàu sức gợi 139
3.3 Văn học hiện thực 1930 – 1945 140
3.3.1Đặc trưng điển hình hóa của chủ nghĩa hiện thực phê phán 140
3.3.2 Những thành tựu nổi bật của văn học hiện thực 1930 – 1945 141
3.3.2.1 Thành tựu về nội dung 141
3.3.2.2 Thành tựu nghệ thuật 141
3.3.2.3 Cảm hứng chủ đạo của văn học hiện thực phê phán 1930 – 1945 142
3.3.3 Biểu hiện cụ thể của chủ nghĩa nhân đạo trong văn học hiện thực phê phán 1930 - 1945 143
3.3.3.1 Bối cảnh xã hội Việt Nam giai đoạn 1930-1945 143
3.3.3.2 Những biểu hiện cụ thể 143
3.4 Luyện tập 145
3.4.1 Đề 1 145
3.4.2 Đề 2 146
3.4.3 Đề bài 3 149
3.4.4Đề bài 4 153
PHẦN PHỤ LỤC 154
1 CÁI “TÔI” TRONG VĂN HỌC TRUNG ĐẠI 154
1.1 Giới thiệu 154
1.2 Những biểu hiện của “cái tôi” 154
1.3 Đánh giá 155
2 CHI TIẾT TRONG TÁC PHẨM TỰ SỰ 155
2.1 Chi tiết và việc khai thác chi tiết trong truyện ngắn 155
2.2 Đặc trưng của truyện ngắn 156
2.3 Vai trò của chi tiết nghệ thuật trong truyện ngắn 156
2.3.1 Xây dựng cốt truyện 156
2.3.2 Chi tiết nghệ thuật đã tạo nên cách mở đầu hấp dẫn cho câu chuyện 157
2.3.3 Chi tiết nghệ thuật là yếu tố quan trọng tạo nên tình huống truyện 158
2.3.4 Vai trò của chi tiết trong việc xây dựng hình tượng nhân vật 159
2.3.5Chi tiết nghệ thuật góp phần tạo nên kết cấu đặc sắc cho tác phẩm 162
2.3.6 Chi tiết nghệ thuật góp phần thể hiện chủ đề của tác phẩm, tư tưởng nghệ thuật của tác giả 162
2.4 Một số dạng đề tham khảo 163
2.4.1 Đề bài về chi tiết trong truyện ngắn 163
2.4.1.1 Dàn ý 164
2.4.1.2 Đề bài minh họa 164
2.4.2 Đề bài so sánh hai chi tiết trong hai tác phẩm 165
2.4.2.1 Dàn ý 165
2.4.3 Đề bài về lý luận 166
4.3.2.1 Dàn ý 167
4.3.2.2 Đề bàu minh họa 167
3 DẤU ẤN HIỆN THỰC VÀ LÃNG MẠN TRONG TRUYỆN NGẮN “HAI ĐỨA TRẺ” CỦA THẠCH LAM 168
3.1 Vài nét về tác giả và tác phẩm 168
3.2 Vài nét về hiện thực và lãng mạn trong văn học 169
3.3 Dấu ấn hiện thực và lãng mạn trong tác phẩm của Thạch Lam 170
4 LUYỆN TẬP 173
4.1 Đề thi của Sở GD và ĐT Trà Vinh năm 2019 173
4.2 Đề 2 179
4.3 Đề 3 182
4.4 Đề 4 185
4.5 Đề 5 189
4.6 Đề 6 190
4.7 Đề 7 192
4.8 Đề 8 195
4.9 Đề 9 199
4.10 Đề 10 202
4.11 Đề 11 204
4.12. Đề 12 206
4.13 Đề 13 209
4.14 Đề 14 212
4.15 Đề 15 215
4.16 Đề 16 219
4.17Đề 17 221
4.18 Đề 18 223
4.19 Đề 19 226
4.20Đề 20 229

THẦY CÔ TẢI NHÉ!