ĐỀ CƯƠNG Đề cương ôn tập ngữ văn 10 học kì 1 NĂM 2023 - 2024

Yopovn · 28/12/23

Đề cương ôn tập ngữ văn 10 học kì 1 NĂM 2023 - 2024 được soạn dưới dạng file word gồm 54 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.

ĐỀ 1

I. ĐỌC HIỂU (6.0 điểm)

Đọc văn bản sau:

NGỌN LỬA PROMETE

Thuở xa xưa, thế gian chưa có loài người, chỉ mới có các vị thần. Không muốn để tình cảnh trống vắng kéo dài, hai anh em Prométhée và Epiméthée xin phép Ouranos và Gaia cho mình tạo ra cho thế gian thêm nhiều cái gì đó để cho cuộc sống đông vui.

Ouranos và Gaia đồng ý và giao luôn việc đó cho hai anh em. Cậu em Epiméthée mừng quá, tranh ngay lấy đất và nước nhào nặn ra trước hết các loài vật và ban cho mỗi con vật một đặc ân của thần, một “vũ khí” để có thể phòng thân, hộ mệnh, bảo vệ được cuộc sống của giống loài mình. Con thì được ban ân huệ chạy nhanh như gió. Con thì có đôi mắt sáng xanh nhìn thấu cả đêm đen. Con thì có thân hình khổng lồ khỏe mạnh hết chỗ nói. Có con thân hình bé nhỏ nhưng lại có nọc độc gớm ghê...

Công việc tạo muôn loài đã xong xuôi, Epiméthée gọi Prométhée đến để xem xét lại. Mọi việc đều tốt nhưng khi xem kỹ lại thì thấy rằng còn sót lại một con, một con mà chàng Epiméthée đần độn lại quên mất chẳng ban cho một đặc ân, một thứ “vũ khí” gì.

Đó chính là con người! Một con người trần trụi hoàn toàn trước mặt Prométhée. Làm thế nào bây giờ? Làm thế nào để con người sống được ở thế gian khi các “nguyên liệu” đặc ân đã sử dụng phân phối hết rồi? Con người sẽ sống thế nào trước các con vật: hổ, báo, voi, sói, vẹt, nhím, gấu, ngựa, sư tử, cá, chim...là những con vật đã được sáng tạo hoàn hảo? Là những con vật đã được ban cho đặc ân của thần thánh? Và rồi còn phải đương đầu với nắng, mưa, bão tố, núi lửa phun, nước sông dâng, đất liền phút chốc thành biển cả, bãi bể hóa nương dâu... biết bao biến thiên, tai họa khôn lường? Prométhée đã nghĩ thế. Và vị thần có bộ óc thông minh, có tài nhìn xa trông rộng này quyết sửa chữa bằng được cái thiếu sót của chú em lơ đễnh, đần độn của mình. Prométhée dựa theo thân hình trang nhã của các vị thần tái tạo lại con người cho có một thân hình đẹp đẽ thanh tao, vóc dáng thẳng, đi bằng hai chân để đôi tay được thảnh thơi làm nhiều việc khác. Nhưng như thế vẫn chưa đủ. Con người vẫn còn bấy yếu và thua kém nhiều so với các con vật.

Prométhée liền băng ngay lên bầu trời cao xa tít tắp, đến tận cỗ xe của thần Mặt trời-Hélios, lấy lửa của thần Mặt trời châm vào ngọn đuốc của mình đem xuống trao cho loài người. Từ đó, thế gian, mặt đất lúc nào cũng rực cháy ngọn lửa của Prométhée ban cho.

Con người thoát khỏi cảnh sống tăm tối, giá lạnh, đói khát. Ngọn lửa trở thành người bạn thân thiết, người bảo vệ chắc chắn nhất, một vũ khí mạnh nhất của loài người. Ngọn lửa của con người hơn hẳn bộ lông dày, hàm răng sắc, cặp móng nhọn, thân hình khỏe mạnh đồ sộ, tài bay cao, nhìn xa, chạy nhanh của bất cứ con vật nào. Và với ngọn lửa của Prométhée, con người đã tạo dựng được cuộc sống ngày càng văn minh, hạnh phúc hơn.

Và từ đó dẫu mong manh và bấy yếu

Giống loài người đã có ngọn lửa của Prométhée

Ngọn lửa thiêng dạy cho họ biết bao nghề.

(Theo Nguyễn Văn Khỏa, Trích Thần thoại Hy Lạp, NXB Văn Hóa, Quyển tái bản lần thứ 2/2002. Tr.61 – 62)

Prométhée: tiếng Hy Lạp: người tiên đoán.

2Epiméthée: tiếng Hy Lạp: người lơ đễnh, đãng trí, đần độn.

Thực hiện những yêu cầu sau:

Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản trên?

Câu 2: Văn bản trên là thần thoại suy nguyên hay thần thoại sáng tạo?

Câu 3: Truyện được kể bằng ngôi kể thứ mấy?

Câu 4: Nhân vật chính trong truyện là ai?

Câu 5:Trong văn bản, các vị thần đã làm những công việc gì?

Câu 6: Theo bạn, vì sao “Ngọn lửa trở thành người bạn thân thiết, người bảo vệ chắc chắn nhất, một vũ khí mạnh nhất của loài người”?

Câu 7: Bạn có nhận xét gì về hình dáng con người khi được Prométhée tái tạo “có một thân hình đẹp đẽ thanh tao, vóc dáng thẳng, đi bằng hai chân để đôi tay được thảnh thơi làm nhiều việc khác”

Câu 8: Bài học ý nghĩa nhất mà (anh) schị rút ra được từ câu chuyện là gì? Vì sao? Hãy trình bày bằng đoạn vắn ngắn khoảng 4-5 dòng.

II. LÀM VĂN (4.0 điểm)

Anh /chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 500 chữ) phân tích, đánh giá về nội dung và nghệ thuật của truyện Ngọn lửa của Promete

………………..Hết………………

Phần	Câu	Nội dung	Điểm
I	ĐỌC HIỂU	6,0
1	Phương thức biểu đạt chính: tự sự. *Hướng dẫn chấm*: - Học sinh trả lời như Đáp án: 0,5 điểm. - Học sinh trả lời không đúng phương thức biểu đạt chính:không cho điểm.	0,5
2	Văn bản trên là: thần thoại suy nguyên. *Hướng dẫn chấm*: - Học sinh trả lời như Đáp án: 0,5 điểm. - Học sinh trả lời không đúng:không cho điểm.	0,5
3	Truyện được kể theo ngôi thứ ba (người kể toàn tri) *Hướng dẫn chấm*: - Học sinh trả lời như Đáp án hoặc tương tự đáp án: 0,75 điểm. - Học sinh trả lời không đúng:không cho điểm.	0,75
4	Nhân vật chính trong truyện là Prométhée *Hướng dẫn chấm*: - Học sinh trả lời như Đáp án hoặc diễn đạt tương đương: 0,75 điểm. - Học sinh trả lời không đúng:không cho điểm.	0,75
5	Văn bản miêu tả, công việc của các vị thần là: - Tạo ra cho thế gian thêm nhiều cái gì đó để cuộc sống đông vui. - Cậu em lấy ngay đất và nước nhào nặn ra trước hết các loài vật. - Ban cho mỗi con vật một đặc ân của thần, một vũ khí để có thể phòng thân, hộ mệnh, bảo vệ được cuộc sống của giống loài mình *Hướng dẫn chấm*: - Trả lời được như đáp án: 1,0 điểm. - Học sinh trả lời được 2 ý: 0,75 điểm - Học sinh trả lời được 1 ý: 0,5 điểm. - Học sinh trả lời không đúng:không cho điểm.	1,0
6	Theo văn bản, vì sao “Ngọn lửa trở thành người bạn thân thiết, người bảo vệ chắc chắn nhất, một vũ khí mạnh nhất của loài người”? - Học sinh giải thích được các ý sau: + Ngọn lửa đem lại ánh sáng cho loài người/ giúp loài người thoát khỏi màn đêm tăm tối, lạnh giá của cõi hỗn mang. + Khai mở trí tuệ, giúp con người thấu tỏ hết vạn vật thế gian. Là biểu tượng cho sự thông tuệ có thể bảo vệ con người trước muôn loài. + Con người được ăn chín uống sôi, thoát khỏi cuộc sống mông muội để trở nên văn minh, tốt đẹp hơn. *Hướng dẫn chấm*: - Trả lời được nhưđáp án: 1,0 điểm. - Học sinh trả lời được 2 ý: 0,5 điểm - Học sinh trả lời được 1 ý: 0,25 điểm. - Học sinh trả lời không đúng:không cho điểm.	1,0
	7	Bạn có nhận xét gì về hình dáng con người khi được Prométhée tái tạo “có một thân hình đẹp đẽ thanh tao, vóc dáng thẳng, đi bằng hai chân để đôi tay được thảnh thơi làm nhiều việc khác” - Học sinh có thể trả lời theo cách hiểu của bản thân, nhưng cần phải lí giải hợp lí. - Ví dụ: + Đó là kiểu dáng, đẹp đẽ, hoàn hảo: hiên ngang, vững chắc, trở thành” kiểu mẫu của muôn loài”. + Giúp di chuyển dễ dàng, thuận lợi trong lao động, hái lượm và sinh trưởng. *Hướng dẫn chấm:* - Học sinh đưa ra được cách lí giải hợp lí: 1,0 điểm - Học sinh đưa ra cách lí giải hợp lí nhưng chưa đầy đủ: 0,5 điểm. - Học sinh có lí giải nhưng còn qua loa, sơ sài: (0,25 điểm) - Học sinh trả lời không đúng/ không trả lời:không cho điểm.	1,0
	8	- Học sinh rút ra bài học từ câu chuyện: Ví dụ: + Nhắc nhở mọi người về cách làm việc cần cẩn thận, tỉ mỉ, tránh vội vàng, hấp tấp để dẫn đến những thiếu sót hoặc hậu quả khôn lường..... *Hướng dẫn chấm:* - Đưa ra được bài học hợp lý: 0,5 điểm. - Đưa ra được bài học nhưng không thuyết phục: 0,25 điểm. - Không đưa ra được bài học: không cho điểm.	0,5
II	LÀM VĂN	6,0
	Viết một bài văn nghị luận phân tích đánh giá về nội dung và nghệ thuật câu chuyện trên	4,0
a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận Mở bài nêu được vấn đề; Thân bài triển khai được vấn đề; Kết bài khái quát được vấn đề.	0,25
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận Đánh giá về nội dung và nghệ thuật câu chuyện Hướng dẫn chấm: - Học sinh xác định đúng vấn đề cần nghị luận: 0,25 điểm. - Học sinh xác định chưa đầy đủ vấn đề nghị luận: 0,0 điểm.	0,25
c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. Cần đảm bảo các yêu cầu sau:
- Giới thiệu thể loại thần thoại, Thần thoại Hy Lạp, giới thiệu truyện Ngọn lửa Prométhée. *Hướng dẫn chấm:* Học sinh chỉ giới thiệu được 01 trong 02 ý: 0,25 điểm.	0,25
Nội dung: -Nguyên nhân khiến cho thần Prométhée nặn con người và ban ngọn lửa cho con người. - Sự phong phú và những đặc ân của muôn loài khi xuất hiện trên mặt đất . - Thái độ lo lắng của thần Prométhée trước hành động lơ đễnh, đần độn của cậu em trai Epiméthée khi “quên mất chẳng ban cho con người một đặc ân, một thứ “vũ khí” gì”. - Sự thông minh và tình yêu cũng như nỗi lo sợ khi con người không có đặc ân và vũ khí để tồn tại, để bảo vệ bản thân trước muôn loài vật khác khiến thần sáng tạo ra loài người với những vẻ đẹp riêng: “Prométhée dựa theo thân hình trang nhã của các vị thần tái tạo lại con người cho có một thân hình đẹp đẽ thanh tao, vóc dáng thẳng, đi bằng hai chân để đôi tay được thảnh thơi làm nhiều việc khác”. -Lí do để thần ban ngọn lửa của nhà Trời cho con người. Duy nhất chỉ có loài người mới có khẳ năng sử dụng ngọn lửa. - Cuộc sống của loài người từ sau khi có lửa. -Khẳng định ý nghĩa và giá trị của ngọn lửa đối với đời sống của con người. Nghệ thuật: - Cốt truyện đơn giản - Xây dựng hình ảnh lí giải về đặc trưng của các con vật sinh động thể hiện trí tưởng tượng phong phú của người xưa. - Sử dụng yếu tố li kì tạo nên sự hấp dẫn cho câu chuyện. - Nghệ thuật đối lập có tính chất hài hước những vẫn khắc họa được tính cách nhân vật truyền thống của dòng văn học ở giai đoạn nhận thức còn ngây thơ của loài người qua 2 tính cách đối lập: Prométhée: người tiên đoán còn Epiméthéenghĩa là người lơ đễnh, đãng trí, đần độn *Hướng dẫn chấm:* - Trình bày đầy đủ, sâu sắc:2,0 điểm - Trình bày chưa đầy đủ hoặc chưa sâu sắc: 1,25 điểm - 1,75 điểm. - Trình bày chung chung, chưa rõ: 0,25 điểm – 1,0 điểm.	2,0
* Đánh giá Ý nghĩa bài học rút ra từ truyện: nhằm giải thích về nguồn gốc của muôn loài, đặc biệt là loài người với những nét riêng và nói lên khát vọng chiến thắng thiên nhiên của con người cổ đại. *Hướng dẫn chấm:*. - Đáp ứng được 01 yêu cầu: 0,25 điểm.	0,5
d. Chính tả, ngữ pháp Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt. *Hướng dẫn chấm:* không cho điểm nếu bài làm mắc quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp.	0,25
e. Sáng tạo: Vận dụng lí luận văn học trong quá trình phân tích, đánh giá; biết so sánh với các tác phẩm khác để làm nổi bật nét đặc sắc; biết liên hệ vấn đề nghị luận với thực tiễn đời sống; văn viết giàu hình ảnh, cảm xúc. *Hướng dẫn chấm:*. + Đáp ứng được 2-3 yêu cầu trở lên: 0,5 điểm. + Đáp ứng được 1 yêu cầu: 0,25 điểm.	0,5
TỔNG: I + II = 10,00