- Tham gia
- 28/1/21
- Bài viết
- 82,206
- Điểm
- 113
tác giả
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Kỹ năng sử dụng sơ đồ tư duy trong môn ngữ văn 8 ở chương trình phổ thông 2018 được soạn dưới dạng file word gồm 8 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI, MÔ TẢ NỘI DUNG:
1. Lí do chọn đề tài:
Trong chương trình giáo dục phổ thông nói chung và ở cấp THCS nói riêng ta thấy nội dung các môn học rất đa dạng và phong phú. Mỗi môn học, mỗi một lĩnh vực đều có một đặc trưng riêng. Đối với môn Ngữ văn giúp cho con người ngày một hoàn thiện nhân cách. Hơn thế nữa văn học ngày nay còn tác động trực tiếp đến tâm tư tình cảm của con người nó đi sâu vào đời sống tình cảm của con người, làm thế giới tình cảm phong phú hơn, sâu sắc hơn. Chính vì vậy, dạy học văn là quá trình đào sâu, tìm tòi để cảm nhận cái hay, cái đẹp trong tác phẩm văn chương. Để đáp ứng được điều này thì mỗi người thầy dạy văn phải là những con người năng động, sáng tạo, có trình độ chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, biết vận dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học phù hợp để đưa kiến thức đến với người học nhằm khơi dậy và phát huy tối đa phẩm chất, năng lực tự học và khả năng sáng tạo của học sinh.
Chúng ta đều biết để có thể vận dụng kiến thức đã học từ sách vở vào đời sống thì đòi hỏi cả một quá trình, ta phải nắm chắc kiến thức, phân tích, đúc kết sau đó thì mới rút ra được cái cốt lỗi. Nhưng làm sau để ta cô đọng kiến thức một cách dễ hiểu, dễ nhớ thì có lẽ cần đến sơ đồ hoá nó lại bằng sơ đồ tư duy.
Xuất phát từ quan điểm trên, cũng như quá trình tập huấn đổi mới sách giáo khoa theo chương trình GDPT 2018 nói chung và ở trường nói riêng, bản thân tôi đã cố gắng tìm tòi, đổi mới, vận dụng các kĩ thuật dạy học trong đó đặc biệt là kĩ thuật sử dụng sơ đồ tư duy để gây sự hứng thú cho học sinh, kích thích phát huy tính tích cực, sáng tạo chiếm lĩnh kiến thức ở mỗi bài học. Vì thế tôi mạnh dạn chia sẻ với đồng nghiệp các giải pháp: Sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học. ‘‘Kỹ năng sử dụng sơ đồ tư duy trong môn ngữ văn 8 ở chương trình phổ thông 2018” ở trường THCS Đông Bình mà bản thân tôi đã và đang áp dụng trong năm học 2022- 2023.
2. Mô tả nội dung:
Để học sinh có tiết học hiệu quả khắc sâu kiến thức chúng ta: Trước hết giáo viên cần xác định được thời điểm sử dụng sơ đồ tư duy trong tiết học, nắm vững cách thức tổ chức thực hiện kĩ thuật sơ đồ tư duy để giúp học sinh phát huy được năng lực của cá nhân hoặc nhóm. Tuy nhiên để các em vẽ đúng thì ta phải thực hiện theo thứ tự các bước sau đây:
Bước 1: Học sinh nhận nhiệm vụ từ giáo viên, viết tên chủ đề ở trung tâm, hay vẽ một hình ảnh để phản ánh chủ đề.
Bước 2. Vẽ các nhánh chính từ chủ đề trung tâm. Trên mỗi nhánh chính viết một khái niệm, phản ánh một nội dung lớn của chủ đề. Nên sử dụng từ khoá và viết bằng chữ in hoa.
Bước 3.Từ mỗi nhánh chính vẽ tiếp các nhánh phụ, viết tiếp những nội dung thuộc nhánh chính đó. Các chữ trên nhánh phụ được viết bằng chữ in thường.
Bước 4. Tiếp tục như vậy ở các tầng phụ tiếp theo cho đến hết. Lưu ý ta vẽ sơ đồ cho từng hoạt động một cách linh hoạt.
II. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN:
Để hoàn thành những định hướng đã đặt ra, dựa trên thực tế đã làm, tôi xin trình bày những giải pháp chính đã áp dụng như sau:
1. Giải pháp thứ nhất: Sử dụng sơ đồ tư duy trong hoạt động mở đầu/xác định vấn đề.
1.1. Cách thực hiện
Bước 1. Lựa chọn đơn vị kiến thức
Bước 2. Xác định từ khoá
Bước 3. Tổ chức cho học sinh hoạt động.
Bước 4. Báo cáo kết quả.
1.2. Ví dụ minh họa:
Bài 4: Tri thức ngữ văn và Thực hành Tiếng việt. Nghĩa tường minh, nghĩa hàm ẩn trong câu. Từ ngữ toàn dân và từ ngữ địa phương: chức năng và giá trị
(Ngữ văn 8 – tập I).
a. Mục tiêu: Kiểm tra hệ thống kiến thức các em đã được học ở bậc Tiểu học về Từ: Nghĩa tường minh và nghĩa hàm ẩn để kích thích sự hứng thú, thu hút HS sẵn sàng tham gia thực hiện giải quyết các bài tập của tiết Tri thức tiếng Việt Thực hành tiếng Việt một cách khái quát nhất.
b. Nội dung: HS bộc lộ được kĩ năng tổng hợp kiến thức qua sơ đồ tư duy
c. Sản phẩm: Nhận thức và thái độ học tập của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
- Bước 1. Chuyền giao nhiệm vụ
GV đưa ra một từ khoá để nêu kiến thức của bài rồi yêu cầu HS vẽ SĐTD bằng cách đặt câu hỏi, gợi ý cho các em để các em tìm ra các từ liên quan đến từ khoá đó và hoàn thiện SĐTD.
- GV đặt câu hỏi, yêu cầu HS thực hiện
? Hãy khái quát hệ thống hoá kiến thức Tiếng việt về Nghĩa tường minh và nghĩa hàm ẩn mà các em đã được học ở Tiểu học bằng sơ đồ tư duy?
- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: Cá nhân suy nghĩ hoặc nhóm.
- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung
- HS tiếp nhận nhiệm vụ, lên bảng thực hiện bằng hình thức vẽ sơ đồ tư duy
- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS
- Từ sản phẩm của HS, GV dẫn dắt vào bài học mới:
Ngoài ra GV cũng có thể vận dụng SĐTD như một công cụ để kiểm tra kiến thức cũ bằng cách đưa ra một sơ đồ tư duy ngắn gọn rồi nêu yêu cầu để HS điền thêm và thực hiện thuyết trình
Như vậy với hình thức tổ chức dạy học thông qua hoạt động kiểm lại kiến thức cũ như này, học sinh sẽ cảm thấy mình có vai trò trong việc củng cố, khắc sâu kiến thức đã học. Cùng với sự khích lệ của giáo viên, học sinh sẽ có thêm hứng thú và hăng hái hơn trong giờ học. Từ đó sẽ phát huy được tính tích cực của người học, tạo không khí sinh động, sôi nổi cho lớp học. Giúp giáo viên và học sinh thu được thông tin phản hồi về quá trình học tập để kịp thời điều chỉnh hoạt động dạy và học. Với kĩ thuật sử dụng sơ đồ tư duy như này trong hoạt động khởi động rất phù hợp trong tất cả các giờ đọc hiểu văn bản, Tiếng việt. Do vậy, đây là PPDH thông qua kĩ thuật dạy học tích cực phù hợp để tạo cơ hội cho học sinh phát triển các năng lực chung như năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo và những năng lực đặc thù như năng lực ngôn ngữ và năng lực văn học thông qua việc hỏi và trả lời những câu hỏi liên quan đến quá trình tiếp nhận và tạo lập thông tin. Từ phương pháp dạy học này sẽ hình thành cho học sinh được các phẩm chất như chăm chỉ, trách nhiệm, kĩ năng hội hoạ được hình thành.
2. Giải pháp thứ hai: Sử dụng sơ đồ tư duy trong hoạt động hình thành kiến thức mới.
Ở hoạt động này cách hình thành sơ đồ tư duy đơn giản nhất là GV sẽ cho HS xác định được bố cục văn bản. Nâng cao hơn là học sinh khái quát được một đơn vị
KỸ NĂNG SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG MÔN NGỮ VĂN 8 Ở CHƯƠNG TRÌNH PHỔ THÔNG 2018
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI, MÔ TẢ NỘI DUNG:
1. Lí do chọn đề tài:
Trong chương trình giáo dục phổ thông nói chung và ở cấp THCS nói riêng ta thấy nội dung các môn học rất đa dạng và phong phú. Mỗi môn học, mỗi một lĩnh vực đều có một đặc trưng riêng. Đối với môn Ngữ văn giúp cho con người ngày một hoàn thiện nhân cách. Hơn thế nữa văn học ngày nay còn tác động trực tiếp đến tâm tư tình cảm của con người nó đi sâu vào đời sống tình cảm của con người, làm thế giới tình cảm phong phú hơn, sâu sắc hơn. Chính vì vậy, dạy học văn là quá trình đào sâu, tìm tòi để cảm nhận cái hay, cái đẹp trong tác phẩm văn chương. Để đáp ứng được điều này thì mỗi người thầy dạy văn phải là những con người năng động, sáng tạo, có trình độ chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, biết vận dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học phù hợp để đưa kiến thức đến với người học nhằm khơi dậy và phát huy tối đa phẩm chất, năng lực tự học và khả năng sáng tạo của học sinh.
Chúng ta đều biết để có thể vận dụng kiến thức đã học từ sách vở vào đời sống thì đòi hỏi cả một quá trình, ta phải nắm chắc kiến thức, phân tích, đúc kết sau đó thì mới rút ra được cái cốt lỗi. Nhưng làm sau để ta cô đọng kiến thức một cách dễ hiểu, dễ nhớ thì có lẽ cần đến sơ đồ hoá nó lại bằng sơ đồ tư duy.
Xuất phát từ quan điểm trên, cũng như quá trình tập huấn đổi mới sách giáo khoa theo chương trình GDPT 2018 nói chung và ở trường nói riêng, bản thân tôi đã cố gắng tìm tòi, đổi mới, vận dụng các kĩ thuật dạy học trong đó đặc biệt là kĩ thuật sử dụng sơ đồ tư duy để gây sự hứng thú cho học sinh, kích thích phát huy tính tích cực, sáng tạo chiếm lĩnh kiến thức ở mỗi bài học. Vì thế tôi mạnh dạn chia sẻ với đồng nghiệp các giải pháp: Sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học. ‘‘Kỹ năng sử dụng sơ đồ tư duy trong môn ngữ văn 8 ở chương trình phổ thông 2018” ở trường THCS Đông Bình mà bản thân tôi đã và đang áp dụng trong năm học 2022- 2023.
2. Mô tả nội dung:
Để học sinh có tiết học hiệu quả khắc sâu kiến thức chúng ta: Trước hết giáo viên cần xác định được thời điểm sử dụng sơ đồ tư duy trong tiết học, nắm vững cách thức tổ chức thực hiện kĩ thuật sơ đồ tư duy để giúp học sinh phát huy được năng lực của cá nhân hoặc nhóm. Tuy nhiên để các em vẽ đúng thì ta phải thực hiện theo thứ tự các bước sau đây:
Bước 1: Học sinh nhận nhiệm vụ từ giáo viên, viết tên chủ đề ở trung tâm, hay vẽ một hình ảnh để phản ánh chủ đề.
Bước 2. Vẽ các nhánh chính từ chủ đề trung tâm. Trên mỗi nhánh chính viết một khái niệm, phản ánh một nội dung lớn của chủ đề. Nên sử dụng từ khoá và viết bằng chữ in hoa.
Bước 3.Từ mỗi nhánh chính vẽ tiếp các nhánh phụ, viết tiếp những nội dung thuộc nhánh chính đó. Các chữ trên nhánh phụ được viết bằng chữ in thường.
Bước 4. Tiếp tục như vậy ở các tầng phụ tiếp theo cho đến hết. Lưu ý ta vẽ sơ đồ cho từng hoạt động một cách linh hoạt.
II. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN:
Để hoàn thành những định hướng đã đặt ra, dựa trên thực tế đã làm, tôi xin trình bày những giải pháp chính đã áp dụng như sau:
1. Giải pháp thứ nhất: Sử dụng sơ đồ tư duy trong hoạt động mở đầu/xác định vấn đề.
1.1. Cách thực hiện
Bước 1. Lựa chọn đơn vị kiến thức
Bước 2. Xác định từ khoá
Bước 3. Tổ chức cho học sinh hoạt động.
Bước 4. Báo cáo kết quả.
1.2. Ví dụ minh họa:
Bài 4: Tri thức ngữ văn và Thực hành Tiếng việt. Nghĩa tường minh, nghĩa hàm ẩn trong câu. Từ ngữ toàn dân và từ ngữ địa phương: chức năng và giá trị
(Ngữ văn 8 – tập I).
a. Mục tiêu: Kiểm tra hệ thống kiến thức các em đã được học ở bậc Tiểu học về Từ: Nghĩa tường minh và nghĩa hàm ẩn để kích thích sự hứng thú, thu hút HS sẵn sàng tham gia thực hiện giải quyết các bài tập của tiết Tri thức tiếng Việt Thực hành tiếng Việt một cách khái quát nhất.
b. Nội dung: HS bộc lộ được kĩ năng tổng hợp kiến thức qua sơ đồ tư duy
c. Sản phẩm: Nhận thức và thái độ học tập của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
- Bước 1. Chuyền giao nhiệm vụ
GV đưa ra một từ khoá để nêu kiến thức của bài rồi yêu cầu HS vẽ SĐTD bằng cách đặt câu hỏi, gợi ý cho các em để các em tìm ra các từ liên quan đến từ khoá đó và hoàn thiện SĐTD.
- GV đặt câu hỏi, yêu cầu HS thực hiện
? Hãy khái quát hệ thống hoá kiến thức Tiếng việt về Nghĩa tường minh và nghĩa hàm ẩn mà các em đã được học ở Tiểu học bằng sơ đồ tư duy?
- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: Cá nhân suy nghĩ hoặc nhóm.
- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung
- HS tiếp nhận nhiệm vụ, lên bảng thực hiện bằng hình thức vẽ sơ đồ tư duy
- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS
- Từ sản phẩm của HS, GV dẫn dắt vào bài học mới:
Ngoài ra GV cũng có thể vận dụng SĐTD như một công cụ để kiểm tra kiến thức cũ bằng cách đưa ra một sơ đồ tư duy ngắn gọn rồi nêu yêu cầu để HS điền thêm và thực hiện thuyết trình
Như vậy với hình thức tổ chức dạy học thông qua hoạt động kiểm lại kiến thức cũ như này, học sinh sẽ cảm thấy mình có vai trò trong việc củng cố, khắc sâu kiến thức đã học. Cùng với sự khích lệ của giáo viên, học sinh sẽ có thêm hứng thú và hăng hái hơn trong giờ học. Từ đó sẽ phát huy được tính tích cực của người học, tạo không khí sinh động, sôi nổi cho lớp học. Giúp giáo viên và học sinh thu được thông tin phản hồi về quá trình học tập để kịp thời điều chỉnh hoạt động dạy và học. Với kĩ thuật sử dụng sơ đồ tư duy như này trong hoạt động khởi động rất phù hợp trong tất cả các giờ đọc hiểu văn bản, Tiếng việt. Do vậy, đây là PPDH thông qua kĩ thuật dạy học tích cực phù hợp để tạo cơ hội cho học sinh phát triển các năng lực chung như năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo và những năng lực đặc thù như năng lực ngôn ngữ và năng lực văn học thông qua việc hỏi và trả lời những câu hỏi liên quan đến quá trình tiếp nhận và tạo lập thông tin. Từ phương pháp dạy học này sẽ hình thành cho học sinh được các phẩm chất như chăm chỉ, trách nhiệm, kĩ năng hội hoạ được hình thành.
2. Giải pháp thứ hai: Sử dụng sơ đồ tư duy trong hoạt động hình thành kiến thức mới.
Ở hoạt động này cách hình thành sơ đồ tư duy đơn giản nhất là GV sẽ cho HS xác định được bố cục văn bản. Nâng cao hơn là học sinh khái quát được một đơn vị
CHỦ ĐỀ LIÊN QUAN
CHỦ ĐỀ MỚI NHẤT