Tài Liệu Ôn Thi Tốt Nghiệp THPT Môn Lịch Sử 2022

Yopovn · 11/3/23

Tài Liệu Ôn Thi Tốt Nghiệp THPT Môn Lịch Sử 2022

YOPOVN xin gửi đến quý thầy cô, các em Tài Liệu Ôn Thi Tốt Nghiệp THPT Môn Lịch Sử 2022. Đây là bộ Tài Liệu Ôn Thi Tốt Nghiệp THPT Môn Lịch Sử 2022 rất mới. Tài liệu ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch sử năm 2022 được soạn dưới dạng file word và PDF gồm 62 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.

Tài Liệu Ôn Thi Tốt Nghiệp THPT Môn Lịch Sử 2022

TÀI LIỆU ÔN THI TỐT NGHIỆP THPT

NĂM 2022

MÔN LỊCH SỬ

LỊCH SỬ THẾ GIỚI

Chuyên đề 1

TRẬT TỰ THẾ GIỚI MỚI SAU CHIẾN TRANH

Câu 1: Trình bày hoàn cảnh, những quyết định quan trọng của Hội nghị Ianta và hệ quả của những quyết định đó.

a. Hoàn cảnh

- Đầu năm 1945, chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc.nhiều vấn đề quan trọng và cấp bách đặt ra cho các nước Đồng minh

+ Nhanh chóng đánh bại hoàn toàn các nước phát xít

+ Tổ chức lại thế giới sau chiến tranh

+ Phân chia thành qủa chiến thắng giữa các nước thắng trận

- Từ ngày 4 – 11 / 2 / 1945 những người đứng đầu 3 cường quốc ( Liên Xô, Anh và Mỹ) họp hội nghị ở Ianta ( LX )

b. Nội dung hội nghị

- Xác định mục tiêu chung là tiêu diệt tận gốc chủ nghĩa phát xít Đức và chủ nghĩa quân phiệt Nhật. Liên Xôsẽ tham chiến chống Nhật ở châu Á.

- Thành lập tổ chức Liên Hiệp quốc nhằm duy trì hòa bình an ninh thế giới.

- Thỏa thuận về việc đóng quân tại các nước nhằm giải giáp quân đội phát xít, phân chia phạm vi chiếm đóng và ảnh hưởng ở châu Âu và châu Á.

c. Hệ quả: những qui định của hội nghị Ianta trở thành khuôn khổ của trật tự thế giới mới, thường được gọi là trật tự hai cực Ianta.

Câu 2: Trình bày hoàn cảnh ra đời, mục đích, nguyên tắc hoạt động , vai trò và các cơ quan chính của Tổ chức Liên Hợp quốc. Những cơ quan chuyên môn của Liên Hợp Quốc đang hoạt động có hiệu quả tại Việt Nam? Mối quan hệ giữa Việt Nam và tổ chức LHP.

a / Hoàn cảnh ra đời :

- Đầu năm 1945 các nước đồng minh và nhân dân thế giới có nguyện vọng gìn giữ hoà bình, ngăn chặn nguy cơ chiến tranh

- Tại hội nghị Ianta ( 2/1945 ) đã nhất trí thành lập một tổ chức quốc tế để gìn giữ hoà bình, an ninh và trật tự thế giới.

- Từ 25/4 – 26/6/1945 đại biểu của 50 nước họp ở Xanphơranxixco ( Mĩ ) để thông

qua hiến chương Liên Hợp Quốc. Ngày 24/10/1945 trong phiên họp đầu tiên tại Luân

Đôn ( Anh ) được coi là ngày chính thức thành lập Liên Hợp Quốc .

b/ Mục đích:

- Duy trì nền hòa bình và an ninh thế giới.

- Phát triển các mối quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc và tiến hành hợp tác quốc tế giữa các nước trên cơ sở tôn trọng nguyên tắc bình đẳng và quyền tự quyết các dân tộc.

c/ Nguyên tắc hoạt động:

- Bình đẳng chủ quyền giữa các quốc gia và tự quyết của các dân tộc;

- Tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị của các nước;

- Không can thiệp vào công việc nội bộ của bất kì nước nào;

- Giải quyết các tranh chấp quốc tế bằng biện pháp hòa bình;

- Chung sống hòa bình và nhất trí giữa 5 nước lớn: Liên Xô ( Nga ), Mĩ, Anh, Pháp, Trung Quốc.

d/ Vai trò : là tổ chức quốc tế lớn nhất, giữ vai trò quan trọng trong việc gìn giữ hòa bình, an ninh quốc tế, giải quyết các tranh chấp, xung đột khu vực, phát triển các mối quan hệ giao lưu giữa các nước thành viên.

e/ Mối quan hệ giữa Việt Nam và Liên Hiệp Quốc

- 20/09/1977: Việt Nam gia nhập Liên Hiệp Quốc là thành viên thứ 149, đến năm 2006 LHQ có 192 quốc gia thành viên.

- 16/10/2007, Đại hội đồng đã bầu Việt Nam trở thành thành viên không thường trực của Hội đồng bảo an nhiệm kỳ 2008 - 2009 (1/1/2008 – 31 / 12 / 2009 ).

Chuyên đề 2.

LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU (1945 – 1991) –

LIÊN BANG NGA (1991 – 2000)

Câu 1: Liên Xô từ năm 1945 đến giữa những năm 70 đạt được những thành tựu chủ yếu trong công cuộc xây dựng CNXH. Ý nghĩa của những thành tựu đó?

a) Bối cảnh lịch sử khi Liên Xô tiến hành công cuộc xây dựng CNXH

- Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, nhân dân Liên Xô phải gánh chịu những hi sinh và tổn thất hết sức to lớn: hơn 27 triệu người chết, 1710 thành phố và hơn 70.000 làng mạc bị thiêu huỷ, 32.000 xí nghiệp bị tàn phá.

- Các nước phương Tây bao vây kinh tế và tiến hành chiến tranh lạnh nhằm tiêu diệt Liên Xô và các nước XHCN.

- Phong trào giải phóng dân tộc phát triển.

b) Những thành tựu

- Về kinh tế:

+ Nhân dân Liên Xô đã hoàn thành thắng lợi kế hoạch 5 năm (1946-1950) trước thời hạn 9 tháng. Công nghiệp tăng 73% so với trước chiến tranh, nông nghiệp cũng vượt mức trước chiến tranh, năm 1949 chế tạo thành công bom nguyên tử.

+ Từ năm 1950 đến năm 1975, Liên xô đã thực hiện thắng lợi nhiều kế hoạch dài hạn nhằm tiếp tục xây dựng cơ sở vật chất của CNXH.

+ Về công nghiệp: đến nữa đầu những năm 1970, Liên Xô là cường quốc công nghiệp đứng thứ hai trên thế giới ( sau Mĩ )

+ Về nông nghiệp: Sản lượng nông phẩm trong những năm 1960 tăng trung bình khoảng 16%/năm.

- Về khoa học- kĩ thuật:

+ Chế tạo thành công bom nguyên tử ( 1949 )

+ Năm 1957, phóng thành công vệ tinh nhân tạo của Trái Đất.

+ Năm 1961, phóng con tàu vũ trụ đưa nhà du hành vũ trụ Gagarin bay vòng quanh

Trái Đất

- Về mặt xã hội: có thay đổi rõ rệt về cơ cấu giai cấp và dân trí.

+Tỉ lệ công nhân chiếm hơn 55% lao động.

+Trình độ học vấn của người dân nâng cao: ¾ số dấn có trình độ trung học và đại học

- Về quân sự

+ Năm 1972, chế tạo thành công tên lửa hạt nhân.

+ Đầu những năm 70, Liên Xô đã đạt được thế cân bằng chiến lược về sức mạnh quân sự nói chung và tiềm lực hạt nhân nói riêng so với các nước phương Tây.

- Về chính trị:

+ Trong 30 năm đầu sau chiến tranh, tình hình chính trị Liên Xô ổn định.

+ Bên cạnh những thành tựu các nhà lãnh đạo Xô viết mắc phải những thiếu sót, sai lầm chủ quan, nóng vội , c) c. Ý nghĩa

- Chứng tỏ tính ưu việt của CNXH ở mọi lĩnh vực xây dựng kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân, củng cố an ninh quốc phòng .

- Làm đảo lộn chiến lược toàn cầu phản cách mạng của Mĩ .

Câu 2: Trình bày những nét chính về Liên bang Nga từ 1991-2000.Liên bang Nga là quốc gia kế thừa địa vị pháp lý của Liên Xô trong quan hệ quốc tế.

- Về kinh tế: từ 1990 – 1995, tăng trưởng bình quân hằng năm của GDP là số âm. Giai đoạn 1996 – 2000 bắt đầu có dấu hiệu phục hồi (năm 1990 là -3,6%, năm 2000 là 9%).

- Về chính trị:

+ Tháng 12/ 1993, Hến pháp Liên bang Nga được ban hành, quy định thể chế Tổng thống Liên bang.

+ Từ năm 1992, tình hình chính trị không ổn định do sự tranh chấp giữa các đảng phái và xung đột sắc tộc, nổi bật là phong trào ly khai ở Tréc-ni-a.

- Về đối ngoại: Một mặt thân phương Tây, mặt khác khôi phục và phát triển các mối quan hệ với châu Á.

* Từ năm 2000, tình hình nước Nga có nhiều chuyển biến khả quan: kinh tế dần

hồi phục và phát triển, chính trị và xã hội ổn định, vị thế quốc tế được nâng cao. Tuy vậy, nước Nga vẫn phải đương đầu với nhiều thách thức: nạn khủng bố, li khai, việc khôi phục và giữ vững vị thế cường quốc Á – Âu …

Chuyên đề 3

CÁC NƯỚC ĐÔNG BẮC Á

Câu 1: Trình bày sự thành lập Nhà nước CHDCND Trung Hoa. Ý nghĩa của sự thành lập đó?

a/ Sự thành lập nước CHDCND Trung Hoa

- Năm 1946 - 1949 diễn ra cuộc nội chiến giữa Đảng Quốc Dân và Đảng cộng sản .

+ Ngày 20 – 7 – 1946, Tưởng Giới Thạch phát động cuộc chiến tranh chống Đảng cộng sản TQ.

+ Từ 7 – 1946 đến 6 / 1947 quân giải phóng phòng ngự tích cực.

+ Từ 6 / 1947 quân giải phóng chuyển sang phản công

- Năm 1949 nội chiến kết thúc.Page 5

- Ngày 1-10-1949 nước CHDCND Trung Hoa được thành lập .

b/ Ý nghĩa :

- Chấm dứt 100 năm nô dịch và thống trị của đế quốc .

- Xoá bỏ tàn dư phong kiến

- Đưa đất nước Trung Hoa bước vào kỉ nguyên độc lập tự do tiến lên CNXH.

- Tăng cường sức mạnh của hệ thống XHCN và ảnh hưởng đến phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới.

Câu 2: Trình bày những thành tựu nổi bật của công cuộc cải cách mở cửa (1978 – 2000) của TrungQuốc.

Công cuộc cải cách mở cửa (1978-2000).

+ Tháng 12-1978, Đảng cộng sản Trung Quốc đã vạch ra đường lối cải cách, đến đại hội XIII (10-1978), được nâng lên thành đường lối chung của Đảng:

* Về kinh tế:

- Phát triển kinh tế là trọng tâm, tiến hành cải cách và mở cửa , chuyển từ kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị trường XHCN , nhằm hiện đại hóa và xây dựng CNXH mang đặc sắc Trung Quốc, biến Trung Quốc thành nước giàu mạnh, dân chủ và văn minh.

- Năm 1998, kinh tế Trung Quốc tiến bộ nhanh chóng, đạt tốc độ tăng trưởng cao nhất thế giới ( GDP tăng 8%), đời sống nhân dân cải thiện rõ rệt. Nền KH-KT, văn hóa, giáo dục Trung Quốc đạt thành tựu khá cao ( năm 1964, thử thành công bom nguyên tử, 2003 phóng thành công tàu “Thần Châu 5”vào không gian)

* Về đối ngoại:

- Bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Liên Xô, Mông Cổ, Việt Nam…

- Mở rộng quan hệ hữu nghị, hợp tác với các nước trên thế giới, góp sức giải quyết các vụ tranh chấp quốc tế.

- Vai trò vị trí của Trung Quốc nâng cao trên trường quốc tế, thu hồi chủ quyền Hồng Kông (1997), Ma cao (1999).

Chuyên đề 4

CÁC NƯỚC ĐÔNG NAM Á VÀ ẤN ĐỘ

Câu 1: Hãy chỉ ra những điểm giống nhau cơ bản của cách mạng Lào và cách mạng Việt Nam trong giai đoạn này

- Diễn ra trong cùng một thời kì lịch sử, cùng chống kẻ thù chung:

+ 1945-1954 : kháng chiến chống thực dân Pháp .

+ 1954-1975 : kháng chiến chống Mĩ .

- Cùng được Đảng của giai cấp vô sản lãnh đạo :

+ Từ 1930, Đảng cộng sản Đông Dương lãnh đạo chung cách mạng 2 nước .

+Từ 1955, ở Lào có Đảng nhân dân cách mạng Lào lãnh đạo .

- Cùng giành được những thắng lợi to lớn:

+ 1945: giành được độc lập.

+ 1954: kháng chiến chống Pháp thắng lợi .

+ 1975: kháng chiến chống Mĩ thắng lợi .

Câu 2: Trình bày sự ra đời và phát triển của tổ chức ASEAN. Cơ hội và thách thức khi Việt Nam gia nhập ASEAN? Mối quan hệ giữa ASEAN và Việt Nam?

a) Sự ra đời của tổ chức ASEAN:

Sau khi giành được độc lập, nhiều nước trong khu vực bước vào phát triển kinh tế song gặp nhiều khó khăn và thấy cần phải hợp tác để cùng phát triển.

- Họ muốn hạn chế ảnh hưởng của các cường quốc bên ngoài đối với khu vực.

- Các tổ chức hợp tác khu vực trên thế giới xuất hiện ngày càng nhiều đã cổ vũ các nước Đông Nam Á liên kết với nhau.

- Do đó, 8-8-1967, Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN) được thành lập tại Băng Cốc (Thái Lan) gồm 5 nước Inđônêxia, Malaixia, Xingapo, Thái Lan, Philippin)

- Mục tiêu: xây dựng mối quan hệ hoà bình, hữu nghị và hợp tác giữa các nước trong khu vực, tạo nên một cộng đồng ĐNÁ hùng mạnh.

b) Quá trình phát triển:

- 1967-1975: ASEAN là một tổ chức non yếu, hợp tác lỏng lẻo, chưa có vị trí trên trường quốc tế.

- Tháng 2-1976 tại hội cấp cao ASEAN lần thứ nhất họp tại Bali (Inđônêxia), Hiệp ước Bali được kí kết với nội dung chính là tăng cường quan hệ hữu nghị và hợp tác ở Đông Nam Á. Từ đây ASEAN có sự khởi sắc.

- Lúc đầu, ASEAN thực hành chính sách đối đầu với các nước Đông Dương. Song từ thập niên 80, khi vấn đề CPC được giải quyết, các nước nầy đã bắt đầu quá trình đối thoại, hòa dịu.

- Năm 1984, Brunây gia nhập và trở thành thành viên thứ 6 của ASEAN.

- Tiếp đó, ASEAN kết nạp thêm Việt Nam (1995), Lào và Myanma (1997), CPC (1999).

Như vậy, ASEAN từ 5 nước sáng lập ban đầu đã phát triển thành 10 nước thành viên hợp tác ngày càng chặt chẽ về mọi mặt.

c) Thời cơ và thách thức khi Việt Nam gia nhâph ASEAN:

+ Thời cơ: Tạo điều kiện cho Việt nam hòa nhập cộng đồng khu vực vào thị trường các nước Đông Nam Á, Thu hút vốn đầu tư, mở ra thời cơ giao lưu học tập, tiếp thu trình độ KHKT công nghệ và văn hóa… để phát triển đất nước.

+ Thách thức: Việt nam phải chiu sự cạnh tranh quyết liệt nhất là kinh tế. Hòa nhập nếu không đứng vững dễ bị tụt hậu về kinh tế và bị “Hòa tan” về chính trị, văn hóa, xã hội.

d). Mối quan hệ giữa ASEAN và Việt Nam:

* Thời kỳ 1967-1973: Một số nước ASEAN là thành viên của khối SEATO (Philippines và Thái lan) là đồng minh của Mỹ trong cuộc chiến ở Việt Nam, dẫn đến quan hệ căng thẳng.

* Thời kỳ 1973-1978:

- Sau hiệp định Paris (1973) Việt Nam đặt quan hệ ngoại giao với Malaysia và Singapore , đến 1976 đặt quan hệ với Thái lan và Philippines.

- Các bên đã tổ chức nhiều cuộc thăm chính thức lẫn nhau , đặt quan hệ hợp tác song phương và đa phương trên mọi lĩnh vực.

* Thời kỳ 1979-1989 : Do vấn đề Campuchia, nên có quan hệ đối đầu ,các quan hệ bị đình trệ.

* Thời kỳ 1989-1992:

- Quan hệ chuyển dần từ đối đầu sang đối thoại, hợp tác cùng tồn tại hoà bình

Có sự thay đổi trong quan hệ giữa 5 nước lớn trong Hội đồng bảo an ; ĐNÁ về thời kỳ hoà bình ,ổn định trong hợp tác và pháp triển…)

- Giữa ASEAN và các nước ĐD đã có nhiều cuộc tiếp xúc, trao đổi và hợp tác trên mọi lĩnh vực.

- Các nước ASEAN có vốn đầu tư vào Việt Nam ngày càng tăng.

* Thời kỳ 1992-1995:

- 22/7/1992 Việt Nam được mời làm quan sát viên.

- 28/7/1995 VN chính thức gia nhập ASEAN.

- Đây là một sự kiện quan trọng trong việc thúc đẩy xu thế hoà bình, ổn định và hợp tác ở khu vực Đông Nam Á.

Câu 3: Từ sau chiến tranh thế giới thứ hai, các nước Đông Nam Á có những biến đổi như thế nào? Trong những biến đổi đó biến đổi nào quan trọng nhất? Vì sao?

a) Các nước Đông Nam Á:

- Đông Nam Á gồm 11 nước: Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan, Inđônêsia, Malaysia,Philippin, Singapore, Myanma,Brunay và Đôngtimo.

- Trước 1945 đều là thị trường và thuộc địa của tư bản Phương Tây, sau năm 1945 có nhiều biến đổi.

b) Những biến đổi to lớn từ sau chiến tranh thế giới thứ hai.

- Biến đổi thứ nhất: Từ các nước thuộc địa, nửa thuộc địa trước chiến tranh thế giới thứ hai, đến nay Đông Nam Á trở thành các nước độc lập và xây dựng đất nước theo mô hình kinh tế –xã hội khác nhau:

+ Việt Nam: Là thuộc địa của Pháp, Nhật. Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công đã giành được độc lập. Sau đó phải tiến hành cuộc k/c chống Pháp lần 2 và cuộc kháng chiến chống Mĩ đến 30/4/1975 mới thắng lợi hoàn toàn.

+ Lào: thuộc địa của Pháp, Mỹ đến ngày 02/12/1975 mới giành thắng lợi.

+ Campuchia: thuộc địa của Pháp, Nhật, Mỹ, sau năm 1975 phải chống Pônpốt đến 07/01/1979 mới thắng lợi.

+ Inđônêsia: thuộc Hà Lan, sau 1945 Hà Lan tái chiếm, nhân dân đấu tranh đến 1965 mới độc lập hoàn toàn.

+ Malaysia: thuộc địa của Anh, đến 8/1957 mới độc lập.

+ Philippin: là thuộc địa của Mỹ đến tháng 7/1946 Mỹ mới công nhận độc lập.

+ Singapore: thuộc địa của Anh, nhân dân đấu tranh đến 1957 Anh mới công nhận độc lập.

+Thái Lan: Sau 1945 Mỹ hất chân Anh kiểm soát Thái Lan.

+ Myanma: là thuộc địa của Anh, tháng 10/1947 Anh công nhận độc lập.

+ Brunây: là thuộc địa của Anh, đến tháng 01/1984 được Anh trao trả độc lập.

+Đôngtimo: thuộc Inđônêsia đến tháng 5/2002 tách khỏi Inđônêsia, trở thành quốc gia độc lập

- Biến đổi thứ 2: Sau khi giành độc lập các nước ĐNÁ ra sức xây dựng và phát triển nền kinh tế, xã hội và đạt được nhiều thành tựu to lớn như : + Malaysia, Inđônêsia,Thái Lan ( đặc biệt là Sigapore, nước phát triển nhất Đông Nam Á)

- Biến đổi thứ 3: Đến 30/4/1999 có 10/10 nước ĐNÁ là thành viên của khối (ASEAN), đây là một liên minh kinh tế, chính trị ở khu vực, nhằm xây dựng một ĐNÁ vững mạnh, tự lực tự cường.

c) Biến đổi quan trọng nhất:

- Là biến đổi từ thân phận các nước thuộc địa, nửa thuộc địa trở thành nước độc lập.

- Nhờ đó các nước Đông Nam Á mới có những điều kiện thuận lợi để xây dựng và phát triển kinh tế xã hội của mình ngày càng phồn vinh.

Câu 3: Nêu nội dung, thành tựu và hạn chế của chiến lược kinh tế hướng nội và chiến lược kinh tế hướng ngoại của nhóm 5 nước sáng lập ASEAN. Tại sao từ những năm 60 các nước này lại thay đổi chiến lược phát triển kinh tế ? Những bài học kinh nghiệm cho Việt Nam.

a/ Chiến lược kinh tế hướng nội

- Nội dung : đẩy mạnh các ngành công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng nội địa thay thế hàng nhập khẩu, lấy thị trường trong nước làm chỗ dựa để phát triển sản xuất.

- Thành tựu : đáp ứng được yêu cầu cơ bản của nhân dân trong nước, phát triển một số ngành chế biến, chế tạo, góp phần giải quyết nạn thất nghiệp.

- Hạn chế: thiếu vốn, nguyên liệu và công nghệ …, đời sống người lao động còn khó

khăn, chưa giải quyết được mối quan hệ giữa tăng trưởng với công bằng xã hội.

b/ Chiến lược kinh tế hướng ngoại:

- Nội dung: “ mở cửa” nền kinh tế, thu hút vốn, kĩ thuật nước ngoài, tập trung sản xuất hàng hóa để xuất khẩu, phát triển ngoại thương.

- Thành tựu: tỉ trọng công nghiệp trong nền kinh tế quốc dân đã lớn hơn nông nghiệp, mậu dịch đối ngoại tăng trưởng nhanh.

- Hạn chế: phụ thuộc vào vốn và thị trường bên ngoài quá lớn, đầu tư bất hớp lý.

c/ Lý do các nước trên thay đổi chiến lược phát triển kinh tế

- Chiến lược kinh tế hướng nội bọc lộ nhiều hạn chế, cần phải thay đổi để khắc phục những hạn chế đó.

- Để phù hợp với xu thế chung của nền kinh tế thế giới

d/ Bài học cho Việt Nam

- Việt Nam cũng cần phát triển nền kinh tế theo xu hướng hướng ngoại

- Cần tăng cường nội lưc, phát huy tính chủ động để tránh nguy cơ bị lệ thuộc quá nhiều vào những yếu tố bên ngoài

Câu 4: Nêu nguyên nhân, diễn biến, đặc điểm chủ yếu của phong trào đấu tranh giành độc lập Ân Độ từ sau chiến tranh thế giới thứ 2 đến nay.

a. Nguyên nhân:

Thắng lợi của quân Đồng minh trong cuộc chiến tranh chống Phát xít ,đã cổ vũ và tạo điều kiện thuận lợi cho sự nghiệp giải phóng dân tộc của nhân dân Ấn Độ.

b. Diễn biến:

Dưới sự lãnh đạo của Đảng Quốc Đại do Gandhi đứng đầu, nhân dân Ấn Độ đã anh dũng đấu tranh với nhiều hình thức : khởi nghĩa, bãi công ,bãi khoá, bãi thị…

- Ngày 19/2/1946 hai vạn thuỷ binh ở Bom Bay khởi nghĩa chống thực dân Anh đòi độc lập.

- Bãi công của 20 vạn công nhân và sinh viên ,học sinh và quần chúng ở Bom Bay , cuộc tổng bãi công và khởi nghĩa kéo dài 3 ngày.

- Hưởng ứng phong trào, công nhân ở Cancutta nổi dậy đấu tranh

- Ở nông thôn nông dân đấu tranh ,chỉ nộp 1/3 hoa lợi cho địa chủ( phong trào Têphaga), nhiều nơi nông dân nổi dậy cướp tài sản của địa chủ.

- Trước sự phát triển của phong trào ,thực dân Anh phải thay đổi hình thức cai trị:

Ngày 15/8/1947 thực dân Anh thoả hiệp với giai cấp tư sản Ấn Độ ,với kế hoạch (Maobáttơn), chia Ấn Độ thành hai quốc gia theo tôn giáo : Ấn Độ của những người theo Ấn Độ giáo và Pakistan của những người theo Hồi giáo( 3/1971 vùng đông Pakistan tách ra thành lập nước Bangladesh)

Cả 2 nước được hưởng qui chế tự trị.

- Nhân dân Ấn Độ dưới sự lãnh đạo của Đảng Quốc Đại ,tiếp tục đấu tranh đòi thực dân Anh phải trao trả độc lập.

- Ngày 26/1/1950 Anh công nhận độc lập hoàn toàn , cộng hoà Ấn Độ chính thức được thành lập.

- Sau khi giành được độc lập ,Ấn Độ tiến hành những cải cách về kinh tế ,chính trị, xã hội… nhằm xoá bỏ nghèo nàn ,lạc hậu nhằm xây dựng Aán Độ thành đất nước giàu đẹp.

c. Đặc điểm chủ yếu: Được thể hiện ở ý chí quyết tâm của nhâ dân ,dưới sự lãnh đạo của Đảng Quốc Đại, từ phong trào đấu tranh chính trị rộng lớn của quần chúng ,tiến lên khởi nghĩa vũ trang buộc thực dân Anh phải trao trả độc lập.

Chuyên đề 5

CÁC NƯỚC CHÂU PHI VÀ KHU VỰC MỸ LA TINH

1. Châu Phi- “Lục địa mới trỗi dậy”

a.Các giai đoạn phát triển:

Sau chiến tranh thế giới thứ II , phong trào giải phóng dân tộc phát triển mạnh mẽ, được gọi là lục địa mới trổi dậy

+ Giai đoạn 1945 – 1954: Phong trào nổ ở Bắc Phi với thắng lợi trong cuộc chính biến CM của binh lính và sĩ quan Ai Cập (3/7/1952) lật đổ nền thống trị của thực dân Anh, thành lập nước cộng hòa Ai Cập (18/6/1953)

+ Giai đoạn 1954 – 1960: Thắng trong trận Điện Biên Phủ của Việt Nam ,đã cổ vũ các thuộc địa của Pháp ở các nước Bắc Phi và Tây Phi đứng lên đấu tranh giành độc lập: Angiêri (1954 – 1962), Marốc, Xuđăng (1956) Ghana (1957) …

+ Giai đoạn 1960 – 1975:

- Năm 1960 có 17 nước giành độc lập, nên gọi là “Năm Châu Phi” , mở đầu giai đoạn phát triển mới của phong trào giải phóng dân tộc.

- Thắng lợi của CM Angiêri (1962), Etiôpia (1974), Môdămbích, Aêngola (1975) … Chủ nghĩa thực dân cũ cơ bản bị sụp đổ.

+ Giai đoạn từ 1975 đến nay: Đây là giai đoạn hoàn thành phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc.

- Tháng 3/1991 Namibia tuyên bố độc lập.

- Phong trào đấu tranh chống chế độ phân biệt chủng tộc ở Nam Phi mạnh thành cao

trào cách mạng rộng rãi trong đông đảo quần chúng, đến 1990 giành thắng lợi quan trọng( chủ tịch Man đê la, được trả tự do, Đảng cộng sản được thừa nhận là một tổ chức hợp pháp, các đạo luật về phân biệt chủng tộc bị bải bỏ.

- Tháng 4/1994 ông Manđêla được bầu làm tổng thống nước Nam Phi mới ,dân chủ vàkhông còn phân biệt chủng tộc .

b. Ý nghĩa:

- Xóa bỏ CNTD cũ và chế độ phân biệt chủng tộc ở Châu Phi

- Mở ra thời kì độc lập, xây dựng và phát triển đất nước cho các quốc gia châu Phi

- Góp phần làm ta rã hệ thống thuộc địa của CNĐQ

- Góp phần làm xói mòn trật tự hai cực Ianta

- Góp phần làm thay đổi bản đồ chính trị thế giới

c. Đặc diểm của phong trào giải phóng dân tộc ở châu Phi:

- Năm 1963 thành lập tổ chức thống nhất châu phi(OAU) ,tổ chức này có vai trò quan trọng trong việt phối hợp hành động và thúc đẩy sự nghiệpđấu tranh cách mạng ở các nước Châu Phi.

- Giai cấp tư sản dân tộc ở châu Phi lãnh đạo các cuộc đấu tranh, vì giai cấp vô sản ở đây chưa trưởng thành, chưa có một chính Đảng độc lập.

- Hình thức đấu tranh chủ yếu là đấu tranh chính trị và thương lượng.

- Mức độ độc lập và sự phát triển của các nước không đồng đều.

- Phong trào tuy phát triển rộng khắp và dâng cao, nhưng không đồng đều giữa các khu vực.

2. Milatinh – “Lục địa bùng cháy”

Quá trình đấu tranh giành và bảo vệ độc lập.

- Khu vực Mỹlatinh có hơn 33 nước cộng hoà, từ Mexico đến hết nam Mỹ, diện tích trên 20 triệu km2 ,là khu vực giàu tài nguyên đặc biệt là nông lâm thổ sản.

- Trước chiến tranh ,hình thức là những quốc gia độc lập, nhưng trong thực tế đều lệ thuộc vào Mỹ.

- Sau CTTG II : Mỹ tìm cách biến khu vực Mỹ Latinh thnh “sân sau” của mình và xây dựng các chế độ độc tài thân Mỹ cuộc đấu tranh chống chế độ độc tài thân Mỹ bùng nổ và phát triển.Tiêu biểu là thắng lợi của cách mạng Cu Ba , Lật đổ chế độ độc tài Batixta, nước Cộng hòa Cu Ba ra đời do Phiđen Caxtơrô đứng đầu.

- Trong các thập niên 60-70, phong trào đấu tranh chống Mỹ và chế độ độc tài thân Mỹ phát triển và giành nhiều thắng lợi:

+ Cuộc đấu tranh của nhân dân Panama thu hồi kênh đào Panama ( 1964-1999)

+ Năm 1983 ở vùng Caribê có 13 quốc gia giành độc lập.

+ Cùng với các hình thức đấu tranh : nổi dậy của nông dân , đấu tranh nghị trường , cao trào đấu tranh vũ trang bùng nổ mạnh mẽ ở Vênêxuêla , Goatêmala , Côlômbia , Pêru , Nicaragoa, Mỹ Latinh đựợc mệnh danh “Lục địa bùng cháy”.

b. Kết quả : chính quyền độc tài nhiều nước bị lật đổ, các chính phủ dân tộc dân chủ được thiết lập.

* Cuối thập kỉ 80: Xây dựng và phát triển kinh tế: Braxin, Me6hico = nước công nghiệp mới NICS

* 2000: Khó khăn, thách thức: Mĩ cấm vận, chống phá, nạn tham nhũng, lạm phát, nợ nước ngoài tăng...

3. Cách mạng Cuba

* Nguyên nhân

Cuba là thuộc địa kiểu mới của Mĩ, năm 1952 dựng lên chế độ độc tài quân sự Batixta

+ Xóa bỏ hiến pháp tiến bộ

+ Cấm các đảng phái chính trị hoạt động

+ Bắt giam, tàn sát những người có ý định chống đối

Bùng nổ phong trào đấu tranh

* Diễn biến:

+ 26/7/1653 tấn công trại lính Moncada do phi đen cacxtoro chỉ huy

+ 1955: Phiden bị trục xuất sang Mehico. 1956 trở về nước hoạt động

+ 1//1959 chế độ Batixta sụp đổ

* Kết quả:

+ Nước Cộng hòa Cuba ra đời

+ Cuba tuyên bố đi lên xây dựng CNXH

* Ý nghĩa:

+ Chấm dứt 5 thế kỉ đô hộ của chủ nghĩa thực dân, giành độc lập, đưa cuba bước sang giai đoạn xây dựng CNXH

+ Trở thành lá cờ đầu trong phong trào GPDT ở Milatinh

+ Góp phần mở rộng hệ thống CNXH sang tây bán cầu

Chuyên đề 6

NƯỚC MỸ

Câu 1: Sự phát triển kinh tế của Mỹ ( từ 1945 – 1973) và nguyên nhân của sự phát triển đó? Xác định nguyên nhân quan trọng vì sao?

a .Phát triển mạnh mẽ về kinh tế

- Sau chiến tranh thế giới thứ II, nền kinh tế Mỹ phát triển mạnh:

+ Sản lượng công nghiệp năm 1948 : 56,5%

+ Năm 1949, Sản lượng nông nghiệp = hai lần sản lượng của Anh, Pháp, Đức, Italia,Nhật cộng lại.

+ Mỹ nắm hơn 50% số tàu biển và ¾ dự trữ vàng của thế giới.

+ Chiếm gần 4o% tổng sản phẩm kinh tế thế giới.

- Khoảng 20 năm sau chiến tranh, Mỹ trở thành trung tâm kinh tế -tài chính lớn nhất thế giới.

b. Nguyên nhân phát triển.

- Lãnh thổ rộng lớn, tài nguyên thiên nhiên phong phú, nguồn nhân lực dồi dào, trình độ kỹ thuật cao, năng động, sáng tạo.

- Lợi dụng chiến tranh để làm giàu, thu lợi nhuận từ buôn bán vũ khí và phương tiện chiến tranh ( thu 114 tỉ USD trong CTTGII ).

- Áp dụng những thành tựu KH- KT hiện đại để nâng cao năng suất lao động, hạ giá thành sản phẩm.

- Các tập đoàn tư bản có sức sản xuất, cạnh tranh lớn và có hiệu quả cả trong và ngoài nước.

- Sự lãnh đạo và điều tiết của nhà nước đóng vai trò quan trọng thúc đẩy KT phát triển.

c. Nguyên nhân quan trọng :

- Ứng dụng có hiệu quả những thành tựu khoa học kĩ thuật mới .

- Bởi vì khoa học kĩ thật tạo ra khối lượng hàng hoá đồ sộ, giúp kinh tế Mỹ phát triển Nhanh.

Câu 2: Trình bày chính sách đối ngoại 1945 - 2000:

a/1945 – 1973:

- Thực hiện chiến lược toàn cầu.

+ Ngăn chặn và tiến tới xóa bỏ CNXH trên thế giới .

+ Đàn áp PTGPDT ,PTCN và cộng sản quốc tế ; khống chế .

+Chi phối các nước tư bản đồng minh phụ thuộc vào Mỹ.

+Thủ đoạn: khởi xướng chiến tranh lạnh,gây ra , ủng hộ các cuộc chiến tranh xâm lược và bạo loạn , đảo chính , tiêu biểu là cuộc chiến tranh xâm lược VN , dính líu vào chiến tranh Trung Đông…

+ Năm 1972 tổng thống Mỹ Nichxơn thăm TQ và LX nhằm thực hiện sách lược hòa hoãn với hai nước lớn để chống lại PTĐTCM của các dân tộc

b/ 1973 - 1991

+ Từ sau Hiệp định Pari( 1973) Mỹ tiếp tục chiến lược toàn cầu , chạy đua vũ trang

+Sự đối đầu X-M Mỹ suy giảm về kinh tế và chính trị; Tây Âu và Nhật vươn lên

+1989 Mỹ và LX tuyên bố chấm dứt chiến tranh lạnh, mở ra thời kỳ mới trong quan hệ quốc tế.

c/ 1991 – 2000 : thực hiện chiến lược “ Cam kết và mở rộng” với mục tiêu :

- Bảo đảm an ninh của Mỹ với lực lượng quân sự mạnh , sẳn sàng chiến đấu .

- Tăng cường khôi phục và phát triển tính năng động và sức mạnh của nền kinh tế Mỹ

- Sử dụng khẩu hiệu “Thúc đẩy dân chủ” để can thiệp vào công việc nội bộ của các nước.

Chuyên đề 7. CÁC NƯỚC TÂY ÂU

1. Các giai đoạn phát triển kinh tế

	Kinh tế	Chính sách ngoại giao
- Giai đoạn 1945 – 1950	: các nước Tây Âu đều bị thiệt hại nặng nề sau CTTGII. Với sự cố gắng của từng nước và viện trợ của Mỹ trong khuôn khổ “ Kế hoạch Mác – san”, đến năm 1950 nền kinh tế của các nước Tây Âu cơ bản phục hồi.
- Giai đoạn 1950 – 1973	nền kinh tế Tây Âu phát triển nhanh + Tây Đức , Anh , Pháp lần lượt là các cường quốc công nghiệp đứng thứ ba, tư , năm trong thế giới tư bản. + Tây Âu trở thành 1trong 3 trung tâm kinh tế - tài chính lớn của thế giới , trình độ KHKT phát triển cao, hiện đại.
- Từ 1973 -1982:	suy thoái , khủng hoảng , phát triển không ổn định , kéo dài đến thập kỷ 90. - Gặp những khó khăn và thách thức : + Sự phát triển đan xen với khủng hoảng , suy thoái , lạm phát và thất nghiệp. + Sự canh tranh cảu Mỹ , Tây Âu và các nước CNM ( NIC). + Quá trính “nhất thể hóa” Tây Âu gặp nhiều trở ngại.
- Từ 1991 – 2000:	phục hồi và phát triển + Tây Âu vẫn là 1 trong 3 trung tâm kinh tế-tài chính lớn nhất của thế giới. + Giữa thập kỷ 90 , 15 nước EU với số dân 375 triệu , GDP hơn 7000 tỉ USD , chiếm 1/3 tổng snar phẩm công nghiệp của thế giới.

Câu 2: Liên minh châu âu ( EU).

a) Thành lập:

- Ngày 18/04/1951, 6 nước Tây Âu (Pháp, Tây Đức, Italia, Bỉ, Hà Lan, Lucxemburg) thành lập “Cộng đồng than – thép châu Âu” (ECSC).

- Ngày 25/03/1957, sáu nước ký Hiệp ước Roma thành lập “Cộng đồng năng lượng nguyên tử châu Âu” (EURATOM) và “Cộng đồng kinh tế châu Âu” (EEC).

- Ngày 1/7/1967, ba tổ chức trên hợp nhất thành “Cộng đồng châu Âu” (EC)

- 07/12/1991: Hiệp ước Ma-a-xtrish được ký kết, khẳng định một tiến trình hình thành một Liên bang châu Âu mới vào năm 2000 với đồng tiền chung, ngân hàng chung…

- 1/1/1993: Liên minh châu Âu (EU)

- 1994, kết nạp thêm 3 thành viên mới là Aùo, Phần Lan, Thụy Điển.

- 01/05/2004, kết nạp thêm 10 nước thành viên Đông Âu, nâng tổng số thành viên lên 25.

b) Mục tiêu: Liên minh chặt chẽ về kinh tế, tiền tệ và chính trị (xác định luật công dân châu Âu, chính sách đối ngoại và an ninh chung, Hiến pháp chung…)

c) Hoạt động:

- Tháng 6/1979: bầu cử Nghị viện châu Âu đầu tiên.

- Tháng 3/1995: hủy bỏ việc kiểm soát đi lại của công dân EU qua biên giới của nhau.

- 01/01/1999, đồng tiền chung châu Âu được đưa vào sử dụng.

d. Vai trò:

+ Thúc đẩy sự hợp tác liên minh giữa các nước thành viên trên các lĩnh vực kinh tế, tiề tệ, chính trị, an ninh chung

+ Cuối thập kỉ 90, EU trở thành tổ chức liên kết chính trị- kinh tế lớn nhất hành tinh, chiến hơn ¼ GDP của t/g

e. Quan hệ VN với EU

+ 1990 EU đặt quan hệ ngoại giao chính thức với VN

+ 6/2012 hai bên kí Hiệp định đối tác và hợp tác toàn diện (PCA) và khởi động đàm phán Hiệp định thương mại tự do FTA à thúc đẩy quan hệ VN – EU phát triển toàn diện

Chuyên đề 8 . NHẬT BẢN

Câu 1: Trình bày tình hình phát triển kinh tế của Nhật Bản từ 1952 – 1973. Những nhân tố góp phần thúc đẩy nền kinh tế Nhật phát triển “thần kì”.

a/ Những nét chính về sự phát triển kinh tế:

- Sau khi được phục hồi, từ 1952 – 1960, kinh tế Nhật Bản có bước phát triển nhanh, nhất là từ năm 1960 đến 1973, thường được gọi là giai đoạn phát triển “ thần kỳ”.

- Tốc độ tăng trưởng bình quân hằng năm của Nhật Bản từ 1960 - 1969 là 10,8%; từ

năm 1970 đến 1973, tuy có giảm nhưng vẫn đạt bình quân 7,8%, cao hơn rất nhiều so với các nước phát triển khác .

- Năm 1968, kinh tế Nhật Bản đã vượt Anh, Pháp, Cộng hoà Liên Bang Đức, Italia và Canađa, vươn lên đứng hàng thứ hai thế giới tư bản ( sau Mĩ).

- Từ những năm 70 trở đị , Nhât trở thành một trong ba trung tâm kinh tế - tài chính lớn của thế giới.( cùng với Mỹ và Tây Âu )

b/ Nhân tố thúc đẩy:

- Ở Nhật Bản, nhân tố con người được coi là vốn quý nhất, là nhân tố quyết định hàng đầu.

- Vai trò lãnh đạo, quản lí có hiệu quả của Nhà nước.

- Các công ty Nhật Bản năng động, có tầm nhìn xa, quản lý tốt nên có tiềm lực và sức cạnh tranh cao.

- Nhật Bản biết áp dụng các thành tựu khoa học - kĩ thuật hiện đại để nâng cao năng suất, chất lượng.

- Chi phí cho quốc phòng của Nhật Bản thấp ( không vượt quá 1% GDP), nên có điều kiện tận dụng vốn đầu tư cho kinh tế.

- Nhật Bản đã tận dụng tốt các yếu tố bên ngoài để phát triển, như nguồn viện trợ của Mĩ, các cuộc chiến tranh ở Triều Tiên ( 1950 – 1953), Việt Nam ( 1954 – 1975) để làm giàu...

c/ Nguyên nhân quan trọng nhất ?

Nhân tố con người được coi là vốn quí nhất, là nhân tố quyết định hàng đầu cho sự phát triển kinh tế ở Nhật.

d/ Hạn chế

- Nghèo tài nguyên nguồn nguyên , nhiên liệu phụ thuộc bên ngoài.

- Cơ cấu vùng kinh tế thiếu cân đối, tập trung chủ yếu vào ba trung tâm là Tokiô, Ôxaca và Nôgôia; giữa nông nghiệp và công nghiệp.

- Sự cạnh tranh quyết liêt của Mỹ , Tây Âu , các nước Nic , TQ ...

Chuyên đề 9. QUAN HỆ QUỐC TẾ

Câu 1: Trình bày các nguyên nhân gây ra mâu thuẩn Đông – Tây và sự khởi đầu của chiến tranh lạnh. Nêu sự kiện khởi đầu của chiến tranh lạnh.

a./ Do sự đối lập về mục tiêu và chiến lược giữa hai cường quốc.

- Liên Xô : chủ trương duy trì hòa bình an ninh thế giới , bảo vệ CNXH và đẩy mạnh PTCM thế giới.

- Mỹ: chống phá LX và các nước XHCN , PTCM các nước, thực hiện mưu đồ bá chủ thế giới.Mỹ e ngại trước sự lớn mạnh của hệ thống XHCN

- Từ sau chiến tranh , Mỹ trở thành nước tư bản giàu mạnh nhất độc quyền về vũ khí nguyên tử, tự cho mình có quyền lãnh đạo thế giới.

b. /Sự kiện khởi đầu của chiến tranh lạnh

- Học thuyết Truman ( 1947): sự tồn tại của LX là nguy cơ lớn đối vưới nước Mỹ viện trợ cho Hi Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ nhằm niến hai nước nầy thành căn cứ tiền phương chống LX và các nước Đông Âu.

- Kế hoạch Macsan (6/1947):không chỉ phục hồi kinh tế các nước Tây Âu mà còn tập hợp các nước nầy vào liên minh quân sự chống LX và các nước Đông Âu.Kế hoạch Macsan đã tạo nên sự phân chia đối lập về kinh tế và chính trị giữa các nước Đông Âu và Tây Âu.

c. Bản chất:

+ Là CT không nổ súng, không đổ máu nhưng thế giới “luôn ở trong tình trạng của CT”

+ Là cuộc đối đầu căng thẳng giữa hai phe TBCN và XHCN do hai siêu cường M và LX đứng đầu

+ Diễn ra trên hầu hết các lĩnh vực, ngoại trừ xung đột trực tiếp bằng quân sự giữa hai siêu cường LX và M

d. Hậu quả

CTL trở thành nhân tố chủ yếu tác đông và chi phối quan hệ quốc tế suốt nữa sau thế kỉ XX

+ Gây nên một số cuộc chiến tranh cục bộ

+ Dẫn đến một số quốc gia, dân tộc bị chia cắt

+ Các quốc gia dân tộc bị lối kéo, tham gia vào các liên minh chính trị- quân sự, kinh tế, cuộc chãy đua vũ trang ...giữa hai phe

+ làm suy giảm sức mạnh tiềm lực kinh tế của LX và M

+ Tạo ra những khó khăn trong việc giải quyết những vấn đề chung của thế giới: bệnh dịch, ô nhiễm môi trường, nạn khủng bố

+ Góp phần làm hệ thống XHCN xói mòn, ta rã và sụp đổ

Câu 2: tranh lạnh chấm dứt.

a. Nguyên nhân LX - M chấm dứt Chiến tranh lạnh:

+ CTL làm suy giảm thế mạnh của LX và M trên nhiều mặt so với các cường quốc khác

+ M và LX gặp nhiều thách thức do sự vươn lên của tây Âu và NB

+ LX khủng hoảng trầm trọng

+ LX và M cần thoát khỏi thế đối đầu để ổn định vị thế của mình

b. Tác động

+ Mở ra chiều hướng

b- Biểu hiện :

+ Trên cơ sở thỏa thúận Xô –Mỹ, ngày 9/11/1972, hai nhà nước Đức đã ký Hiệp định về những cơ sở quan hệ giữa Đông Đức và Tây Đức

+ Năm 1972, Xô –Mỹ đã ký Hiệp ước hạn chế hệ thống phòng thủ tên lửa (ABM) và

Hiệp định hạn chế vũ khí tiến công chiến lược ( SALT-1).

+Tháng 8/1975, có 33 nước châu Âu cùng với Mỹ và Canada ký kết Định ước Henxinkivới nội dung cơ bản: khẳng định mối quan hệ bình đẳng chủ quyền giữa các quốc gia ,sự hợp tác giữa các nước ...--> tạo cơ chế giải quyết các vấn đề liên quan dến hòa bình an ninh khu vực nầy.

+ Tháng 12/1989 , tại đảo Manta (Địa Trung Hải) tổng thống Liên Xô M.Goócbachốp và tổng thống Mỹ G.Busơ ( cha) tuyên bố chấm dứt Chiến tranh lạnh.

c-Ý nghĩa : Chiến tranh lạnh chấm dứt các tranh chấp, xung đột đựoc giải quyết bằng con đường hòa bình ( Apganixtan , CPC , Namibia)

Câu 3: Tình hình thế giới sau chiến tranh lạnh thay đổi như thế nào?

- Sự tan rã của Liên Xô và hệ thống XHCN đưa đến sự sụp đổ của trật tự thế giới hai cực.

- Tình hình thế giới có những thay đổi to lớn và phức tạp.

- Xu thế phát triển của thế giới:

+ Một là: trật tự thế giới hai cực đã sụp đổ, trật tự thế giới mới đang dần hình thành theo xu hướng đa cực với sự vươn lên của Mỹ, Liên minh châu Âu, Nga, Trung Quốc ...

+ Hai là: các quốc gia đều tập trung vào phát triển kinh tế để xây dựng sức mạnh thực sự của mỗi quốc gia.

+ Ba là : Mỹ đang cố thiết lập thế giới đơn cực nhưng không dễ gì đạt đựoc mục đích.