Sáng kiến kinh nghiệm Môn Sinh Học: Một số kĩ năng xử lí hình ảnh, phim trong dạy học môn Sinh học THPT

[Yopovn]

Sáng kiến kinh nghiệm Môn Sinh Học: Một số kĩ năng xử lí hình ảnh, phim trong dạy học môn Sinh học THPT

Chương trình Sinh học THPT mới được thiết kế theo lôgic môn học từ lớp 10 đến lớp 12: “Giới thiệu chung về thế giới sống – Sinh học tế bào – Sinh học vi sinh vật – Sinh học cơ thể – Di truyền học – Tiến hóa – Sinh thái học”. Trước đây, nội dung được chú trọng đến hệ thống kiến thức lý thuyết, sự phát triển tuần tự và chặt chẽ các khái niệm, định luật, thuyết khoa học, thì hiện nay chương trình Sinh học THPT được thiết kế chủ yếu dựa trên tư tưởng nhấn mạnh vai trò tích cực, chủ động của người học. Đặc biệt, sách giáo khoa đã đưa nhiều hình ảnh đẹp, hấp dẫn, lôi cuốn học sinh, kênh chữ, kênh hình và hệ thống câu lệnh phù hợp giúp học sinh tư duy, suy luận. Do đó, ngoài trau dồi về kiến thức chuyên môn, người giáo viên cần trau dồi cho mình một số kỹ năng thu thập, tìm kiếm tư liệu và xử lý một số đoạn phim, hình ảnh để đưa vào trong bài soạn giảng bằng chương trình MS PowerPoint nhằm tạo ra sự mới lạ, đa dạng, phong phú cho tiết dạy, giúp các em hứng thú học tập hơn, nhớ bài lâu hơn, khắc sâu kiến thức hơn, nâng cao hiệu quả dạy và học. Đây là vấn đề cần thiết, là nội dung chính của đề tài “Một số kĩ năng xử lí hình ảnh, phim trong dạy học môn Sinh học THPT.”

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Nhân loại đang đứng trước sự phát triển như vũ bão của khoa học kĩ thuật hiện đại, đặc biệt là công nghệ thông tin. Hàng loạt các phát minh mới ra đời đã nâng cao tầm nhìn, sự hiểu biết của con người đưa lượng tri thức của nhân loại ngày một phong phú. Khoa học công nghệ nói chung, môn Sinh học nói riêng hàng ngày, hàng giờ đang phát triển với tốc độ nhanh chóng, lượng thông tin, tri thức của nhân loại ngày càng đa dạng, phong phú và vươn tới đỉnh cao của nó.

Đất nước ta trong giai đoạn hiện nay phát triển rất nhanh về kinh tế, văn hoá, khoa học kĩ thuật, là giai đoạn thực hiện chiến lược công nghiệp hoá – hiện đại hoá đất nước. Trước tình hình đó, nhiệm vụ của ngành giáo dục cũng hết sức nặng nề, phải đào tạo những thế hệ trẻ, người chủ tương lai của đất nước có đầy đủ sức khoẻ, phẩm chất đạo đức tốt và đặc biệt phải có tri thức khoa học, có sự hiểu biết, thông minh, năng động, sáng tạo,… Với chủ đề giáo dục hiện nay “Năm học ứng dụng công nghệ thông tin, đổi mới quản lí tài chính và triển khai phong trào xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Vì thế, vấn đề đặt ra cho giáo dục là đổi mới cả về nội dung và phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, đáp ứng những yêu cầu của xã hội và phù hợp với sự phát triển nhân cách học sinh.

Để làm được điều đó, mỗi thầy cô giáo đều phải không ngừng nỗ lực, hăng say tìm tòi, khám phá cái hay cái mới của kho tàng tri thức nhân loại, của khoa học kĩ thuật để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Đặc biệt, trong lĩnh vực công nghệ thông tin, việc soạn giảng bài dạy bằng chương trình trình chiếu MS PowerPoint và các phần mềm khác.

Bộ môn Sinh học cũng như các bộ môn khác ở các cấp, bậc học đã và đang thực hiện đổi mới phương pháp dạy học, nhiều giáo viên đã sử dụng chương trình MS PowerPoint để soạn bài giảng làm cho tiết dạy thêm sinh động, vì trong bài giảng có hình ảnh tĩnh, động phong phú, những đoạn phim thực tế, trực quan hấp dẫn, giúp các em hiểu biết thêm về thế giới động, thực vật, đặc điểm thích nghi, thí nghiệm trực quan, chiều hướng tiến hoá, các mối quan hệ giữa động thực vật và con người, giữa sinh vật với môi trường sống,... gây hứng thú học hỏi tìm tòi ở học sinh. Qua đó, giúp các em có lòng say mê yêu thích môn học hơn, góp phần giáo dục tư tưởng, tình cảm yêu quý và bảo vệ động, thực vật, bảo vệ thiên nhiên hoang dã, bảo vệ môi trường và sự đa dạng sinh học. Đồng thời, rèn luyện cho học sinh kỹ năng: quan sát, phân tích, so sánh, tìm tòi,… phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh trong học tập. Giáo viên là người trọng tài hướng dẫn, học sinh là người tự tìm hiểu tri thức thông qua những hình ảnh trực quan, các hoạt động dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy và học.

Đưa chương trình MS PowerPoint vào soạn giảng cho các bài học môn Sinh học là rất cần thiết, không chỉ bởi đây là một bộ môn khoa học tự nhiên có tính ứng dụng cao mà còn bởi các thành tựu về khoa học sự sống đã lên đến đỉnh cao, nhiều nội dung được mô hình hoá dựa trên các phim, ảnh động dễ hiểu, dễ hình