SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NGỮ VĂN LỚP 6; KỸ NĂNG SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG MÔN NGỮ VĂN CHƯƠNG TRÌNH PHỔ THÔNG 2018 Ở TRƯỜNG THCS

Yopovn · 30/9/23

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NGỮ VĂN LỚP 6; KỸ NĂNG SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG MÔN NGỮ VĂN CHƯƠNG TRÌNH PHỔ THÔNG 2018 Ở TRƯỜNG THCS được soạn dưới dạng file word gồm 22 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.

PHẦN NỘI DUNG

MỞ ĐẦU

I. Đặt vấn đề

1. Lí do chọn đề tài

Trong chương trình giáo dục phổ thông nói chung và ở cấp THCS nói riêng ta thấy nội dung các môn học rất đa dạng và phong phú. Mỗi môn học, mỗi một lĩnh vực đều có một sứ mệnh riêng của nó. Đặc biệt môn Ngữ văn ta vẫn quan niệm “ Văn học là nhân học” học văn là học làm người, học văn giúp cho con người ngày một hoàn thiện nhân cách. Hơn thế nữa văn học ngày nay còn tác động trực tiếp đến tâm tư tình cảm của con người nó đi sâu vào đời sống tình cảm của con người, làm thế giới tình cảm phong phú hơn, sâu sắc hơn, nhạy cảm hơn cho tâm hồn, đặc biệt giúp hình thành và phát triển nhân cách, giáo dục quan điểm, tư tưởng tình cảm cho học sinh. Chính vì vậy, dạy học văn là quá trình đào sâu, tìm tòi để cảm nhận cái hay, cái đẹp trong tác phẩm văn chương. Để đáp ứng được điều này thì mỗi người thầy dạy văn phải là những con người năng động, sáng tạo, có trình độ chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, biết vận dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học phù hợp để đưa kiến thức đến với người học nhằm khơi dậy và phát huy tối đa phẩm chất, năng lực tự học và khả năng sáng tạo của học sinh.

Đối với bộ môn Ngữ văn ở trường THCS nói chung và lớp 6 nói riêng việc sử dụng sơ đồ tư duy trong quá trình thực hiện các kĩ thuật dạy học cũng có những yêu cầu mới. Học sinh lớp 6 là đối tượng vừa bước chân vào môi trường học tập mới, tiếp cận kiến thức môn học cao hơn, khó hơn so với cấp Tiểu học. Vì thế người thầy dạy học môn Ngữ văn không chỉ đơn giản là truyền thụ tri thức mà còn hình thành tình yêu thích môn học, rèn kĩ năng đọc, viết, nói và nghe và đặc biệt là kĩ năng hội hoạ thẩm mĩ qua các kĩ thuật dạy học, đặc biệt là kĩ thuật sử dụng sơ đồ tư duy trong hoạt động học tập.

Xuất phát từ quan điểm trên, cũng như quá trình tập huấn đổi mới sách giáo khoa theo chương trình GDPT 2018 nói chung và ở trường ....................nói riêng, bản thân tôi đã cố gắng tìm tòi, đổi mới, vận dụng các kĩ thuật dạy học trong đó đặc biệt là kĩ thuật sử dụng sơ đồ tư duy để gây sự hứng thú cho học sinh, kích thích phát huy tính tích cực, sáng tạo chiếm lĩnh kiến thức ở mỗi bài học. Vì thế tôi mạnh dạn chia sẻ với đồng nghiệp giải pháp: Sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học Ngữ văn 6 ở trường THCS….mà bản thân tôi đã và đang áp dụng trong năm học 2021- 2022.

2. Thực trạng của vấn đề.

* Thuận lợi

Nhà trường đã tạo điều kiện cho giáo viên và học sinh có được môi trường học tập tốt với đầy đủ trang thiết bị phục vụ cho dạy và học.

Giáo viên có trình độ chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, thích ứng với sự đổi mới của thời đại để phù hợp với sự phát triển của xã hội.

Đa số các em có ý thức tham gia vào các hoạt động học tập dưới sự hướng dẫn, chỉ đạo của giáo viên.

* Khó khăn

*Về phía học sinh:

Đối với học sinh lớp 6 các em phải làm quen với cách học tập bộ môn và thời lượng tiết học có phần khác so với cấp tiểu học nên các em còn lúng túng với cách thức học tập và tiếp thu kiến thức bộ môn.

Do quan niệm lệch lạc của một bộ phận nhỏ phụ huynh và học sinh về vai trò của môn Ngữ văn trong việc chọn lựa nghành nghề trong tương lai. Học sinh chưa có hứng thú trong học tập bộ môn nên các em chưa có sự đầu tư thích đáng ngay từ ban đầu dẫn tới nghèo làn về kiến thức, chưa có vốn hiểu biết sâu rộng, chưa chịu đọc sách báo để mở rộng vốn hiểu biết về Văn học.

Là năm đầu tiên bước vào cấp THCS nên các em còn bỡ ngỡ, rụt rè, chưa có phương pháp học tập đúng đắn, sáng tạo để chủ động lĩnh hội kiến thức. Việc áp dụng kiến thức vào thực tế còn mờ nhạt chưa phát huy được các năng lực của bản thân.

* Về phía giáo viên:

- Giáo viên đa số chỉ trú trọng cung cấp tri thức, kĩ năng, kĩ xảo. Chưa trú trọng hình thành các năng lực như sáng tạo, hợp tác, năng lực thẩm mĩ...

- Chưa mạnh dạn áp dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực để phát huy năng lực, phẩm chất của học sinh.

Chính vì những khó khăn mà học sinh và giáo viên đã từng gặp phải trong quá trình tổ chức dạy học theo chương trình GDPT 2006 như trên. Để nâng cao chất lượng và hiệu quả trong công tác giảng dạy đáp ứng yêu cầu đổi mới theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất của người học theo mục tiêu của chương trình GDPT 2018 đòi hỏi mỗi người thầy phải tìm ra các giải pháp khắc phục được những hạn chế và đưa ra được cách thức thực hiện sáng tạo, hiệu quả. Để thực hiện giải pháp tôi đã tiến hành phát phiếu thăm dò cho ...... em học sinh khối 6 trường THCS .............. để nắm bắt được thực trạng mà các em đang gặp phải. Từ đó có sự điều chỉnh, áp dụng kĩ thuật dạy học tích cực để nâng cao chất lượng học tập bộ môn Ngữ văn.

PHIẾU KHẢO SÁT, THĂM DÒ Ý KIẾN

Họ và tên:…………………. Lớp:………………….
1. Hãy đánh dấu X vào ô tương ứng trong bảng sau:.

Trong các giờ học Ngữ văn, em có hứng thú với môn học không?
Rất thích	Bình thường	Không thích lắm	Chán, không hứng thú

2. Việc sử dụng sơ đồ tư duy trong các hoạt động học tập, em thường gặp những khó khăn, vướng mắc nào?
…………….…………………………………………………..……………………..……………………………………………………………………………

Từ kết quả và ý kiến thu được, tôi nhận thấy thực trạng về kỹ năng sử dụng sơ đồ tư duy trong học tập môn Ngữ văn của các em còn nhiều hạn chế, điều đó được thể hiện ở một số nội dung cụ thể như sau:

- Thứ nhất: Đa số học sinh chưa có hứng thú học tập môn Ngữ văn, xem đó là môn không quan trọng trong xu thế của xã hội hiện đại

- Thứ hai: Học sinh cho rằng trong các giờ học, các em chưa phát huy được vai trò của cá nhân trong mỗi hoạt động do giáo viên tổ chức, cũng như chưa tự tin bộc lộ hết được các suy nghĩ của bản thân bởi các hình thức hoạt động trên lớp chưa phong phú, đa dạng.

- Thứ ba: Học sinh tiếp thu kiến thức một cách thụ động, bởi giáo viên chỉ trú trọng truyền đạt kiến thức, khiến cho giờ học luôn căng thẳng và mệt mỏi.

- Thứ tư: Đa số học sinh chưa phát huy được năng lực chủ động, sáng tạo cũng như các kỹ năng sống như: kĩ năng hội hoạ, thẩm mĩ, chưa phát huy được tư duy lô gic khiến cho kiến thức đọng lại qua mỗi bài học chưa sâu, chưa để lại dấu ấn.

Chính từ thực trạng như trên, trong quá trình giảng dạy tôi phải tìm ra các giải pháp để giúp học sinh có định hướng học tập thông qua việc sử dụng sơ đồ tư duy ở tất cả các phân môn trong các hoạt động học tập. Để làm được điều đó, điều đầu tiên mà giáo viên cần quan tâm đó là phải biết sử dụng sơ đồ tư duy đúng lúc, đúng chỗ để gây hứng thú cho học sinh, phát huy được tính chủ động, sáng tạo, thẩm mĩ cho học sinh qua các giờ học.

3. Ý nghĩa tác dụng của giải pháp mới

Trong xu thế đổi mới của Bộ giáo dục hiện nay là thực hiện dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực của người học. Trong đó sử dụng sơ đồ tư duy là một kĩ thuật dạy học tích cực. Đây được coi là một công cụ hữu ích trong giảng dạy và học tập ở nhà trường phổ thông vì chúng giúp giáo viên và học sinh trong việc trình bày các ý tưởng, tóm tắt, hệ thống hóa kiến thức của một bài học, một chủ đề, một chương… một cách rõ ràng, mạch lạc, lôgic và đặc biệt là dễ phát triển ý tưởng.