TUYỂN TẬP 100+ Sáng kiến kinh nghiệm toán thcs MỚI NHẤT ĐÃ GOM ( NĂM 2021, 2022, 2023)

Yopovn · 28/10/23

TUYỂN TẬP 100+ Sáng kiến kinh nghiệm toán thcs MỚI NHẤT ĐÃ GOM ( NĂM 2021, 2022, 2023) được soạn dưới dạng file word gồm CÁC FILE, THƯ MỤC trang. Các bạn xem và tải sáng kiến kinh nghiệm toán thcs 2023 về ở dưới.

TÊN SÁNG KIẾN :

MỘT SỐ KINH NGHIỆM VỀ DẠY HỌC GIẢI PHƯƠNG TRÌNH TÍCH

I. MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài.

Chuyên đề giải phương trình tích được học khá kỹ ở chương trình lớp 8 , nó có rất nhiều bài tập và cũng được ứng dụng rất nhiều để giải các bài tập trong chương trình đại số lớp 8 cũng như ở các lớp trên . Vì vậy yêu cầu học sinh nắm chắc và vận dụng nhuần nhuyễn phương pháp giải phương trình tích là vấn đề quan trọng . Nắm được tinh thần này trong quá trình giảng dạy toán 8 tôi đã dày công tìm tòi ; nghiên cứu để tìm ra các phương pháp giải phương trình tích đa dạng và dễ hiểu . Góp phần rèn luyện trí thông minh và năng lực tư duy sáng tạo cho học sinh . trong SGK đã trình bày các phương pháp phân tích vế trái thành tích của những đa thức bằng các phương pháp đặt nhân tử chung ; tách hạng tử ; phương pháp them bớt hạng tử ; phương pháp đặt ẩn phụ ; để làm một số dạng bài tập giải phương trình tích. Khi học chuyên đề này học sinh rất thích thú . vì có các ví dụ đa dạng , có nhiều bài vận dụng cách giải khác nhau nhưng cuối cùng cũng đưa về được dạng tích từ đó giúp các em học tập kiến thức mới và giải được một số bài toán khó

2. Mục đích nghiên cứu.

Trong nhiều năm tôi được phân công làm nhiệm vụ trực tiếp giảng dạy . Tôi đã tích lũy được nhiều kiến thức về dạng toán “ giải phương trình tích “ và những dạng bài tập vận dụng đặc biệt là hướng dẫn học sinh cách nhận dạng bài toán để biết được nên áp dụng phương pháp nào để vùa giải nhanh gọn vừa dễ hiểu ; giúp cho học sinh biết nhìn nhận cách học bộ môn toán và cách giải toán theo mạch kiến thức mang tính lo gic - chỉ ra các phương pháp dạy học các loại bài tập “ Giai các dạng phương trình đưa về dạng phương trình tích “

Đổi mới phương pháp dạy học

Nâng cao chất lượng dạy học và bồi dưỡng học sinh giỏi

Cụ thể là :

- Tìm hiểu thực trạng học sinh

Những phương pháp đã thực hiện

Những chuyển biến sau khi áp dụng

Rút ra bài học kinh nghiệm

3. Đối tượng nghiên cứu.

Sách giáo khoa đại số lớp 8 ; Sách giáo viên ; sách tham khảo nâng cao . Sách bài

tập toán 8 tập hai

Học sinh lớp 8 trường THCS Tân Long

4. Kế hoạch nghiên cứu.

TT	Thời gian từ.....đến......	Nội dung công việc	Sản phẩm
1	Từ 2/10 đến 15/10/ 2019	- Chọn đề tài, viết đề cương nghiên cứu	- Bản đề cương chi tiết
2	Từ 15/10 đến 15/12/ 2019	- Đọc tài liệu lý thuyết về cơ sở lý luận. - Khảo sát thực trạng, tổng hợp số liệu thực tế.	- Tập tài liệu lý thuyết. - Số liệu khảo sát đã xử lý.
3	Từ 15/12 đến 15/3/ 2020	- Trao đổi với đồng nghiệp đề xuất các biện pháp, các sáng kiến. - Áp dụng thử nghiệm.	- Tập hợp ý kiến đóng góp của đồng nghiệp. - Hoạt động cụ thể
4	Từ 15/3 đến 15/4/ 2020	- Hệ thống hóa tài liệu, viết báo cáo. - Xin ý kiến của đồng nghiệp.	- Bản nháp báo cáo
5	Từ 15/4 đến 15/5/ 2020	- Hoàn thiện báo cáo, nộp Hội đồng sáng kiến cấp cơ sở	- Bản báo cáo chính thức

5. Phương pháp nghiên cứu.

Phương pháp đọc sách và tài liệu

Phương pháp nghiên cứu sản phẩm

Phương pháp tổng kết kinh nghiệm

Phương pháp thực nghiệm

Phương pháp đàm thoại nghiên cứu vấn đề

II. NỘI DUNG

1. Cơ sở lý luận.

Trong hoạt động giáo dục hiện nay đòi hỏi học sinh cần phải tự học ; tự nghiên cứu rất cao .Tức là cái đích cần phải biến quá trình giáo dục thành quá trình tự giáo dục. Như vậy học sinh có thể phát huy được năng lực sáng tạo ; tư duy khoa học từ đó xử lý linh hoạt được các vấn đề của đời sống xã hội .Một trong những phương pháp để học sinh đạt được điều đó đối với môn toán ( cụ thể là môn đại số lớp 8 ) đó là khích lệ các em sau khi tiếp thu thêm một lượng kiến thức các em cần khắc sâu tìm tòi những bài toán liên quan . Để làm được như vậy thì giáo viên cần gợi sự say mê học tập ; tự nghiên cứu , đào sâu kiến thức của các em học sinh

2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.

a/ Thuận lợi :

- Cơ sở vật chất của nhà trường đầy đủ

- Tài liệu tham khảo đa dạng ; đội ngũ giáo viên có năng lực vững vàng ,nhiệt tình

- Đa số các em ham học ; thích nghiên cứu

b/ Khó khăn :

- Lực học của các em không đồng đều . Một số em học sinh tiếp thu còn chậm

- không đáp ứng được yêu cầu của chương trình

- Điều kiện kinh tế của gia đình học sinh còn nghèo nên có sự ảnh hưởng rất lớn

đến chất lượng học tập của học sinh

3. Các sáng kiến đã được sử dụng để giải quyết vấn đề.

Nội dung “Giải phương trình tích” được học trong chương III phương trình bậc nhất một ẩn môn Đại số 8 , nên một số các phương pháp “Giải phương trình tích” cũng học trong bộ môn. Tuy nhiên, muốn đạt được mục tiêu cao hơn để giải được các phương trình đưa về dạng phương trình tích giúp cho người học có kiến thức chắc chắn hơn và những dạng bài tập vận dụng đặc biệt giáo viên hướng dẫn học sinh cách nhận dạng bài toán để biết được nên áp dụng phương pháp nào để vừa giải nhanh gọn vừa dễ hiểu. Sau đây là một số phương pháp “Giải phương trình tích” được sử dụng là:

G/V ? : Một tích bằng 0 khi ?

Trong một tích nếu có một thừa số bằng 0 thì tích bằng ?

Cần cho học sinh thấy rõ là : Một tích bằng 0 khi một trong các thừa số phải có một thừa số bằng 0

Trong một tích nếu có một thừa số bằng 0 thì tích đó bằng 0

Ví dụ : Giải phương trình : ( 2x – 3 ) ( x + 1 ) = 0 ( I )

Phương pháp giải

Tính chất nêu trên của phép nhân có thể viết

ab = 0 a = 0 hoặc b = 0 ( với a ; b là các số )

Đối với phương trình ta cũng có : ( 2x – 3 ) ( x + 1 ) = 0

2x – 3 = 0 Hoặc x + 1 = 0

Do đó để giải phương trình ( I ) ta phải giải hai phương trình

1/ 2x – 3 = 0

2/ x + 1 = 0 x = - 1

Vậy phương trình đã cho có hai nghiệm : x = 1,5 và x = - 1

Và ta viết tập hợp nghiệm của phương trình là : S =

Giải phương trình như trên được gọi là giải phương trình tích

Giáo viên đưa ra dạng phương trình tích tổng quát như sau

GV? : Để giải phương trình tích : A(x) . A(x ) . …………….A(x ) = 0 ( II )

thì ta cần giải những phương trình nào ?

HS: Để giải phương trình ( II ) ta cần giải các phương trình sau

A( x ) = 0 ( 1 )

A( x ) = 0 ( 2 )

……………………..

A ( x ) = 0 ( n )

Nghiệm của các phương trình ( 1 ) ; ( 2 ) …….( n ) là nghiệm của phương trình ( II )

Với các giá trị của x thỏa mãn điều của phương trình ( II )

I/ DẠNG PHƯƠNG TRÌNH TÍCH ĐƠN GIẢN

Ví dụ 1: Giải phương trình

( x + 1 ) ( x + 4 ) = ( 2 – x ) ( 2 + x )

Nhận xét : Hai tích không có nhân tử chung thi ta phải khai triển và thu gọn để tìm cách đưa về dạng tích , do đó để giải phương trình này ta cần thực hiện hai bước

Bước 1 : Đưa phương trình đã cho về dạng phương trình tích bằng cách chuyển tất cả các hạng tử từ vế phải sang vế trái và đổi dấu các hạng tử đó ; vế phải bằng 0 ; rồi áp dụng phương pháp phân tích đa thức thành nhân tử để phân tích vế trái thành tích

Ta có : ( x + 1 ) ( x + 4 ) = ( 2 – x ) ( 2 + x )

( x + 1 ) ( x + 4 ) – ( 2 – x ) ( 2 + x ) = 0

x

Bước 2 : Giải phương trình tích vừa tìm được rồi kết luận nghiệm

x ( 2x + 5 ) = 0

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

Ví dụ 2: Giải phương trình :

Tương tự ví dụ 1 ta thực hiện phép chuyển vế ta có :

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

Ví dụ 3 : Giải phương trình :

Đối với phương trình này giáo viên cần hướng dẫn học sinh biến đổi

vế trái dựa vào hằng đẳng thức

Giải : Ta có :

Vậy nghiệm của phương trình là S =

Ví dụ 4:

Giải phương trình :

Đối với phương trình này giáo viên cần hướng dẫn học sinh nhận ra được

hằng đẳng thức bình phương của một tổng để áp dụng giải nhanh gọn việc

nhân đa thức rồi mới phân tích thành nhân tử

Ta xem ( x- 1 ) =A ; ( x + 2 ) = B phương trình có dạng ( A + B )= 0

Giải : ta có

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

Ví dụ 5 : Giải phương trình :

Đây là một phương trình tích có chứa căn thức bậc hai , Để

tránh cho học sinh có thể hiểu bài toán môt cách phức tạp vì phương trình

có chứa căn bậc hai nên giáo viên hướng dẫn học sinh vẫn thực hiện

cách giải thông thường . vì cũng được coi là các hệ số thông thường

Giải : ta có

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

II/ DẠNG PHƯƠNG TRÌNH BIẾN ĐỔI ÁP DỤNG PHƯƠNG PHÁP TÁCH HẠNG TỬ ĐỂ PHÂN TÍCH ĐƯA VỀ DẠNG PHƯƠNG TRÌNH TÍCH

Ví dụ 1 : Giải phương trình :

Đối với phương trình này thì học sinh có thể có các cách giải

khác nhau chẳng hạn ở đây ta có thể tham khảo hai cách giải sau

Cách 1 : Ta có :

( tách 3x = x + 2x )

( nhóm hạng tử )

( đặt nhân tử chung )

( đặt nhân tử chung )

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

Cách 2: Giải : Ta có

( tách )

( đặt nhân tử chung )

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

Ví dụ 2:

Giai phương trình : đối với phương trình này đầu tiên chưa xuất hiện nhân tử chung ; cũng không ở dạng hằng đẳng thức nào cả

Do vậy khi giải giáo viên cần lưu ý cho học sinh cần sử dụng phương pháp nào đã biết để phân tích vế trái thành tích ( gợi ý phương pháp tách hạng tử )

ở đây ta cần tách hạng tử : -19x = - 9x – 10x

Giải : Ta có :

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

Ví dụ 3 : Giải phương trình :

Đối với phương trình này ta tách hạng tử 5x = 6x – x

Giải : Ta có :

Vậy nghiệm của phương trình là :

Ví dụ 4 : Giải phương trình :

Đói với phương trình này bước đầu tiên ta phải biến đổi vế trái thành

tích bằng cách đặt nhân tử chung để biểu thức trong ngoặc đơn giản

hơn . sau đó dung phương pháp tách hạng tử để đưa về dạng tích

Giải : Ta có :

Vậy : nghiệm của phương trình là : S =

Ví dụ 5: Giải phương trình :

Đói với phương trình này vế trái chưa xuất hiện nhân tử chung

Do đó ta cần biến đổi để đưa vế trái về dạng tích bằng cách

Tách hạng tử 9x = 4x + 5x

Giải: Ta có :

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

Ví dụ 6: Giải phương trình :

Ta biến đổi vế trái của phương trình thành tích bằng cách tách hạng

Tử x = 3x – 2x sau đó nhóm các hạng tử và đặt nhân tử chung

Giải : Ta có :

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

Ví dụ 7: Giải phương trình :

Đối với phương trình này có nhiều cách giải khác nhau . sau đây là

Một số cách giải

Cách 1: Tách hạng tử -3x = -2x - x

Ta có :

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

Cách 2 : Tách hạng tử 2 = - 4 + 6

Ta có :

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

Cách 3 : Biến đổi ;

Ta có :

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

III/DẠNG BIẾN ĐỔI PHƯƠNG TRÌNH BẬC CAO ĐƯA VỀ DẠNG PHƯƠNG TRÌNH TÍCH

VÍ DỤ 1: Giải phương trình

Đây là phương trình bậc 4 ẩn x . để giải dạng phương trình này ta cần đặt biến phụ sau khi tìm được giá tri của biến phụ ta lắp giá trị đó vào biểu thức lien quan ban đầu để tìm nghiệm , Ở đây ta đặt ta có cách giải sau

Giải :Ta có :

Vì ta đặt

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

Ví dụ 2: Giải phương trình :

Để giải phương trình này giáo viên cần hướng dẫn học sinh đặt ẩn phụ

là : Đặt nên ta có cách giải sau

Giải :Ta có :

( tách 5a = 4a + a )

( nhóm và đặt NTC )

Vì đặt

Điều này không thể xẩy ra vì với mọi giá trị của x vậy phương trình

đã cho vô nghiệm : tập hợp nghiệm của phương trình là : S =

Ví dụ 3 : Giải phương trình : ta biến đổi vế trái bằng

cách đặt ẩn phụ để đưa về dạng tích

Giải : Ta có :

Vì đặt Trường hợp này cũng không thể xẩy ra

Vì với mọi giá trị của x . Vậy phương trình vô nghiệm

Tập hợp nghiệm của phương trình là : S =

Ví dụ 4: Giải phương trình :

Đặt Ta có cách giải sau

Vì đặt

Và : Loại

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

Ví dụ 5 : Giải phương trình :

Đặt nên ta có cách giải sau

Vì đặt

Và :

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

IV: DẠNG BIẾN ĐỔI CÁC PHƯƠNG TRÌNH CÓ CHỨA ẨN Ở MẪU VỀ DẠNG PHƯƠNG TRÌNH TÍCH

Đây là dạng phương trình mà khi giải ta cần phải tìm điều kiện xác định của phương trình . Điều kiện xác định của phương trình là tìm giá trị của ẩn để mẫu thức khác không . Sau đây là một số ví dụ về dạng phương trình này

Ví dụ 1: Giải phương trình : ( I )

Điều kiện xác định của phương trình là :

Giải : Ta có

( I )

Vì điều kiện xác định của phương trình là : và

Nên với x = 0 loại . Do đó nghiệm của phương trình là : S =

Ví dụ 2: Giải phương trình : ( II ) ĐKXĐ:

Giải : Ta có :

(II)

Quy đồng mẫu hai vế

( Nhân hai vế với khử mẫu)

Khai triển chuyển vế thu gọn ta được

( tách -9x = - 4x – 5x )

Vì x = 4 ; x = 5 Thuộc tập xác định của phương trình

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

Ví dụ 3 : Giải phương trình : ( III) ĐKXĐ :

Giải : Ta có :

(III)

( nhân hai vế với x – 2 và khử mẫu )

(Loại vì x = 2 không thỏa mãn ĐKXĐ của phương trình

Vậy tập hợp nghiệm của phương trình là : S =

Ví dụ 4 : Giải phương trình : ( IV ) ĐKXĐ :

( IV )

Vì

nên

Thỏa mãn điều kiện của bài toán

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

V: MỘT SỐ VÍ DỤ VỀ PHƯƠNG TRÌNH TÍCH KHÁC

Tùy theo mỗi dạng phương trình mà ta có thể có những cách biến đổi khác nhau

Để đưa phương trình đã cho về dạng phương trình tích . Sau đây là một dạng phương trình đặc trưng

Ví dụ I: Giải phương trình :

Đây là một phương trình nếu áp dụng cách giải thong thường thì chúng ta sẽ gặp rất nhiều khó khăn . Do đó để giải được phương trình này ta sử dụng phương pháp sau

Để biến đổi đưa phương trình đã cho về dạng phương trình tích đơn giản hơn

Ta cộng thêm 2 vào hai vế của phương trình và biến đổi phương trình như sau

Vì :

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

Ví dụ 2 : Giải phương trình :

Cộng thêm 3 vào hai vế của phương trình ta được

Vì :

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

Ví dụ 3: Giải phương trình :

Đối với phương trình này ta chuyển hạng tử -5 sang vế trái và tách

Thành 5 hạng tử . mỗi hạng tử là 1 đơn vị nên ta có cách giải sau

Vì :

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

Ví dụ 4 : Giải phương trình :

Để giải phương trình này giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh cộng

thêm 3 vào hai vế của phương trình và tách thành từng nhóm như sau

Vì :

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

Ví dụ 5: Giải phương trình :

Đối với phương trình này giáo viên hướng dẫn cho học sinh trừ hai vế đi 3 đơn vị

và tách ra từng phần và ta có cách giải sau

Giải :

Vì :

Vậy nghiệm của phương trình là : S =

4. Hiệu quả của sáng kiến đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường.

- Đề tài này giúp giáo viên nắm rõ các phương pháp giải các phương trình đưa được về dạng “ Phương trình tích “ . Đồng thời vận dụng các phương pháp đó để giải các bài toán hay và khó hơn .Giải phương trình sử dụng phương pháp tách hạng tử rồi phân tích đa thức đưa về dạng tích

- Trước hết giáo viên phải làm cho học sinh thấy rõ “ Giải phương trình tích là gì ?

Và những dạng bài tập nào thì vận dụng được nó và vận dụng như thế nào

Phân tích vế trái thành một tích ( thừa số ) là biến đổi vế trái thành một tích của các đa

thức ; đơn thức khác của ẩn và vế phải bằng 0

- Học sinh đã nắm được kiến thức một cách có hệ thống ; các em đã nắm được các dạng bài tập và phương pháp giải các bài tập đó . Học sinh thấy rõ “ Giải phương trình tích là gì ? Và những dạng bài tập nào thì vận dụng được nó và vận dụng như thế nào . Học sinh biết phân tích vế trái thành một tích ( thừa số ) là biến đổi vế trái thành một tích của các đa thức ; đơn thức khác của ẩn và vế phải bằng 0

- Kết quả trước và sau khi áp dụng sáng kiến:

+ Khi chưa thực hiện dạy về phương pháp giải phương trình tích

Khảo sát 20 em kết quả đạt được như sau

Lớp	GIỎI	KHÁ	TB	YẾU	KÉM
SL	TL	SL	TL	SL	TL	SL	TL	SL	TL
8A	0	0%	1	5%	10	50%	7	35%	2	10%
8B	0	0%	2	10%	9	45%	8	40%	1	5%

+ Kết quả sau khi đã thực hiện giảng dạy các phương pháp gải phương trình tích là

LỚP	Giỏi	KHÁ	TB	YẾU	KÉM
SL	TL	SL	TL	SL	TL	SL	TL	SL	TL
8A	4	20%	5	25%	9	45%	2	10%	0	0%
8B	5	25%	4	20%	8	40%	3	15%	0	0%

III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

Kết luận:

-Việc áp dụng các phương pháp biến đổi phương trình để đưa về dạng phương trình tích rất có hiệu quả . Làm cho học sinh thay đổi được tính tư duy ; sự nhận thức nhanh hơn ; nhìn nhận một vấn đề sâu rộng hơn ; chắc chắn hơn . học sinh đã biết phân tích biến đổi nhìn nhận bài toán bằng nhiều khía cạnh khác nhau . Kết quả khảo sát cao hơn nhiều so với khi chưa áp dụng phương pháp này

-Trong quá trình thực hiện bản thân tôi không thể tránh khỏi những khiếm khuyết thiếu sót .Tính lôgic của hệ thống các phương trình nên bản thân tôi rất mong được sự đóng góp ý kiến quý báu từ quý thầy cô giáo nói chung và quý thầy cô giáo bộ môn toán nói riêng .Nhất là các đồng chí trong tổ chuyên môn để bản thân tôi đúc rút được nhiều kinh nghiệm hơn trong quá trình dạy học nói chung và trong việc dạy học bộ môn toán nói riêng trong đó có việc dạy học giải phương trình tích . bản thân tôi xin chân thành cảm ơn .

Kiến nghị

- Đối với giáo viên bộ môn: Cần tạo cho học sinh có nhiều quỹ thời gian hơn nữa để các em được tham dự các chuyên đề rút ra từ những kinh nghiệm như trên

- Đối với BGH nhà trường: Nhà trường cần tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất về kinh phí để thực hiện các chuyên đề có tính chất liên quan

Tân Long, ngày 15 tháng 10 năm 2019

Người thực hiện

Mai Thị Thu Hương

Ý KIẾN NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC TRƯỜNG

TÀI LIỆU THAM KHẢO

TT	TÊN SÁCH	TÁC GIẢ	NHÀ XUẤT BẢN
1 2 3 4 5 6 7	Sách giáo khoa đại số 8 tập II Sách hướng dẫn giáo viên đại số tập II Sách bài tập đại số 8 tập II Ôn tập đại số 8 Các bài toán hay đại số 8 Các bài toán chọn lọc (Bồi dưỡng học sinh khá; giỏi) 405 Bài tập đại số 8	Phan Đức Chính Tôn Thân Nguyễn Huy Đoan Lê văn Hồng Vũ Hữu Bình Lê Đình Phi Nguyễn Ngọc Đạm Nguyễn Quang Hanh Ngô long hậu Nguyễn đức Tấn Phan Hoàng Ngân Nguyễn Anh Hoàng Nguyễn Đức Hòa	Nhà xuất bản giáo dục Nhà xuất bản giáo dục Nhà xuất bản giáo dục Nhà xuất bản giáo dục Đại học quốc gia hà nội Nhà xuất bản đại học sư phạm hà nội Nhà xuất bản đại học quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh