PHẠM VI ẢNH HƯỞNG, HIỆU QUẢ ỨNG DỤNG CỦA SÁNG KIẾN: Biện pháp rèn luyện phẩm chất cho học sinh qua các ví dụ phân môn Tiếng Việt lớp 8

[Yopovn]

PHẠM VI ẢNH HƯỞNG, HIỆU QUẢ ỨNG DỤNG CỦA SÁNG KIẾN: Biện pháp rèn luyện phẩm chất cho học sinh qua các ví dụ phân môn Tiếng Việt lớp 8 được soạn dưới dạng file word gồm 21 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc​

BÁO CÁO

PHẠM VI ẢNH HƯỞNG, HIỆU QUẢ ỨNG DỤNG CỦA SÁNG KIẾN​

1. Tên sáng kiến

“Biện pháp rèn luyện phẩm chất cho học sinh qua các ví dụ phân môn Tiếng Việt lớp 8”​

2. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến

3. Giấy chứng nhận/Quyết định công nhận sáng kiến số:

4. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục bộ môn Ngữ Văn.

5. Thời điểm sáng kiến được áp dụng lần đầu: Năm học 2022-2023

6. Thực trạng trước khi áp dụng sáng kiến (các vấn đề tồn tại trước khi thực hiện sáng kiến, có thể là các khó khăn, bất cập,…)

Giáo dục và đào tạo trong những năm qua đã thực hiện đổi mới lớn về nội nội dung, phương pháp dạy học. Chuẩn bị cho Chương trình giáo dục phổ thông 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã thực hiện đồng thời mô hình giáo dục hiện hành và mô hình trường học mới. Đi đôi với các mô hình giáo dục, Bộ đã tăng cường công tác bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho toàn thể đội ngũ cán bộ quản lý, đội ngũ giáo viên trong cả nước; tăng cường triển khai thực hiện đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá trong các nhà trường. Tất cả nhằm trang bị hành trang đầy đủ nhất cho công cuộc đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục, hướng tới mục tiêu giáo dục con người toàn diện, giúp học sinh phát triển về đức, trí, thể, mỹ. Các phương châm giáo dục nền tảng như “Học đi đôi với hành”, “Lý luận gắn liền với thực tiễn”, “Giáo dục nhà trường gắn liền với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội”; nội dung giáo dục tập trung vào những giá trị cơ bản của văn hóa dân tộc, bảo đảm phù hợp với đặc điểm con người và văn hóa Việt Nam được thực hiện tích cực.

Thực hiện đường lối chính sách của Đảng, thực hiện Công văn số 3175 /BGDĐT-GDTrH ngày 21/7/2022 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về hướng dẫn đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá môn Ngữ văn. Việc đổi mới phương pháp dạy học được thực hiện thường xuyên, tích cực trong trường THCS. Đối với môn Ngữ văn đổi mới phương pháp dạy học cần đi đôi với sử dụng khai thác triệt đồ dùng dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình dạy học nhằm giảm tính lí thuyết, tăng tính thực tiễn, thực hành đảm bảo tính vừa sức, tính khả thi, góp phần quan trọng hình thành, phát huy, phát triển năng lực, phẩm chất học sinh.

Thách thức lớn đặt ra cho mỗi nhà trường hiện nay là làm thế nào để dạy cho học sinh tự chủ động và sáng tạo trong việc tiếp cận tri thức, có kĩ năng vận dụng tri thức vào cuộc sống, giải quyết những vấn đề nảy sinh. Chính vì vậy, nên phương pháp đào tạo trước đây là cách dạy - học theo lối thụ động, tập trung vào sự truyền thụ kiến thức một chiều của giáo viên không còn phù hợp nữa, nên phải thay đổi cách dạy của thầy và cách học của trò. Người thầy phải tổ chức học tập làm sao phát huy được tính chủ động, khả năng quan sát, kích thích tính nhạy cảm phân tích và suy nghĩ, kích thích năng lực ứng dụng, sáng tạo của người học. Cách học của học sinh phải thể hiện được sự tham gia tích cực, chủ động, sáng tạo và cảm giác được thoải mái. Nghĩa là thầy có vai trò tổ chức, hướng dẫn hoạt động học, trò chủ động tìm tòi, khám phá tiếp nhận kiến thức, làm chủ kiến thức. Đó là những điều kiện cơ bản của học tập ở mức độ sâu của học sinh.

Trong chương trình Ngữ văn cũ, giáo viên chưa chú trọng vào việc giáo dục và hình thành các phẩm chất, năng lực cho học sinh. Là một giáo viên có nhiều năm giảng dạy môn Ngữ văn lớp 8, bản thân tôi luôn trăn trở trước những tiết học Tiếng Việt còn sơ sài, nghèo kiến thức, sai phương pháp, chưa giáo dục được những kĩ năng sống, hình thành những phẩm chất cho các em học sinh. Làm thế nào để các em thực sự say mê, yêu thích khi học một tiết Tiếng Việt, làm thế nào để các em có thể dễ dàng tiếp thu một cách rõ ràng, khoa học, hấp dẫn...? Đây chính là vấn đề mà bản thân tôi luôn băn khoăn, suy nghĩ trong suốt những năm học qua. Vì thế, trong quá trình dạy học, tôi luôn tìm tòi, nghiên cứu tài liệu, học hỏi đồng nghiệp và đã đúc rút được “Biện pháp rèn luyện phẩm chất cho học sinh qua các ví dụ phân môn Tiếng Việt lớp 8”.

7. Nội dung sáng kiến

7.1. Các giải pháp thực hiện, các bước và cách thức thực hiện

Trước hết, tôi tìm hiểu khái niệm về phẩm chất, mối quan hệ giữa phẩm chất với việc học tập và hình thành nhân cách cho học sinh sau này, các phẩm chất cần hình thành và phát triển cho học sinh Trung học cơ sở theo yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) 2018.

Thứ hai, tôi tìm hiểu các cách thức soạn giảng lồng ghép rèn luyện phẩm chất cho học sinh trong phân môn Tiếng Việt nói chung và Tiếng Việt 8 nói riêng.

Thứ ba, tôi tiến hành thiết kế các nội dung, ví dụ cho các bài học sao cho vẫn đảm bảo kiến thức, kĩ năng song có thể lồng ghép rèn luyện phẩm chất cho học sinh trong phân môn Tiếng Việt lớp 8.

Sau khi có được những định hướng chung như vậy, tôi tiến hành vận dụng vào các bài học cụ thể trong phân môn Tiếng Việt lớp 8 và đã đạt được một số kết quả rất khả quan, thiết thực trong dạy và học.

7.2. Phân tích tình trạng của giải pháp đã biết

* Ưu điểm:

- Số lượng các tiết phân môn Tiếng Việt trong mỗi khối lớp nói chung, lớp 8 nói riêng là khá lớn, học sinh có cơ hội được học tập, ôn tập nhiều đơn vị kiến thức khác nhau, phục vụ cho thực tế giao tiếp, nói và viết của bản thân.

- Các bài học Tiếng Việt được thiết kế theo cấu trúc nhất định: phân tích mẫu - rút ra bài học - luyện tập, vận dụng nên dễ tiếp nhận.

- Phân môn Tiếng Việt có khả năng lớn trong việc vận dụng, lồng ghép các nội dung theo yêu cầu vào giáo dục học sinh do được thực hiện thông qua các ví dụ, tình huống là chính.

- Trong dạy - học, nhìn chung giáo viên có chú ý lồng ghép để giáo dục tinh thần, thái độ, ý thức cho học sinh theo yêu cầu.

* Hạn chế:

- Một số bài học, ngữ liệu còn ít, có một số bài, ngữ liệu khó hiểu, tính thực tiễn không cao,... gây khó khăn cho học sinh khi phân tích, tìm hiểu.

- Tâm lí học sinh thường thích khám phá và cũng rất chủ quan, nếu giáo viên không nhận thức đúng tầm quan trọng của tiết dạy này hoặc ít đầu tư sẽ dễ gây sự nhàm chán cho học sinh. Các em sẽ tiếp nhận kiến thức một cách thụ động, không tạo được sự hứng thú, không phát huy được tính tích cực cần có.

- Thực tế giảng dạy những tiết Tiếng Việt thường rơi vào một trong hai trường hợp: “cháy” giáo án (đối với giáo viên muốn ôm đồm kiến thức quá nhiều, giao nhiều bài tập luyện tập, vận dụng) hoặc “ướt” giáo án (đối với giáo viên coi nhẹ phần luyện tập, giao cho học sinh là chính).

- Theo yêu cầu chương trình GDPT 2018, mục tiêu giáo dục đã thay đổi: từ chỗ hình thành kiến thức, kĩ năng, thái độ, năng lực sang hình thành và phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh. Điều này chưa được chú ý và áp dụng rộng rãi trong thực tế dạy học Ngữ văn nói chung, phân môn Tiếng Việt nói riêng.

7.3. Nội dung đã cải tiến, sáng tạo để khắc phục những nhược điểm hiện tại

a) Cơ sở của sự cải tiến:

Ngày 26/12/2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo (BGDĐT) đã ban hành Thông tư 32/2018/BGDĐT về việc ban hành chương trình GDPT 2018. Theo đó, một trong những định hướng cơ bản của đổi mới giáo dục hiện nay là chuyển từ nền giáo dục mang tính hàn lâm, lý thuyết, xa rời thực tiễn sang nền giáo dục chú trọng việc hình thành, phát triển các phẩm chất và năng lực cho học sinh, phát huy tính chủ động, sáng tạo của người học.

Như chúng ta đã biết, tuổi thiếu niên, ứng với lứa tuổi học sinh Trung học cơ sở, mà đặc biệt là học sinh lớp 8, được xem là lứa tuổi thú vị, song cũng gây nhiều khó khăn cho thầy cô trong quá trình dạy học, giáo dục bởi những đặc trưng tâm lý ở lứa tuổi này. Trong sự phát triển của khoa học kĩ thuật hiện nay, các em được tiếp xúc nhiều với thế giới bên ngoài, thế giới bạn bè cũng được mở rộng, rất nhiều cơ hội cho sự phát triển của các em. Nhưng bên cạnh cơ hội cũng tiềm ẩn nhiều thách thức, cái khó ở lứa tuổi này là các em chưa làm chủ dược bản thân, suy nghĩ còn bồng bột nhưng lại thích được xem là người lớn,… nên nhiều em tỏ ra ương bướng, khó bảo. Việc giáo dục cần nhẹ nhàng theo kiểu mưa dầm thấm lâu chứ không thể vội vàng, ngày một ngày hai được.

Năm học 2019-2020, Bộ Giáo dục Đào tạo đã lấy chủ đề năm học là “Dạy người”, sau đó phát động xây dựng “Trường học hạnh phúc”. Thiết nghĩ, để đạt được những điều đó, kiến thức không phải là tất cả mà phải kết hợp dạy chữ với dạy người, tạo môi trường giáo dục thân thiện, để “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”. Vì thế, trong sự nghiệp “trồng người” của mình, người thầy không chỉ truyền thụ kiến thức khoa học cho học trò mà còn là giáo dục, dạy dỗ các em về nhân cách, đạo đức. Đặc biệt đối với môn Ngữ văn, một môn học công cụ, thì việc rèn luyện về phẩm chất cho học sinh trong học tập và cuộc sống là vô cùng cần thiết và có những thuận lợi nhất định. Điều này có thể thực hiện được cả 3 phân môn, trong đó có phân môn Tiếng Việt.

Từ nhiệm vụ giảng dạy được phân công, ý thức được vai trò của các phẩm chất đạo đức trong việc rèn luyện nhân cách cho học sinh cũng như hưởng ứng những phát động của ngành về đổi mới phương pháp dạy học, “Dạy người”, xây dựng “Trường học hạnh phúc”, và chuẩn bị tâm thế để thực hiện chương trình GDPT đối với cấp Trung học cơ sở từ năm học 2022-2023, tôi đã mạnh dạn nghiên cứu, áp dụng một số biện pháp rèn luyện phẩm chất cho học sinh qua các ví dụ phân môn Tiếng Việt lớp 8.

b) Nội dung cải tiến

Tôi nhận thấy chương trình sách giáo khoa môn Ngữ văn, ở phân môn Tiếng Việt, nhiều ví dụ hầu hết bám sát, lấy từ các văn bản đã học (theo hướng tích hợp). Hệ thống ví dụ đó có những mặt tích cực là làm rõ cho các đơn vị kiến thức cần nắm, song chưa phát huy hết giá trị giáo dục. Cụ thể là qua các bài học, các em vẫn hiểu bài, làm tốt bài kiểm tra nhưng có nhiều em chưa ý thức được việc học quan trọng như thế nào nên còn ham chơi nhiều hơn ham học. Đặc biệt nhiều em chưa có động cơ học tập tốt cũng như chưa quan tâm đến việc rèn luyện đạo đức trong đời sống, một số em chưa ý thức được tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường, bảo vệ tài sản chung của nhà trường,…

THẦY CÔ TẢI NHÉ!