- Tham gia
- 28/1/21
- Bài viết
- 82,275
- Điểm
- 113
tác giả
SỔ TAY CẨM NANG KIẾN THỨC VĂN THPT, LÍ LUẬN DÀNH CHO HSG VĂN THPT (99 ĐOẠN KIẾN THỨC LÍ LUẬN VĂN HỌC) được soạn dưới dạng file word gồm 98 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.
_______________________
1.Viết văn – hoạt động sáng tạo của người nghệ sĩ
“Viết văn là đem đến cho tâm hồn con người ta đồng thời sự yên ổn và không yên ổn, cùng một lúc vừa cởi giải, vừa gây băn khoăn, thắc mắc….
Chuỗi quá trình ấy diễn ra liên tục thông qua …vẻ đẹp của ngôn ngữ” (Nguyễn Minh Châu - Trang giấy trước đèn – NXB Khoa học xã hội, H. 1995). Hoạt động viết văn là biến cái bình thường trở nên hấp dẫn, nhà văn phát hiện ra cái đẹp trong cái rất đỗi bình thường. “Xúc cảm của nhà văn Thạch Lam thường bắt nguồn và nảy nở lên từ những chân cảm đối với những con người ở tầng lớp dân nghèo. Thạch Lam là một nhà văn quý mến cuộc sống, trân trọng trước sự sống của mọi người xung quanh. Ngày nay đọc lại Thạch Lam, vẫn thấy đầy đủ cái dư vị và cái nhã thú của những tác phẩm có cốt cách và phẩm chất văn học” (Nguyễn Tuân). Tác phẩm nghệ thuật phải là tiến nói xuất phát từ những rung động chân thực của nhà văn trước hiện thực, nảy nở lên từ những tình cản nhà văn dành cho con người, biết sống cùng những ước mơ, khát vọng của những mọi người quanh mình. Nếu thiếu đi trái tim đầy tình yêu thương của nhà văn thì cái hiện thực kia sẽ mãi mãi nằm trong yên lặng. Mỗi nhà văn mở lòng ra đón lấy tất cả các vang động của đời; đến những “vùng đất mới” để đào xới một mảnh đất để lật lên những vỉa hiện thực và tìm cho mình thế giới hình tượng đó, hay tìm đến mảnh đất hiện thực đã rất quen thuộc để nhìn nó bằng đôi mắt mới. Nếu như Vũ Trọng Phụng xuất sắc ở mãng đề tài về cuộc sống thành thị của một xã hội “chó đểu”, nếu như Nguyễn Công Hoan tài năng
trong việc khắc hoạ bức tranh thế giới quan lại khả ố bất lương và Nam Cao rực rỡ trong sáng tác về người nông dân và trí thức của tiểu tư sản thì Thạch Lam lại hướng ngòi bút vào cuộc sống của những người ở tầng lớp dân nghèo với những khám phá tinh vi về thế giới nội tâm, đời sống tinh thần bên cạnh nỗi khổ “áo cơm ghì sát đất”.
2.Giá trị của nhà thơ ở đâu?
– trong chính tác phẩm của họ.
Điều gì kiến tạo nên giá trị của một nhà thơ? Cuộc sống vật chất của người nghệ sĩ trong xã hội cũ rất thiếu thốn, nhưng tâm hồn họ thì luôn dạt dào yêu thương. Thi nhân nhìn đâu cũng thấy nét thơ mộng, lãng mạn. Và nỗi buồn chẳng qua là sự biểu hiện ngược của lòng yêu đời và khát khao hòa nhập vào cuộc sống. Lòng họ đẹp, họ cũng có lý tưởng sống, nhưng họ lại đầu thai nhầm thế kỷ (Vũ Hoàng Chương), nên họ khó mà thực hiện hiện được lý tưởng của mình. Vì thế, họ cảm thấy xót xa, cảm thấy bơ vơ lạc loài giữa thế giới ồn ào xung quanh. Nhưng ngay cả khi cuộc sống tốt hơn, thì cái làm nên giá trị của nhà thơ chính là “kho tâm hồn đầy phong hoa tuyết nguyệt” của chính nhà thơ luôn biết đón mọi ngọn gió cảm xúc vang động từ cuộc đời.
Mỗi nhà thơ có một tạng riêng – đó cũng là cơ sở tạo nên giá trị của nhà thơ. Chẳng hạn, Huy Cận “Nhạy cảm với buổi chiều cũng là nhạy cảm trước nỗi buồn bã cô đơn của con người, đồng thời cũng thể hiện sự thất vọng của con người trước thức tại. Thế giới nghệ thuật của Lửa thiêng đã góp phần bộc lộ niềm khát vọng lớn và nỗi thất vọng lớn của Huy Cận. Khát vọng lớn là khát vọng bất tử cùng thời gian, khát vọng tìm kiếm hạnh phúc trong thời quá khứ,trong sự hòa đồng với thiên nhiên và nhân loại. Nhưng Huy Cận đã thất vọng vì càng xuôi về quá khứ nhà thơ càng cô đơn để cuối cùng chợt nhận ra tình trạng bơ vơ của mình trên con đường thời gian vô tận” (Trần Khánh Thành- Lê Dục Tú. Huy Cận về tác gia và tác phẩm. Nxb Giáo dục, 2003) – đó là tạng riêng của Huy cận, và đó cũng là cơ sở để tạo nên gương mặt nhà thơ trong vườn hoa đa màu, đa âm của Thơ
Mới. Tuy nhiên “Cuộc đời nhà thơ, giá trị nhà thơ không nên tìm đâu xa mà ngay trong chính tác phẩm của họ”? Nhà thơ qua thi phẩm của mình bộc lộ những cảm xúc giấu kín. Thông qua đó, ta có thể hiểu được những tâm tư, những sự việc nhà thơ từng trải để có thể thấy được cả cuộc đời, số phận nhà thơ từ đó. Cội nguồn cảm hứng sáng tạo của thơ ca là những sự kiện trong chính cuộc đời của nhà thơ. Có những nhà thơ lấy mình là đối tượng để phản ánh trong sáng tác, Trong sáng tác văn học, tính chủ thể là tất yếu, bởi người nghệ sĩ không thể sáng tác khi tâm hồn nguội lạnh, dửng dưng. Tính chủ thể thể hiện ở tư tưởng, quan niệm, tâm hồn, tình cảm thị hiếu, vốn sống, inh nghiệm, tài nghệ của cá nhân tác giả. Qua sáng tác, người nghệ sĩ như hé mở cánh của tâm hồn riêng của mình cho người đọc. Hình tượng trong thơ không ai khác chính là nhà thơ. Hai chữ “nhà thơ” có lúc là tư cách của người trong cuộc, có khi viết về sự kiện khác của cuộc sống hoặc viết về những người khác thì bẩn thân nhà thơ vẫn có sự hóa thân sâu sắc. Chính vì vậy mà dường như tác phẩm phản ánh phần nào bóng dáng cuộc đời, tiểu sử, số phận của nhà thơ. “Giá trị nhà thơ không nên tìm đâu xa mà ngay trong chính tác phẩm của họ” - Bởi lẽ nhà thơ là chủ nhân, là cha đẻ của những tác phẩm tinh thần đó nên tác phẩm bao giờ cũng có ý nghĩa quyết đinh sự tồn tạo, tên tuổi của tác giả. Chỉ có con đường đến với tác phẩm thì người đọc mới đánh giá được tài năng, giá trị của nhà thơ, của bất cứ nghệ sĩ nào.
3.Hiện thực là “men say” trong tác phẩm (Mối quan hệ giữa hiện thực và sáng tạo của người nghệ sĩ)
Tác phẩm đó chính là những “giọt mật” ngọt ngào, là kết tinh của tài năng tâm sức, quá trình lao động nghệ thuật hăng say của người nghệ sĩ, là kết quả đẹp đẽ của cuộc sống đã được lắng lọc, chăm chút. Nhà thơ cũng giống như “bầy ong giữ hộ cho người/ những mùa hoa đã tàn phai tháng ngày”. Quá trình sáng tạo giờ đây không chỉ tuân thủ quy luật phản ánh hiện thực đơn thuần mà còn phù hợp với chức năng của văn chương chân chính:
nhận thức, giáo dục để hướng con người đến với cái đẹp đích thực. Bằng cách giữ lại những “mùa hoa” đẹp nhất, những hương vị đậm đà nhất của cuộc sống, con người có thể nhìn lại, thấy được một hiện thực đã qua một cách sống động, để rồi tự cảm, tự ngẫm ra bao thông điệp sâu sắc thú vị. Nhờ vậy mà hiện thực trở nên có giá trị lâu dài và bền vững khi được lưu giữ trên trang giấy- trang văn. Văn học cũng vậy, những tác phẩm sẽ sống nếu được tắm mát và nuôi dưỡng trong mạch sữa tươi mát của cuộc đời. Chế Lan Viên -người đã từng trải nghiệm thấm thía điều này nên trong bài “Sổ tay thơ” thi sĩ đã viết:
Bài thơ anh, anh làm một nửa thôi
Còn một nửa, để mùa thu làm lấy
Cái xào xạc hồn anh chính là xào xạc lá Nó không là anh, nhưng nó là mùa.
Khi hiện thực bước vào tác phẩm, hiện thực ấy không còn là “vị ngọt mùi hương” đơn thuần nữa. Qua bàn tay của nhà văn, nó trở thành “men say” – cái đẹp có khả năng làm nên sức mạnh nội tại, giúp văn chương trải qua bao mưa nắng với đầy mà làm say đất trời, lôi cuốn độc giả, hướng con người đến cái Chân – Thiện – Mĩ. Làm nên điều kì diệu đó phải nhờ đến “ cuộc hành trình” âm thầm, lặng lẽ, không ngừng dấn thân, không ngừng khám phá và miêu tả cuộc sống của nhà văn. Người nghệ sĩ chân chính là người yêu say cuộc đời thiết tha, yêu thương con người hết mực, với trái tim không ngừng rung cảm trước mọi sự việc mà anh ta bắt gặp, cũng như không bao giờ cho phép bản thân thôi ngụp lặn giữa bể đời để tìm cho ra “chất vàng mười” đem gửi vào trang sách một cách lặng thầm. Quá trình sáng tạo là một hành trình song song – cuộc đời thẩm thấu qua lăng kính của người nghệ sĩ, và trở lại, chính người nghệ sĩ lại cất những khúc ca về cuộc đời.
THẦY CÔ TẢI NHÉ!
SỔ TAY CẨM NANG KIẾN THỨC LÍ LUẬN DÀNH CHO HSG VĂN THPT (99 ĐOẠN KIẾN THỨC LÍ LUẬN VĂN HỌC)
_______________________
1.Viết văn – hoạt động sáng tạo của người nghệ sĩ
“Viết văn là đem đến cho tâm hồn con người ta đồng thời sự yên ổn và không yên ổn, cùng một lúc vừa cởi giải, vừa gây băn khoăn, thắc mắc….
Chuỗi quá trình ấy diễn ra liên tục thông qua …vẻ đẹp của ngôn ngữ” (Nguyễn Minh Châu - Trang giấy trước đèn – NXB Khoa học xã hội, H. 1995). Hoạt động viết văn là biến cái bình thường trở nên hấp dẫn, nhà văn phát hiện ra cái đẹp trong cái rất đỗi bình thường. “Xúc cảm của nhà văn Thạch Lam thường bắt nguồn và nảy nở lên từ những chân cảm đối với những con người ở tầng lớp dân nghèo. Thạch Lam là một nhà văn quý mến cuộc sống, trân trọng trước sự sống của mọi người xung quanh. Ngày nay đọc lại Thạch Lam, vẫn thấy đầy đủ cái dư vị và cái nhã thú của những tác phẩm có cốt cách và phẩm chất văn học” (Nguyễn Tuân). Tác phẩm nghệ thuật phải là tiến nói xuất phát từ những rung động chân thực của nhà văn trước hiện thực, nảy nở lên từ những tình cản nhà văn dành cho con người, biết sống cùng những ước mơ, khát vọng của những mọi người quanh mình. Nếu thiếu đi trái tim đầy tình yêu thương của nhà văn thì cái hiện thực kia sẽ mãi mãi nằm trong yên lặng. Mỗi nhà văn mở lòng ra đón lấy tất cả các vang động của đời; đến những “vùng đất mới” để đào xới một mảnh đất để lật lên những vỉa hiện thực và tìm cho mình thế giới hình tượng đó, hay tìm đến mảnh đất hiện thực đã rất quen thuộc để nhìn nó bằng đôi mắt mới. Nếu như Vũ Trọng Phụng xuất sắc ở mãng đề tài về cuộc sống thành thị của một xã hội “chó đểu”, nếu như Nguyễn Công Hoan tài năng
trong việc khắc hoạ bức tranh thế giới quan lại khả ố bất lương và Nam Cao rực rỡ trong sáng tác về người nông dân và trí thức của tiểu tư sản thì Thạch Lam lại hướng ngòi bút vào cuộc sống của những người ở tầng lớp dân nghèo với những khám phá tinh vi về thế giới nội tâm, đời sống tinh thần bên cạnh nỗi khổ “áo cơm ghì sát đất”.
2.Giá trị của nhà thơ ở đâu?
– trong chính tác phẩm của họ.
Điều gì kiến tạo nên giá trị của một nhà thơ? Cuộc sống vật chất của người nghệ sĩ trong xã hội cũ rất thiếu thốn, nhưng tâm hồn họ thì luôn dạt dào yêu thương. Thi nhân nhìn đâu cũng thấy nét thơ mộng, lãng mạn. Và nỗi buồn chẳng qua là sự biểu hiện ngược của lòng yêu đời và khát khao hòa nhập vào cuộc sống. Lòng họ đẹp, họ cũng có lý tưởng sống, nhưng họ lại đầu thai nhầm thế kỷ (Vũ Hoàng Chương), nên họ khó mà thực hiện hiện được lý tưởng của mình. Vì thế, họ cảm thấy xót xa, cảm thấy bơ vơ lạc loài giữa thế giới ồn ào xung quanh. Nhưng ngay cả khi cuộc sống tốt hơn, thì cái làm nên giá trị của nhà thơ chính là “kho tâm hồn đầy phong hoa tuyết nguyệt” của chính nhà thơ luôn biết đón mọi ngọn gió cảm xúc vang động từ cuộc đời.
Mỗi nhà thơ có một tạng riêng – đó cũng là cơ sở tạo nên giá trị của nhà thơ. Chẳng hạn, Huy Cận “Nhạy cảm với buổi chiều cũng là nhạy cảm trước nỗi buồn bã cô đơn của con người, đồng thời cũng thể hiện sự thất vọng của con người trước thức tại. Thế giới nghệ thuật của Lửa thiêng đã góp phần bộc lộ niềm khát vọng lớn và nỗi thất vọng lớn của Huy Cận. Khát vọng lớn là khát vọng bất tử cùng thời gian, khát vọng tìm kiếm hạnh phúc trong thời quá khứ,trong sự hòa đồng với thiên nhiên và nhân loại. Nhưng Huy Cận đã thất vọng vì càng xuôi về quá khứ nhà thơ càng cô đơn để cuối cùng chợt nhận ra tình trạng bơ vơ của mình trên con đường thời gian vô tận” (Trần Khánh Thành- Lê Dục Tú. Huy Cận về tác gia và tác phẩm. Nxb Giáo dục, 2003) – đó là tạng riêng của Huy cận, và đó cũng là cơ sở để tạo nên gương mặt nhà thơ trong vườn hoa đa màu, đa âm của Thơ
Mới. Tuy nhiên “Cuộc đời nhà thơ, giá trị nhà thơ không nên tìm đâu xa mà ngay trong chính tác phẩm của họ”? Nhà thơ qua thi phẩm của mình bộc lộ những cảm xúc giấu kín. Thông qua đó, ta có thể hiểu được những tâm tư, những sự việc nhà thơ từng trải để có thể thấy được cả cuộc đời, số phận nhà thơ từ đó. Cội nguồn cảm hứng sáng tạo của thơ ca là những sự kiện trong chính cuộc đời của nhà thơ. Có những nhà thơ lấy mình là đối tượng để phản ánh trong sáng tác, Trong sáng tác văn học, tính chủ thể là tất yếu, bởi người nghệ sĩ không thể sáng tác khi tâm hồn nguội lạnh, dửng dưng. Tính chủ thể thể hiện ở tư tưởng, quan niệm, tâm hồn, tình cảm thị hiếu, vốn sống, inh nghiệm, tài nghệ của cá nhân tác giả. Qua sáng tác, người nghệ sĩ như hé mở cánh của tâm hồn riêng của mình cho người đọc. Hình tượng trong thơ không ai khác chính là nhà thơ. Hai chữ “nhà thơ” có lúc là tư cách của người trong cuộc, có khi viết về sự kiện khác của cuộc sống hoặc viết về những người khác thì bẩn thân nhà thơ vẫn có sự hóa thân sâu sắc. Chính vì vậy mà dường như tác phẩm phản ánh phần nào bóng dáng cuộc đời, tiểu sử, số phận của nhà thơ. “Giá trị nhà thơ không nên tìm đâu xa mà ngay trong chính tác phẩm của họ” - Bởi lẽ nhà thơ là chủ nhân, là cha đẻ của những tác phẩm tinh thần đó nên tác phẩm bao giờ cũng có ý nghĩa quyết đinh sự tồn tạo, tên tuổi của tác giả. Chỉ có con đường đến với tác phẩm thì người đọc mới đánh giá được tài năng, giá trị của nhà thơ, của bất cứ nghệ sĩ nào.
3.Hiện thực là “men say” trong tác phẩm (Mối quan hệ giữa hiện thực và sáng tạo của người nghệ sĩ)
Tác phẩm đó chính là những “giọt mật” ngọt ngào, là kết tinh của tài năng tâm sức, quá trình lao động nghệ thuật hăng say của người nghệ sĩ, là kết quả đẹp đẽ của cuộc sống đã được lắng lọc, chăm chút. Nhà thơ cũng giống như “bầy ong giữ hộ cho người/ những mùa hoa đã tàn phai tháng ngày”. Quá trình sáng tạo giờ đây không chỉ tuân thủ quy luật phản ánh hiện thực đơn thuần mà còn phù hợp với chức năng của văn chương chân chính:
nhận thức, giáo dục để hướng con người đến với cái đẹp đích thực. Bằng cách giữ lại những “mùa hoa” đẹp nhất, những hương vị đậm đà nhất của cuộc sống, con người có thể nhìn lại, thấy được một hiện thực đã qua một cách sống động, để rồi tự cảm, tự ngẫm ra bao thông điệp sâu sắc thú vị. Nhờ vậy mà hiện thực trở nên có giá trị lâu dài và bền vững khi được lưu giữ trên trang giấy- trang văn. Văn học cũng vậy, những tác phẩm sẽ sống nếu được tắm mát và nuôi dưỡng trong mạch sữa tươi mát của cuộc đời. Chế Lan Viên -người đã từng trải nghiệm thấm thía điều này nên trong bài “Sổ tay thơ” thi sĩ đã viết:
Bài thơ anh, anh làm một nửa thôi
Còn một nửa, để mùa thu làm lấy
Cái xào xạc hồn anh chính là xào xạc lá Nó không là anh, nhưng nó là mùa.
Khi hiện thực bước vào tác phẩm, hiện thực ấy không còn là “vị ngọt mùi hương” đơn thuần nữa. Qua bàn tay của nhà văn, nó trở thành “men say” – cái đẹp có khả năng làm nên sức mạnh nội tại, giúp văn chương trải qua bao mưa nắng với đầy mà làm say đất trời, lôi cuốn độc giả, hướng con người đến cái Chân – Thiện – Mĩ. Làm nên điều kì diệu đó phải nhờ đến “ cuộc hành trình” âm thầm, lặng lẽ, không ngừng dấn thân, không ngừng khám phá và miêu tả cuộc sống của nhà văn. Người nghệ sĩ chân chính là người yêu say cuộc đời thiết tha, yêu thương con người hết mực, với trái tim không ngừng rung cảm trước mọi sự việc mà anh ta bắt gặp, cũng như không bao giờ cho phép bản thân thôi ngụp lặn giữa bể đời để tìm cho ra “chất vàng mười” đem gửi vào trang sách một cách lặng thầm. Quá trình sáng tạo là một hành trình song song – cuộc đời thẩm thấu qua lăng kính của người nghệ sĩ, và trở lại, chính người nghệ sĩ lại cất những khúc ca về cuộc đời.
THẦY CÔ TẢI NHÉ!
CHỦ ĐỀ LIÊN QUAN
CHỦ ĐỀ QUAN TÂM
CHỦ ĐỀ MỚI NHẤT
