SKKN THPT Sáng kiến kinh nghiệm toán THPT: “Phát triển tư duy hình học cho học sinh thông qua việc thay đổi giả thiết bài toán

[Yopovn]

Sáng kiến kinh nghiệm toán THPT: “Phát triển tư duy hình học cho học sinh thông qua việc thay đổi giả thiết bài toán được soạn dưới dạng file word gồm 21 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.
Tên Sáng kiến: “Phát triển tư duy hình học cho học sinh thông qua việc thay đổi giả thiết bài toán”

Tác giả: .......................

Chức vụ: Phó Hiệu trưởng

Đơn vị công tác: Trường .......................

I. Đặt vấn đề

1.1. Lý do chọn sáng kiến kinh nghiệm

Trong Luật GD đã ghi: “ Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của HS, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, sự hứng thú học tập của HS”.

Như vậy, cốt lõi của việc đổi mới phương pháp dạy học các môn học nói chung và môn Toán ở trường THPT nói riêng là làm cho HS học tập tích cực, chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động. Phải làm sao trong mỗi tiết học, HS được suy nghĩ, hoạt động nhiều hơn. Trong dạy học môn Toán, tư duy sáng tạo của HS phần lớn được hình thành và được rèn luyện trong quá trình giải toán. Thông qua hoạt động này, HS phải hoạt động tích cực để tìm tòi, khám phá và chiếm lĩnh tri thức mới. Cơ sở để HS hoạt động chính là vốn kiến thức và kinh nghiệm của bản thân các em đã có, đã tích lũy được.

Trong tác phẩm nổi tiếng “Giải bài toán như thế nào?”, G. Polya cho rằng: “Ví như dòng sông nào cũng bắt nguồn từ con suối nhỏ, mỗi bài toán dù khó đến đâu cũng có nguồn gốc từ những bài toán đơn giản, có khi rất quen thuộc với chúng ta”. Vì vậy, ông đã khẳng định: “Thật khó mà đề ra được một bài toán mới không giống chút nào với bài toán khác hay là không có một điểm nào chung với một bài toán trước đó đã giải”.

Trong thực tiễn giảng dạy cho thấy, việc tìm ra lời giải một bài toán nhiều khi không phải là quá khó nhưng việc vận dụng chúng vào các bài toán có liên quan mới là thú vị, làm cho HS phát triển tư duy. Nếu người GV không biết khơi dậy ở HS óc tò mò, sự tìm tòi khám phá những gì ẩn sau mỗi bài toán mà giải bài toán là kết thúc thì việc dạy học trở nên rất đơn điệu, tẻ nhạt. Do vậy, điều quan trọng là với mỗi bài toán, GV nên giúp HS tìm được nhiều cách giải khác nhau và tạo cho HS thói quen khắc sâu bài toán đã học để xây dựng được chuỗi bài toán có liên quan từ dễ đến khó một cách có hệ thống, giúp HS dễ dàng áp dụng khi cần thiết và các em có cơ hội đào sâu thêm kiến thức, kiến tạo nên một số bài toán mới, rèn luyện được năng lực tư duy, sáng tạo.

Với riêng chương trình môn Hình học 10 nhiều kiến thức mới được đưa ra làm cho HS khó khăn khi tiếp cận bởi đây là kiến thức ban đầu trong chương trình của cấp THPT. Bởi vậy, cần thiết phải giúp HS liên hệ kiến thức mới với kiến thức đã học, đặt HS luôn phải tư duy để lĩnh hội cái mới từ những cái tương tự đơn giản hơn.

Với những lí do trên, tôi đã chọn viết SKKN: “Phát triển tư duy hình học cho học sinh thông qua việc thay đổi giả thiết bài toán”.

1.2. Tính mới, tính sáng tạo của sáng kiến

Sáng kiến đã đưa ra được giải pháp phát triển tư duy HS thông qua việc thay đổi giả thiết các bài toán môn Hình học lớp 10. Cách thực hiện đã áp dụng tại Trường THPT Lạng Giang số 3 đem lại hiệu quả trong giảng dạy môn Toán. Các giải pháp được đưa ra chưa được công bố trong các trường THPT huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang.

2. Nội dung sáng kiến

2.1. Thực trạng tình hình về vấn đề

Một phương pháp dạy học hiệu quả thì phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học đồng thời bồi dưỡng năng lực tự học, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên. Trong hoạt động dạy toán ở trường THPT, rèn luyện tư duy cho HS là giúp cho HS có khả năng phân tích tình huống hoặc vấn đề mà bài toán nêu ra và cao hơn nữa là tư duy sáng tạo ra các bài toán mới trên nền tảng kiến thức đã tích lũy được. Về cách dạy, phương pháp mới quan tâm nhiều đến việc tạo ra niềm vui, hứng thú học tập cho HS. Xem đó như là động lực để phát huy tính tự giác, tích cực, chủ động trong quá trình học tập của HS đặc biệt là niềm vui, hứng thú của một người tự tìm ra chân lí. Nếu HS được độc lập quan sát, so sánh, phân tích, khái quát hóa các sự kiện, hiện tượng thì các em sẽ hiểu sâu sắc và hứng thú bộc lộ rõ rệt. Do đó, trong phương pháp giảng dạy, GV cần phải biết dẫn dắt HS luôn tìm thấy cái mới, có thể tự tìm lấy kiến thức, phải làm cho HS thấy mình ngày một trưởng thành.

Phương pháp tọa độ trong mặt phẳng một phần nào đó làm đơn giản hóa kiến thức về hình học phẳng. Bằng phương pháp tọa độ HS được làm bài toán hình học như những bài toán đại số. Việc viết một phương trình đường thẳng thỏa mãn một vài điều kiện chẳng hạn: Đi qua hai điểm, đi qua một điểm và song song hoặc vuông góc với một đường thẳng cho trước, đi qua một điểm và cách một điểm một khoảng cho trước… sau khi được luyện tập đã không còn là vấn đề khó khăn. Tuy nhiên, sẽ không còn đơn giản khi được kết hợp với những kiến thức sâu hơn của hình học phẳng, chẳng hạn: Đường trung tuyến, đường cao, đường phân giác, trọng tâm, trực tâm trong tam giác….

Thực tế giảng dạy cho thấy, trong mỗi buổi dạy việc ra bài tập với nhiều ý khác nhau có liên quan đến nhau sẽ dễ dàng để HS tiếp cận hơn so với cách cho nhiều bài tập độc lập. Mặt khác, khi bài tập được thiết kế bởi nhiều ý, trong đó ý sau thay đổi một hoặc một vài giả thiết so với ý trước đó giúp HS tận dụng được một phần kết quả của ý trước và chỉ tập trung vào xử lí giả thiết mới thay thế.

Cách thiết kết các lớp bài tập liên quan đến nhau tạo cơ hội cho HS được làm quen với cách xử lí các giả thiết của bài toán trong các tình huống khác nhau một cách độc lập hoặc phụ thuộc vào những giả thiết khác.

THẦY CÔ TẢI NHÉ!